» Σταθερές δαπάνες, στροφή σε πολυτελή ξενοδοχεία και αυξηµένα παράπονα για υποδοµές και συνωστισµό σε δηµοφιλείς παραλίες
» Ευρήµατα από έρευνα του Παρατηρητηρίου Τουρισµού ∆υτικής Κρήτης
Ρεκόρ αφίξεων για το αεροδρόµιο Χανίων το πρώτο εξάµηνο του 2025, υψηλότερα εισοδηµατικά προφίλ µε δαπάνες που παραµένουν σταθερές, στροφή σε καταλύµατα πολυτελείας και βραχυχρόνιες µισθώσεις, αλλά και παράπονα για οδικό δίκτυο, στάθµευση και υπερσυνωστισµό σε εµβληµατικούς προορισµούς.
Τα στοιχεία αυτά καταγράφει έρευνα από το Παρατηρητήριο Τουρισµού ∆υτικής Κρήτης και συντονίστηκε από το τµήµα Οικονοµίας & ∆ιοίκησης του Μεσογειακού Αγρονοµικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ), σε συνεργασία µε το Εργαστήριο Συστηµάτων Χρηµατοοικονοµικής ∆ιοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, το τµήµα ∆ιοικητικής Επιστήµης & Τεχνολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστηµίου (ΕΛΜΕΠΑ) και µέλη του Τµήµατος Οικονοµικών επιστηµών του Πανεπιστηµίου Κρήτης.
ΟΙ ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΑΕΡΟ∆ΡΟΜΙΟ ΧΑΝΙΩΝ
Σχετικά µε τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόµιο Χανίων και µε βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Fraport-Greece για την περίοδο Ιανουάριος-Ιούλιος 2025, καταγράφεται ρεκόρ αφίξεων µε 875 χιλιάδες αφίξεις, σηµειώνοντας αύξηση 3% σε σχέση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2024, όπου είχαν σηµειωθεί 850 χιλ. αφίξεις, χρονιά κατά την οποία είχαν καταγραφεί και οι περισσότερες αφίξεις έως τότε.
Η φετινή αύξηση, σε σχέση µε το 2024, οφείλεται αποκλειστικά από τους µη Σκανδιναβούς, οι οποίοι σηµειώνουν ποσοστό αύξησης 5%. Αντίθετα, οι Σκανδιναβοί καταγράφουν οριακή µείωση, µε τους Φινλανδούς και Σουηδούς να σηµειώνουν πτώση αφίξεων κατά 5% και 2%, αντίστοιχα. Αναφορικά µε τις κύριες εθνότητες των µη Σκανδιναβών, Γερµανοί και Βρετανοί είναι αυτοί που σηµειώνουν τα µεγαλύτερα ποσοστά αυξήσεων µε 8% και 6%, αντίστοιχα, µε τους Βρετανούς να συνεχίζουν να παραµένουν στην πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων µε ποσοστό 18% και να ακολουθούν οι Γερµανοί, ∆ανοί και Νορβηγοί µε 11%. Οι Πολωνοί καταλαµβάνουν την πέµπτη θέση επί των συνολικών αφίξεων µε ποσοστό 10%, σηµειώνοντας παράλληλα αύξηση των αφίξεων τους κατά 3%. Ακολουθούν οι Φινλανδοί µε 7%, ενώ σηµαντική είναι η αύξηση των Γάλλων κατά 26%, ανεβαίνοντας στην έβδοµη θέση επί των συνολικών αυξήσεων. Σχετικά µε τις υπόλοιπες εθνότητες ενθαρρυντικές είναι οι αυξήσεις των Αυστριακών και Ολλανδών µε διψήφιο ποσοστό αύξησης ενώ αντίθετα ανησυχητική είναι η πτώση των Κυπρίων κατά 20%. Επίσης, έχουµε και την προσέλκυση νέων αγορών, αφού για πρώτη φορά επισκέπτονται τη ∆υτική Κρήτη µε απευθείας πτήση αλλοδαποί επισκέπτες που προέρχονται από την Πορτογαλία.
Γενικά οι ερευνητές παρατηρούν ότι οι Σκανδιναβοί σταθεροποιούνται γύρω στο 35% επί των συνολικών αφίξεων µετά την εποχή του κορονοϊού, όταν πριν το ποσοστό τους είχε εδραιωθεί γύρω στο 50%, ενώ αντίθετα οι αφίξεις των µη Σκανδιναβών αυξάνονται µε γοργούς ρυθµούς.
