Η δεξαµενή σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δηµοσιοποίησε έγγραφο µε τίτλο «Η µελλοντική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας: ∆ιλήµµατα για τη στρατηγική αυτονοµία της ΕΕ». Το εκτενές έγγραφο (140 σελίδες) είναι ένα περίεργο επιστέγασµα µιας σειράς συλλογισµών που βλέπουν καθηµερινά το φως της δηµοσιότητας, µε δεδοµένο ότι αρχίζει και µεγιστοποιείται ο φόβος ρωσικής επέµβασης στην Ευρώπη, πράγµα που δε συνέβη ποτέ στην παγκόσµια ιστορία. Αντίθετα ορισµένα ευρωπαϊκά κράτη προσπάθησαν να επιτεθούν στη Ρωσία µε τελευταίο παράδειγµα τα δεινά που συσσώρευσε η Γερµανία σε ολόκληρη την Ευρώπη επί εποχής υπαρκτού σοσιαλισµού. Το πρόβληµα που δηµιουργείται αφορά µεταξύ άλλων και όσους ασχολούνται µε τα θέµατα της ΕΕ.
Στο σηµείωµα µας αυτό ο στόχος είναι να καταδείξουµε ορισµένους κινδύνους που µπορεί να προκύψουν για την ΕΕ εξ αιτίας µιας έντονης προοπτικής µερικού διαµελισµού των µέχρι σήµερα και κατόπιν πολλών αγώνων κοινοτικών πολιτικών που υιοθετήθηκαν. Πολιτικές που εφαρµόστηκαν µε επιτυχία, στο όνοµα του κοινοτικού κεκτηµένου.
Οι δοξασίες που αναπτύσσονται καθηµερινά τείνουν να συµπτυχθούν σε µερικά σηµεία άκρως ανεφάρµοστα ή απλά αν καταστεί δυνατή η εφαρµογή τους αυτό δεν µπορεί να αφορά εξ ίσου τα 27 κράτη µέλη και όσους προσδοκούν να µπουν στο ευρωκλάµπ στο εγγύς µέλλον.
Τα σηµεία στα οποία συνοψίζεται όλο το πρόβληµα είναι τα εξής:
Σηµείο 1: Εκθέσεις προσωπικοτήτων και επαϊόντων βλέπουν ότι πρέπει να γίνονται ετησίως 800 δις € επενδύσεις για να αποκτήσει η ΕΕ ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.
Σηµείο 2: Η ρωσο-ουκρανική σύρραξη που ήδη έχουµε καταδικάσει τόσο ως προς τα εµπλεκόµενα µέρη, όσο και τους συνοδοιπόρους αυτών δηµιούργησαν µια υποχθόνια πορεία που συνοψίσθηκε µέχρι σήµερα, σε αρχικές επενδύσεις 800 δις € για να µετατραπεί το θέµα της άµυνας σε ευρωπαϊκό ιδιόρρυθµο γίγνεσθαι, ή απλά επιβίωση, έναντι ενός κατ ουσία ανύπαρκτου εχθρού.
Σηµείο 3: Ευρισκόµενοι σε περίοδο έναρξης διαπραγµατεύσεων για τον επερχόµενο πολυετή προϋπολογισµό της ΕΕ διαπιστώνεται ένας ορατός κίνδυνος που αφορά το ύψος των δαπανών για την ορθή άσκηση των κοινών πολιτικών της ΕΕ. Και τούτο γιατί θα παρεισφρήσουν και οι δαπάνες για την άµυνα που κινδυνεύουν να αλλάξουν τη ροή της µέχρι σήµερα γνωστής εξέλιξης της ΕΕ και των κρατών µελών της. Ταυτόχρονα φαντάζεται ο πλέον αισιόδοξος Ευρωπαίος, πως θα µαζευτούν τα 800 δις επενδύσεων για τον ανταγωνισµό και 200 δις η κανονική εκτέλεση του ετήσιου προϋπολογισµού; Ένα σύνολο 1 τρις €/έτος επιπλέον των άµεσων 800 δις € για την άµυνα είναι … όνειρο απατηλό.
