Οι πρακτικές µαίες των αλλοτινών καιρών, ήταν πρόσωπα αξιοσέβαστα, µε κύρος και µε µεγάλη κοινωνική αποδοχή από τις τοπικές κοινωνίες. Η συµµετοχή τους στο µυστήριο της γέννας, οι ποικίλες κοινωνικές εµπειρίες από το λειτούργηµά τους, η ωριµότητα και η ψυχραιµία που έπρεπε να έχουν στη φαρέτρα τους για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του τοκετού, τις έκαναν αξιοθαύµαστες από τον περίγυρό τους. Τις τιµούσαν σαν δεύτερες µάνες και είχαν µια ιδιαίτερη θέση στις χαρές και τις λύπες της οικογένειας.
Τέσσερις από αυτές που η θύµηση των ανθρώπων τις κρατά ζωντανές, παρουσιάζει η σηµερινή µας στήλη, µε αφορµή την παγκόσµια ηµέρα µαιών που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 του Μάη.
ΜΑΜΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ ‘‘ΓΙΑΤΡΟΣ’’
Η παρουσία της πρακτικής µαίας, Μαρίας Γιαµαδάκη στη Σούδα συνδέθηκε µε τα πρώτα χρόνια της δηµιουργίας της κωµόπολης, στα τελευταία χρόνια της Ύστερης Οθωµανοκρατίας στην Κρήτη, αφού η οικογένεια της ήταν µία από τις πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν σε αυτήν. Άγιος άνθρωπος, σύµφωνα µε σωζόµενες προφορικές µαρτυρίες, πρόσφερε ανελλιπώς τις υπηρεσίες της για µισό περίπου αιώνα. Συχνά βάπτιζε τα παιδιά που βοηθούσε τις µητέρες τους να έλθουν στον κόσµο, καλλιεργώντας στη συνέχεια µια σχέση ζωής µε τα βαφτιστήρια της που έφθαναν τα 172. Χώρια βέβαια τα «αεροβαπτίσµατα» που η ίδια έσπευδε να πραγµατοποιήσει, τα χρόνια εκείνα που η θνησιµότητα των παιδιών, λόγω των ιδιαίτερων κοινωνικών συνθηκών ήταν µεγάλη. Παράλληλα ήταν και πρακτική ‘‘γιατρός’’ µε ξεχωριστή φήµη, αφού ζητούσαν τη βοήθεια της, ασθενείς από όλες τις περιοχές του νοµού, ακόµα και από το Ρέθυµνο.
Η ίδια φρόντισε να µεταδώσει τα µυστικά της τέχνης της στο γιο της Γιαµαδάκη Θεοδόση, που εκτός από την αυτοδιοικητική του ενασχόληση στη συνέχεια, παρείχε δια βίου στους συντοπίτες του και τις ‘‘ιατρικές’’ του υπηρεσίες.
Ο ΕΓΓΟΝΟΣ ΑΝΑΘΥΜΑΤΑΙ
Ο Μανόλης Κλειδάκης, 86 ετών σήµερα, αναθυµάται τη πρακτική µαία γιαγιά του, Κλειδάκη Αικατερίνη, το γένος Μπαγάκη από τα Κεραµειά που ήλθε ως νύφη στο χωριό και πρόσφερε τις υπηρεσίες της, µαζί µε την αδελφή της Πιτσικουλάκη Αναστασία µέχρι και Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο. Εξασκούσε το λειτούργηµα της µε ευσυνειδησία σχεδόν µέχρι το τέλος της ζωής της, παρά τα προβλήµατα όρασης που αντιµετώπιζε. Πολύτεκνη µητέρα η ίδια, γιατροπόρευε τα µωρά και τις λεχώνες για µεγάλο διάστηµα µετά τον τοκετό µε µαντζούνια και αφεψήµατα βοτάνων µε το γαϊδουράγκαθο, τη φασκοµηλιά, τα φύλλα από τις νεραντζιές, και τον απήγανο να πρωταγωνιστούν.
Η ΜΑΜΗ Η ΜΑΚΡΙΑΝΗ
Η προσφορά της πρακτικής µαίας Κατίνας Μηνά στο µικρασιατικό πληθυσµό της περιοχής των Χανίων µέσα από την τέχνη της που έφερε από το χωριό της, το Λεβίσσι της Μικράς Ασίας στα Μετόχια Τσικαλαριών, ήταν ανεκτίµητη. Έφυγε από το Λεβίσσι, κατά τη µικρασιατική καταστροφή και λες και απαλείφθηκε το όνοµά της. Όλοι στη νέα πατρίδα την αποκαλούσαν: «η µαµή η Μακριανή», λόγω της γειτνίασης του χωριού της µε τη Μάκρη, δίνοντας έµφαση στο λειτούργηµά της που προσδιόριζε την ταυτότητά της.
Κατά τη διάρκεια του τοκετού, αλλά και σε κάθε δυσκολία επαναλάµβανε τη φράση: «Ποµονή, κόρ’ µου» δείχνοντας τη συµπόνια της προς την επίτοκο. Η ίδια καµάρωνε, όταν έβλεπε τα παιδιά που είχε βοηθήσει να έλθουν στον κόσµο να µεγαλώνουν. «Αυτό το παιδί, το έχω κρατηµένο», έλεγε µε υπερηφάνεια και ξεχνούσε τις ταλαιπωρίες του επαγγέλµατος, καθώς γυρνούσε από σπίτι σε σπίτι, άλλοτε πεζή και άλλοτε µε σούστες, κάρα, ή και γαϊδουράκια.
ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΑ:
Η ΜΑΜΗ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΣΟΥ∆ΑΣ
Η Χριστοδούλα Κληρονόµου, το γένος Κιάσσου, γεννήθηκε στο Τσεσµέ το 1905 και πέθανε στη Σούδα το 1979. Έφυγε από το Αϊβαλί µε τον αρραβωνιαστικό της, Ηλία Κληρονόµο. Ο άνδρας της ήταν ψαράς και το σπίτι τους ήταν δύο δωµάτια στην ακροθαλασσιά. Το λειτούργηµά της µαίας που εξασκούσε, µε τα προϊόντα που τη φίλευαν, ήταν πηγή βιοπορισµού για την οικογένειά της. Οι Μικρασιάτες της Κάτω Σούδας τη θεωρούσαν «καντούνι του οικισµού» και τη λάτρεψαν κυριολεκτικά. Η Χριστοδούλα ένιωθε ανείπωτη υπερηφάνεια για τις δύο χιλιάδες γέννες της, όπως η ίδια υποστήριζε, στην ευρύτερη περιοχή της Σούδας. Επίσης παρείχε υπηρεσίες επείγουσες σε περιστατικά τραυµατισµών, ενώ καλού κακού έστελνε και τον ασθενή στο νοσοκοµείο. Πέθανε το 1979 και εξασκούσε το λειτούργηµα της έως το 1970. Η µορφή της, µε τα ευγενικά χαρακτηριστικά της και τα πλούσια µαλλιά της να καταλήγουν σε ένα περιποιηµένο κότσο, παραµένει ως τριανταφυλλένια θύµηση στα εγγόνια της.
Σηµ.: Το κείµενο βασίστηκε στις προφορικές µαρτυρίες των παρακάτω: Λευκία Μηνά, Ελένη Φούρλα, Μ. Πετράκη, Μ. Κλειδάκης, Ν.Κληρονόµος, Ευαγγελία Κληρονόµου, Ζωή ∆ηµητρουλάκη
*H Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος
