Η οικονοµία των Ηνωµένων Πολιτειών βρίσκεται σήµερα σε ένα καθοριστικό σταυροδρόµι, καθώς το νέο, «µεγάλο, όµορφο νοµοσχέδιο» που ψηφίστηκε πρόσφατα, φιλοδοξεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα και να θέσει τις βάσεις για µια διατηρήσιµη, µακροπρόθεσµη ανάπτυξη.
Πρόκειται για ένα νοµοθέτηµα που συνδυάζει δασµούς, φορολογικά κίνητρα, απορρύθµιση και στρατηγικές επενδύσεις, µε στόχο να επαναφέρει την παραγωγή και τη βιοµηχανία εντός των Η.Π.Α., ενώ ταυτόχρονα ανοίγει τον δρόµο για την αξιοποίηση της τεχνητής νοηµοσύνης (AI) ως κινητήριας δύναµης της νέας βιοµηχανικής εποχής. Η επιβολή γενικού δασµού 10% στις εισαγωγές και η διολίσθηση του δολαρίου προς το 20%, κάνει τις εισαγωγές 30% ακριβότερες, οπότε δηµιουργούνται ευκαιρίες για παραγωγή εντός των ΗΠΑ και υποκατάσταση των εισαγωγών. Αυτή η τάση θα συµβάλλει στη µείωση του τεράστιου εµπορικού ελλείµµατος των ΗΠΑ ύψους $1,2 τρισ.
Ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του νοµοσχεδίου είναι η στρατηγική χρήση των δασµών, όχι µόνο για την ενίσχυση των εσόδων, αλλά και για την επαναφορά των βιοµηχανικών δραστηριοτήτων στις Η.Π.Α. Οι δασµοί λειτουργούν ως εργαλείο πίεσης για την αναδιάρθρωση της παγκόσµιας εφοδιαστικής αλυσίδας, εξισορροπώντας το πεδίο για τις αµερικανικές επιχειρήσεις και επιδιώκοντας µια δικαιότερη εµπορική πρακτική. Η λογική είναι απλή: αν οι Η.Π.Α. µπορούν να ενισχύσουν την παραγωγική τους βάση, η χώρα θα µπορεί να εξασφαλίσει µακροχρόνια ευηµερία και οικονοµική σταθερότητα, θα µειώσει τα επιτόκια και θα µειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων που απορροφούν τον 20% των κρατικών εσόδων.
Το νοµοσχέδιο προσφέρει 100% απόσβεση για εξοπλισµό και εργοστάσια που επανέρχονται στις Η.Π.Α. Οι επιχειρήσεις που επενδύουν στην τοπική παραγωγή έχουν τη δυνατότητα να αφαιρούν πλήρως το κόστος αυτών των επενδύσεων, ενισχύοντας την κερδοφορία τους και καθιστώντας πιο ελκυστική την επιστροφή βιοµηχανικών εγκαταστάσεων εντός της χώρας. Οι φορολογικές περικοπές, που έγιναν µόνιµες, δίνουν στις επιχειρήσεις και στους πολίτες την ασφάλεια ότι η παρούσα οικονοµική πολιτική δεν είναι ένα προσωρινό µέτρο, αλλά µια σταθερή στρατηγική.
Ένα ακόµα καθοριστικό στοιχείο είναι η απορρύθµιση, την οποία η κυβέρνηση Τραµπ προώθησε µε στόχο να επιταχύνει την υλοποίηση βιοµηχανικών έργων. Η γραφειοκρατία, που για χρόνια καθυστερούσε την ανάπτυξη εργοστασίων, αγωγών και δικτύων µεταφοράς, έχει περιοριστεί, καθώς οι αρµόδιες υπηρεσίες, και το Υπουργείο Ενέργειας, έχουν λάβει εντολή να εκδίδουν άδειες εντός ενός µήνα. Αυτή η πολιτική προσφέρει τη δυνατότητα στις Η.Π.Α. να επιστρέψουν σε µια εποχή όπου δηµιουργούνται νέες επιχειρήσεις δηµιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και υποστηρίζοντας την οικονοµική ανάπτυξη µέσω επενδύσεων σε υποδοµές.
Η άνθηση της τεχνητής νοηµοσύνης αποτελεί τον δεύτερο πυλώνα του οικονοµικού µετασχηµατισµού. Βιώνουµε µια τεχνολογική έκρηξη, την οποία αρκετοί χαρακτηρίζουν ως την τρίτη, τέταρτη ή ακόµα και πέµπτη βιοµηχανική επανάσταση. Οι µεγαλύτεροι τεχνολογικοί κολοσσοί –οι λεγόµενοι «υπερ-πάροχοι» (hyperscalers)– επενδύουν σε πρωτοφανή κλίµακα, κατασκευάζοντας και λειτουργώντας υπερυπολογιστές που αλλάζουν τα δεδοµένα σε κάθε τοµέα της οικονοµίας.