Σηµείο 4: Το σηµείο αυτό αποτελεί κίνδυνο ύπαρξης της ίδιας της Ελλάδας και αφορά το ενδεχόµενο συµµετοχής της ήδη αναπτυγµένης Τουρκίας σε επίπεδο άµυνας και παραγωγής αµυντικών και επιθετικών συστηµάτων. Εδώ πρέπει να τονίσουµε ότι το κατάλαβαν νωρίς οι ευρωβουλευτές µας και τουλάχιστον στο σηµείο αυτό ενώθηκαν και µπορεί να υπάρξει τροποποίηση στους αρχικούς σχεδιασµούς. Αρκεί να το παλέψουµε σωστά και µαζί ενωµένοι όλοι οι Έλληνες και Κύπριοι αδελφοί µας.
Ποια όµως είναι τα κύρια σηµεία της µελέτης που προαναφέραµε:
Η µελέτη επισηµαίνει ότι η ΕΕ αντιµετωπίζει ελλείψεις σε επενδύσεις, κατακερµατισµό πολιτικών και τεχνολογικά κενά. Η επιτάχυνση των προσπαθειών σε αυτούς τους τοµείς είναι κρίσιµη για τη βελτίωση της παγκόσµιας ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και την επίτευξη των στόχων ψηφιακού µετασχηµατισµού έως το 2030.
Και θεωρεί ότι η κοινή και συντονισµένη δράση σε επίπεδο ΕΕ είναι πιο αποτελεσµατική από τις µεµονωµένες προσπάθειες των κρατών-µελών, ιδιαίτερα σε τοµείς υψηλής τεχνολογίας και ψηφιακής καινοτοµίας.
Οι εµπειρογνώµονες εξετάζουν τέσσερα από τα σενάρια: Ανταγωνισµός, Ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Αµυντική Ένωση και Patchwork, υπό την έννοια του κατακερµατισµού. Οι στόχοι συγκλίνουν στο ότι θα έχουµε αύξηση του ανταγωνισµού την επόµενη δεκαετία.
Αυτά τα σενάρια εξετάζουν τον βαθµό (απο)δέσµευσης των ΗΠΑ από την Ευρώπη, τις σχέσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ και την πιθανή έκβαση του πολέµου στην Ουκρανία. Ενώ ο ανταγωνισµός µπορεί σε µεγάλο βαθµό να θεωρηθεί ως συνέχεια της τρέχουσας κατάστασης πραγµάτων, µε µια σταθερή διατλαντική σχέση αγκυροβοληµένη στο ΝΑΤΟ, το σενάριο Patchwork είναι το πιο καταστροφικό για την ΕΕ.
Αντιστρόφως, µια νέα ύφεση (χαλάρωση των σχέσεων µεταξύ των παγκόσµιων δυνάµεων) µπορεί να βοηθήσει τη στρατηγική αυτονοµία της.
Η ΕΕ θα µπορούσε να ενισχύσει την υπηρεσία της σε θέµατα άµυνας, να διατηρήσει τους διατλαντικούς δεσµούς και να επιτρέψει την επικράτηση του ευρωπαϊκού συµφέροντος, αλλά µε µορφή που θα αφήσει ανεπηρέαστη την εξέλιξη των κοινών πολιτικών που έχουν αποτελέσει τα σηµεία µεγέθυνσης της ΕΕ. Αλλιώς θα µετατοπιστούν τα κέντρα σε µερικά κράτη µέλη που θα ωθούν κατά το δοκούν την ανάπτυξη και την ασφάλεια των δικών τους εδαφών και γεωγραφικών ενοτήτων, αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους εταίρους που καλύπτονται από το σηµερινό ορισµό των «αδύναµων προϋπολογισµών». Γιατί απλούστατα θα αποδειχθεί λίγες δεκαετίες µετά ότι η πραγµατική διεύρυνση της κοινότητας δούλεψε µόνο υπέρ των κεντρικών και βόρειων χωρών µε τη χρήση του περίφηµου «κοινοτικού κεκτηµένου».
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για επικίνδυνους ελιγµούς που προσπαθούν να επιβάλουν ορισµένοι ταγοί της ΕΕ αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους. Για την ώρα έχουν ενδυθεί το χιτώνα των «προθύµων» και αυτό είναι ακόµη πιο επικίνδυνο, µε τη συµµετοχή της ύαινας που ακούει στο όνοµα Μεγάλη Βρετανία και στους συνοδοιπόρους των φίλων και εταίρων µας των Γερµανών που είναι οι εξ ανατολών γείτονες.
