«Θνητούς κι αθάνατους με τα λόγια μου ευφραίνω»
Οδύσσεια, Χ 346.
Η αφήγηση ιστοριών δελεάζει τους πάντες κι ιδιαίτερα τους ταξιδιώτες. Στην Αντίπαρο συνάντησα ένα βαρκάρη που είχε πάντα μια ιστορία να αφηγηθεί στους Έλληνες πελάτες του. Οι ιστοριούλες του τον έκαναν περιζήτητο στο ψαρολίμανο του Άη Γιώργη.
Οι μικρές ιστορίες έχουν ψήγματα χρυσού εφαρμοσμένης γνώσης και εμπειριών. Και το σπουδαιότερο μας ταξιδεύουν σε κόσμους αλλοτινούς,
Μια καλή αφήγηση περιέχει τροφή για κάθε μαθησιακό τύπο. Δηλαδή, πληροφορίες, εμπειρίες, υπαρξιακή θεματολογία, γλώσσα σώματος, διαλόγους, στοχασμό, περιγραφή του χώρου, εξέλιξη και μουσικότητα στην αφήγηση.
Στο σημείωμα παραθέτω βιωματικά παραδείγματα ρητών, προσωπικών και απόρρητων ιστοριών.
Ρητές
Είναι οι ιστορίες που επιτρέπεται να ειπωθούν επειδή ακριβώς αναδεικνύουν πτυχές του πολιτισμού μας και της μικρό-ιστορίας της πόλης μας. Συνήθως αναφέρονται σε ομαδικές εμπειρίες χαρακτηριστικές της γενιάς του αφηγητή. Ας αφηγηθούμε:
– ανέκδοτα περιστατικά από το έθιμο του κλήδονα που αναβιώσαμε στον Άη Γιάννη πριν 40 χρόνια,
– το ψάρεμα με καλάμι στο Κουμ Καπί που το συνεχίζουν άλλοι,
– το νυφοπάζαρο στου Μπόλαρη και το κυνήγι για ένα τραπέζι στα ζαχαροπλαστεία της εποχής.
Προσωπικές: Στο δέλτα του Νίγηρα
Δεν ήταν 19 χρονών, ο Κυριάκος όταν βρέθηκε με ένα Ελληνικό πλοίο σε ένα χωριό στο δέλτα Νίγηρα. Ο Νίγηρας ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Αφρικής πρασινίζει πολλά κράτη μέχρι να φθάσει στη Νιγηρία. Στο Γουόρι, αυτό ήταν το χωριό, θα έμεναν λίγες μέρες για να ξεφορτώσουν μηχανήματα για τις πετρελαιοπηγές. Μια από τις δουλειές που έκανε ο Κυριάκος στα λιμάνια ήταν να συνοδεύει όσους αρρώσταιναν στο γιατρό της περιοχής.
«Δεν είμαι καλά. Υπάρχει γιατρός στο Γουόρι;», ρωτά τον Κυριάκο ο Νίκος ένας 16χρόνος που δούλευε στη μηχανή του πλοίου.
«Βέβαια, θα το κανονίσω Νίκο.».
Το επόμενο πρωί ένας ντόπιος τους οδηγούσε μέσα από χωμάτινα δρομάκια στο μοναδικό ιατρείο. Περνούσαν ανάμεσα από μικρές χορταρένιες καλύβες και πανύψηλα δένδρα. Σε μια στροφή είδαν ένα χωρικό να κάθεται κάτω από ένα δένδρο και να σκαλίζει κάτι σε ένα ξύλο. Δίπλα του, πάνω σε ένα χαρτί, υπήρχαν λίγα ξυλόγλυπτα διακοσμητικά.
«Προχωρήστε, θα σας προλάβω», λέει ο Κυριάκος και μένει να χαζεύει τα ξυλόγλυπτα. Του άρεσαν όλα κι ο μαύρος ξύλινος κροκόδειλος και τα καφετιά ελεφαντάκια, μα πιο πολύ μια μικρή ζωγραφιά σε μαύρο χαρτόνι που έδειχνε κυνήγι άγριων ζώων.
«Θα τα πάρω όλα», λέει στο χωρικό.
Χρειάστηκε να παζαρέψει αρκετά, όπως συνηθίζεται στην Αφρική, μέχρι να συμφωνήσουν την τιμή.
Έφυγε βιαστικά για το ιατρείο που ευτυχώς ήταν κοντά.
Όταν έφθασε, μια ντουζίνα ντόπιοι περίμεναν απ’ έξω να εξεταστούν.