Η κλίµακα, είναι το κρίσιµο στοιχείο. ∆εν αρκεί να µπορεί κανείς να διαχειριστεί µερικούς υπολογιστές· η πρόκληση είναι να µπορεί να κατασκευάσει και να λειτουργήσει έναν από τους µεγαλύτερους υπερυπολογιστές στον κόσµο, να τον κρατήσει σε συνεχή λειτουργία και, σε περίπτωση βλάβης, να τον επαναφέρει ταχύτατα σε χρήση. Αυτές οι προκλήσεις τροφοδοτούν την ανάγκη για τεχνολογική καινοτοµία και ανθρώπινο δυναµικό υψηλής εξειδίκευσης.
Στο πλαίσιο αυτό, οι Η.Π.Α. προετοιµάζονται να ανακοινώσουν µια σειρά νέων εµπορικών συµφωνιών, που θα περιλαµβάνουν επενδύσεις σε στρατηγικούς κλάδους όπως τα αυτοκίνητα, οι ηµιαγωγοί και τα φαρµακευτικά προϊόντα. Οι συµφωνίες αυτές, πέρα από την ενίσχυση της αµερικανικής οικονοµίας, στοχεύουν και στη σταθεροποίηση του διεθνούς εµπορίου, µε έµφαση στη συνεργασία µε χώρες όπως η Κίνα.
Ωστόσο, η αµερικανική πλευρά ζητά από την Κίνα να περιορίσει την υπερπαραγωγή προϊόντων και να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη µιας ισχυρής καταναλωτικής οικονοµίας. Η Κίνα, µε πληθυσµό 1,4 δισεκατοµµυρίων και υψηλά ποσοστά αποταµίευσης, έχει τη δυνατότητα να µεταβληθεί σε µια τεράστια αγορά κατανάλωσης, εξισορροπώντας έτσι την παγκόσµια οικονοµία.
Οι δασµοί δεν αποτελούν µόνο εργαλείο οικονοµικής πολιτικής, αλλά και µοχλό γεωπολιτικής στρατηγικής. Χρησιµοποιούνται για την ενίσχυση των αµερικανικών συµφερόντων, την πίεση προς συµµόρφωση σε ζητήµατα διεθνούς ασφάλειας –όπως η αγορά ρωσικού και ιρανικού πετρελαίου από τρίτες χώρες– και την προώθηση δίκαιων εµπορικών πρακτικών. Παράλληλα, λειτουργούν ως µέσο χρηµατοδότησης, καθώς τον Ιούνιο το Υπουργείο Οικονοµικών κατέγραψε πλεόνασµα, µε τα έσοδα από δασµούς να πλησιάζουν τα 100 δισ. δολάρια.
Ο συνδυασµός αυξηµένων εσόδων και µειωµένων δαπανών επιτρέπει στην κυβέρνηση να διαχειριστεί αποτελεσµατικά το δηµοσιονοµικό έλλειµµα, δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για µια σταθερή και βιώσιµη ανάπτυξη.
Με βάση τα τρέχοντα δεδοµένα, οι εκτιµήσεις δείχνουν ότι το πρώτο τρίµηνο του επόµενου έτους οι Η.Π.Α. θα καταγράψουν ρυθµούς ανάπτυξης µε «3% µπροστά», υποδηλώνοντας ισχυρή οικονοµική άνοδο. Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η ανάπτυξη αναµένεται να είναι µη πληθωριστική, καθώς η αύξηση της παραγωγικότητας µέσω της τεχνητής νοηµοσύνης και των νέων επενδύσεων θα ενισχύσει την οικονοµία χωρίς να εκτοξεύσει τις τιµές.
Το «µεγάλο, όµορφο νοµοσχέδιο» δεν είναι απλώς µια οικονοµική µεταρρύθµιση· είναι µια στρατηγική επανατοποθέτηση της αµερικανικής οικονοµίας στον παγκόσµιο χάρτη. Με τον συνδυασµό δασµών, απορρύθµισης, φορολογικών κινήτρων και τεχνολογικών επενδύσεων, οι Η.Π.Α. επιδιώκουν να γίνουν και πάλι ηγέτιδα δύναµη στην παραγωγή και την καινοτοµία. Η πρόκληση θα είναι να διατηρηθεί η ισορροπία ανάµεσα στην ανάπτυξη, τη διεθνή συνεργασία και τη διαχείριση των γεωπολιτικών κινδύνων. Αν η στρατηγική αποδώσει, οι Η.Π.Α. µπορεί να βρεθούν στην αυγή µιας νέας εποχής ευηµερίας, όπου η τεχνολογία και η βιοµηχανία θα αποτελέσουν τον πυρήνα της αµερικανικής ισχύος.
* Ο Ατσαλάκης Γιώργος είναι Οικονοµολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Επιστηµονικών ∆εδοµένων
