Ο κρητικός χοχλιός είναι ένα υποείδος σαλιγκαριού που απαντάται κυρίως στη Βόρειο Κρήτη.
Το σαλιγκάρι – στο εξής χοχλιός – είναι ένα μαλάκιο που το συναντάμε σ’ όλη την Κρήτη και ιδιαίτερα στις βόρειες περιοχές.
Ο χοχλιός έχει σώμα μακρόστενο το οποίο περικλείεται (προφυλάσσεται) από ένα περιελιγμένο όστρακο (κέλυφος).
Το μακρόστενο σώμα του προεξέχει από το κέλυφος.
Ο χοχλιός στο κεφάλι του φέρει δυο διπλές κεραίες που μοιάζουν με κέρατα.
Υπάρχουν πολλά είδη χοχλιών. Στη Κρήτη όμως έχουμε το υποείδος κρητικός χοχλιός.
Του κρητικού χοχλιού το κέλυφος είναι 3,5 έως 4,5 χιλιοστά και έχει ύψος 30 έως 50 χιλιοστά.
Ο χοχλιός είναι μαλάκιο υδρόφιλο και προτιμά περιοχές πλούσιες σε ασβέστιο.
Το βάρος του ανεπτυγμένου χοχλιού είναι περίπου 20-25 γραμμάριο δηλαδή ένα κιλό χοχλιοί είναι περίπου 50 άτομα.
Ο χοχλιός τρέφεται με φυτικές ύλες (χορτάρι – βλαστάρια) κινείται αργά και εμφανίζεται τις βροχερές μέρες, ιδίως τη νύχτα όταν έχει σταματήσει η βροχή.
Πριν χρόνια όταν το Ακρωτήρι δεν είχε ακόμη τσιμεντοποιηθεί έβλεπες τα πρωτοβρόχια, – το βράδυ όταν είχε σταματήσει η βροχή – δεκάδες άτομα με φαναράκια να μαζεύουν χοχλιούς.
Λέγανε τότε ότι ένα άτομο μάζευε και 5 οκάδες χοχλιού.
Οι χοχλιοί αυτοί όμως δεν τρώγονται αμέσως.
Πρέπει για αρκετές μέρες να ταϊσθούν με ζυμαρικά ή πίτουρα, μέσα σε ένα κοφίνι για να πάρουν λίπος και να γίνουν φαγώσιμοι.
Ο χοχλιός πολλαπλασιάζεται με αβγά τα οποία βάζει σε τρύπες 3 έως 4 εκατοστών στο χώμα.
Γεννά περίπου 80 αυγά που γίνονται μικροί χοχλιοί μετά από 2 έως 4 εβδομάδες.
Οι χοχλιοί εκτός του ότι είναι ένα πεντανόστιμο φαγητό, η κατανάλωσή τους είναι πολύ ωφέλιμη για τον άνθρωπο. Είναι πηγή ασβεστίου φωσφόρου και μαγνησίου.
Παρέχει στον οργανισμό του ανθρώπου τα Ω3 λιπαρά οξέα που είναι απαραίτητα για την υγεία.
Οι χοχλιοί τους θερινούς μήνες αποσύρονται σε τρύπες – κάτω από πέτρες και κουφάλες δέντρων, και σκεπάζουν το κέλυφος με μια άσπρη ξερή βλένα.
Στο νομό Χανίων πολλούς και πολύ νόστιμους χοχλιούς είχαν τα Κουρνοπατήματα. Δηλαδή η περιοχή Κουρνάς – Κάστελος – Πάτημα και Φυλακή.
Οι χοχλιοί της περιοχής είναι πεντανόστιμοι γιατί κοντά στο λαφκό καλλιεργούνταν σισάμι.
Από τη περιοχή αυτή ο Αλέκος Π. Έκανε την πρώτη εξαγωγή χοχλιών στη Γαλία και ήταν περιζήτητοι.
Οι χοχλιοί μαγειρεύονται πολλώ λογιών ιδιαίτερα όμως είναι λαχταριστοί οι μπουμπουριστοί με ροζμαρί.
Σημερα σε ένα χωριό -τη Βλαχερωνίτισσα- έχουμε κάθε χρόνο τη χοχλιδοβραδιά.
Στη Κρήτη υπάρχουν πολλά είδη χοχλιών.
– Οι χοντροί – οι λιανίδες – οι μουρμούρες (ο πιο νόστιμος χοχλιός που δυστυχώς έχει εξαφανιστεί) – τα χοχλιδάκια, άσπροι μικροί χοχλιοί που ζουν στα κλαδιά μικρών ξερών φυτών που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα.
Εχθροί του χοχλιού – εκτός από τον άνθρωπο είναι η κουκουβάγια, ο κότσιφας, το νεράκι, ο ποντικός, οι σαύρες και τα φίδια.
Ο χοχλιός αν καταφέρει να γλυτώσει από τους εχθρούς ζει και μέχρι 15 χρόνια.
Και μια ιστορία:
Τη δεκαετία του 1930 δικαζόταν για φόνο στο πεντεμελές εφετείο Κακουργημάτων στα Χανιά ένας 45άρης αγρότης, ηλικιωμένος για την εποχή. Ο αγρότης είχε σκοτώσει σε καβγά ένα συγχωριανό του.
Στην απολογία του όταν ρωτήθηκε από τον πρόεδρο του Δικαστηρίου γιατί έκανε το έγκλημα απάντησε μονολεκτικά.
– Με είπε χοχλιό! Οι δικαστές παραξενεύτηκαν γιατί έκανε το έγκλημα. Για μια ακόμη φορά ο 45άρης απάντησε:
– Με είπε χοχλιό και ήρεμα γύρισε και ξανακάθησε στο σκαμνί του χωρίς να πει καμιά άλλη λέξη.