Ο γιατρός, ένας ψηλόλιγνος Άγγλος, έβγαινε από την αίθουσα εξέτασης. Ήταν ντυμένος στα άσπρα, άσπρο σορτς, άσπρες κάλτσες, άσπρο πουκάμισο. Ήταν σαν τη μύγα μες στο γάλα, δηλαδή το αντίθετο.
«Που είναι ο νεαρός λευκός;», ρωτάει τον γιατρό ο Κυριάκος.
«Καλά είναι, αλλά λιποθύμησε μόλις είδε τη βελόνα».
«Ποια βελόνα;».
Έπρεπε να του κάνω την πρώτη δόση αντιβίωσης. Μην ανησυχείς την έκανα ήδη. Θα σου δώσω ένα κουτί με τις υπόλοιπες 11 δόσεις, να τις κάνεις μια κάθε μέρα.
Τα έχασε ο Κυριάκος.
«Δηλαδή, θα μου λιποθυμά κάθε μέρα;», σκέφτεται φωναχτά.
«Ναι, και μόλις λιποθυμά, θα του κάνεις την ένεση, θα συνέρχεται, θα σε βλέπει και θα λιποθυμά πάλι», λέει χαμογελώντας ο λευκός γιατρός.
«Α, να συνήλθε».
«Νίκο, είσαι καλά;», ρωτάει ο Κυριάκος.
«Ναι, αλλά να ξέρεις ενέσεις δεν κάνω», απαντά αποφασιστικά.
«Καλά, καλά, κανείς δεν θα σου κάνει ένεση», τον καθησυχάζει ο Κυριάκος.
Ο Νίκος δεν το άκουσε γιατί είχε λιποθυμήσει.
Αν θέλετε σταματάτε την ιστορία εδώ κι αφήνετε τα παιδιά να φανταστούν και να σας πουν, τι έγινε μετά. Διαφορετικά μπορείτε να συνεχίσετε…
Μόλις έφυγαν από το ιατρείο ο Νίκος έσκασε στα γέλια «Του την έφερα του γιατρού. Ούτε που το κατάλαβε ότι οι λιποθυμίες μου ήταν ψεύτικές. Εσύ Κυριάκο κατάλαβες ότι τον κορόιδευα έτσι δεν είναι;».
«Μα φυσικά από την πρώτη στιγμή», απαντά ο Κυριάκος.
Aπόρρητες
Οι απόρρητες ιστορίες δεν λέγονται εκτός κι αν έχουν περάσει 50 χρόνια όπως καληώρα από τα γεγονότα της Κύπρου. Και πάλι τις λογοκρίνουμε… Για παράδειγμα:
• Σε παραλιακή ψαροταβέρνα στη Σητεία κρυφάκουσα την αφήγηση ενός αξιωματικού που υπερασπιζόταν με το λόχο του την Αμμόχωστο το καλοκαίρι 1974. «Δεν θα την παίρνανε την Αμμόχωστο, αν μας άφηναν να την υπερασπιστούμε. Είχαμε τη δύναμη, αλλά μας διέταξαν να υποχωρήσουμε…», έλεγε συγκινημένος.
• Τέλη της δεκαετίας του ’60, οι τορπιλάκατες μας ήταν στην Β. Κύπρο. Έγιναν επεισόδια, υπήρξαν αξιωματικοί αιχμάλωτοι που απελευθερώθηκαν…
• Τα επεισόδια κατασκοπείας στο Αιγαίο έχουν ιστορία. Δεν θα τα πίστευα αν δεν είχα ακούσει ένα από ένα παλικάρι Χανιώτη αξιωματικό της Χωροφυλακής που υπηρέτησε χρόνια σε ακριτικό νησί…
Συμπερασματικά
Η αφήγηση μιας ιστορίας ρητής, προσωπικής ή απόρρητης εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς.
• Κατ’ αρχήν διατηρεί την αυθεντική προφορική μας παράδοση.
• Βοηθά παιδιά και εφήβους να συγκεντρώνονται έστω και για λίγα λεπτά και να πλουτίζουν το λόγο τους.
• Λειτουργεί σαν μέσο διάδοσης πληροφοριών που δεν είναι διαθέσιμες με άλλο τρόπο.
• Κάθε αφήγηση μεταφέρει συναισθήματα και λειτουργεί στοχαστικά για τους ακροατές της.
• Τέλος, οι ενορατικοί αφηγητές ορίζουν το μέλλον της ανάπτυξης των ακροατών τους.
10 αντίτυπα χαρίζονται στους αναγνώστες των Χ.Ν. Παραλαβή από τα γραφεία
της εφημερίδας στην οδό Καραϊσκάκη 49.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