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ
Αναφορικά µε τα αποτελέσµατα της έρευνας, η οποία είναι εν εξελίξει, σύµφωνα µε τα στοιχεία έως τέλη Ιουλίου 2025, οι τουρίστες που προτιµάνε το αεροδρόµιο Χανίων ως τελικό προορισµό για τις διακοπές τους, παρουσιάζουν µια σταθεροποιητική τάση ως προς το προφίλ τους σε σχέση µε την περυσινή τουριστική περίοδο σε σηµείο να µπορούµε να υποστηρίξουµε ότι οι όποιες ανακατατάξεις συντελέστηκαν στην περίοδο 2020-2022 έχουν παγιωθεί και βρισκόµαστε πλέον σ’ ένα καινούργιο σηµείο ισορροπίας.
Ολοένα και υψηλότερο είναι το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη ∆υτική Κρήτη για πρώτη φορά, µε έξι στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες να επισκέπτονται τη ∆υτική Κρήτη για πρώτη φορά σε αντίθεση µε τα προηγούµενα έτη, όπου το συγκεκριµένο ποσοστό ήταν χαµηλότερο. Την διαφορά αυτή ενισχύει η αύξηση των επισκεπτών από το Η.Β., την Γερµανία και την Πολωνία.
ΠΟΣΑ ΞΟ∆ΕΥΟΥΝ
Ο µέσος όρος του εισοδηµατικού επιπέδου των επισκεπτών κυµαίνεται µεταξύ της κλίµακας 70.000 – 80.000 ευρώ, παρουσιάζοντας µια αύξηση σε σχέση µε την προηγούµενη τουριστική περίοδο. Αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως από τουρίστες του Ηνωµένου Βασιλείου και Γερµανίας, αλλά και από την ιδιαίτερη αύξηση αλλοδαπών τουριστών που προέρχονται από χώρες της Αµερικής, Καναδά και Αυστραλίας, οι οποίοι είναι και πολύ υψηλού εισοδηµατικού προφίλ. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι το 1/3 των επισκεπτών στην περιοχή µας δηλώνει εισόδηµα πάνω από 100.000 €.
Σε σχέση µε το µέγεθος της µέσης δαπάνης που πραγµατοποιεί ο επισκέπτης στις κύριες κατηγορίες εξόδων έως τώρα δεν διαφέρουν καθόλου ή στατιστικά σηµαντικά από το προηγούµενο έτος. Οι µέσες δαπάνες για εστίαση (~545 €) καταλαµβάνουν πάνω από το 50% των συνολικών δαπανών, ενώ ακολουθούν δαπάνες ενοικίασης οχήµατος (~276 €) και αγορές προϊόντων (~206 €).
Οι ερευνητές συµπεραίνουν ότι το οικονοµικό αποτύπωµα δαπανών των επισκεπτών δεν έχει αλλάξει. Το γεγονός αυτό ενισχύεται από την άποψη των επισκεπτών ότι η ∆υτ. Κρήτη αποτελεί έναν προορισµό όπου οι υπηρεσίες που προσφέρει σε σχέση µε το κόστος, είναι σε εξαιρετικό επίπεδο (ποσοστό Ικανοποίησης ~90%!). Το τελευταίο όµως, δεν αναιρεί το γεγονός ότι φέτος υπάρχει αυξηµένο κόστος γενικά σε όλο το φάσµα των υπηρεσιών τουρισµού, γεγονός που αναγνωρίζεται από τους επισκέπτες χωρίς ωστόσο να επηρεάζει το ύψος των δαπανών από την πλευρά τους.
Σύµφωνα µε τους ερευνητές, σε αυτό ακριβώς το σηµείο ίσως να έγκειται και ο γρίφος της δυσφορίας αρκετών επιχειρήσεων της περιοχής καθώς καλούνται να µοιραστούν το ίδιο µε πέρυσι ποσό δαπανών των επισκεπτών, την ίδια στιγµή που πρέπει να αντιµετωπίσουν πολύ αυξηµένα κόστη ενέργειας και πρώτων υλών, γεγονός που καθιστά το προϊόν ακριβό µε χαµηλά περιθώρια κέρδους και µειωµένη ανταγωνιστικότητα.
ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ
Σταθεροποίηση προτιµήσεων παρατηρείται στον τύπο καταλύµατος αλλά και στα πακέτα διαµονής που προτιµούν οι αλλοδαποί τουρίστες. Πιο συγκεκριµένα, υπάρχει σταθεροποίηση στα ποσοστά των τουριστών που προτιµούν το λεγόµενο πακέτο “all inclusive” γύρω στο 15%, µε σχεδόν τους µισούς αλλοδαπούς επισκέπτες να µην προτιµούν κανένα πακέτο. Καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή του “all Inclusive” παραµένει η συνοδεία παιδιών κάτω των 15 ετών και η προσέλευση οργανωµένων οµάδων επισκεπτών.
Ελαφρώς αυξηµένο είναι το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που προτιµούν τις βραχυπρόθεσµες ενοικιάσεις τύπου AirBnB, αφού περίπου το 16% των επισκεπτών επιλέγει να διαµένει σε τέτοια καταλύµατα. Τα ξενοδοχεία, παραµένουν στην πρώτη θέση των προτιµήσεων των τουριστών, µε έξι στους δέκα από αυτούς να τα επιλέγουν, ενώ σχεδόν δύο στους τρεις τουρίστες προτιµούν πολυτελή ξενοδοχεία 4 & 5 αστέρων. Οι βίλες µετά τον διπλασιασµό προσφοράς που παρατηρήθηκε στην περίοδο 2019-21 έχουν φτάσει σταθερά το ποσοστό τους γύρω στο 6%.
Αυξηµένο είναι το ποσοστό (44%) των αλλοδαπών επισκεπτών που πραγµατοποιούν διακοπές µε τον/τη σύζυγο/σύντροφο, ενώ αντίθετα µειωµένο είναι το ποσοστό (31%) εκείνων που προτιµούν τις οικογενειακές διακοπές µε παιδιά σε σχέση µε την προηγούµενη τουριστική περίοδο.
ΠΟΥ ΠΑΝΕ
Σχεδόν οι µισοί επισκέπτες επιλέγουν την παραλία του Ελαφονησίου και ακολουθούν αυτές των Φαλασάρνων και Μπάλου, ενώ εξίσου σηµαντικός αριθµός τουριστών πραγµατοποιεί επισκέψεις σε µοναστήρια, εκκλησίες, µουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Παρατηρείται ότι οι εµβληµατικές παραλίες του νοµού Χανίων, είναι στις πρώτες επιλογές των αλλοδαπών τουριστών και από τους ερευνητές κρίνεται απαραίτητη η αειφορική διαχείριση των προορισµών αυτών, δεδοµένου του πολύ µεγάλου αριθµού αφίξεων αλλοδαπών τουριστών. Άξιο αναφοράς είναι η µεγάλη αύξηση επισκεψιµότητας φέτος για την παραλία του Ελαφονησίου, καθώς και τα έντονα αρνητικά σχόλια για τις συγκεκριµένες παραλίες αναφορικά µε τον πολύ µεγάλο αριθµό επισκεπτών, την οχλαγωγία, την καθαριότητα και την προστασία των οικοσυστηµάτων.
ΤΙ ΤΟΥΣ ΑΡΕΣΕ
Εννέα στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες όχι µόνο θα επιθυµούσαν να ξαναεπισκεφθούν τη ∆υτική Κρήτη αλλά θα το σύστηναν ανεπιφύλακτα σε συγγενείς και φίλους. Επίσης, ένας στους τρεις αλλοδαπούς επισκέπτες δηλώνει ότι θα επισκεπτόταν την περιοχή και κατά τη διάρκεια της χειµερινής περιόδου αν υπήρχε απευθείας ανταπόκριση από την πόλη του, γεγονός που αναδεικνύει τη δυναµική του προορισµού για επέκταση της τουριστικής περιόδου.
Η ποιότητα των υπηρεσιών στα τουριστικά καταλύµατα, η ποιότητα των τοπικών αγροτικών προϊόντων, η φιλοξενία των ντόπιων ανθρώπων, το τοπίο της Πόλης, καθώς η ηρεµία και ασφάλεια του τόπου αξιολογούνται πολύ θετικά (~90% +) κατά τη διάρκεια παραµονής τους.
Αναφορικά µε τα τοπικά προϊόντα διατροφής, ο αλλοδαπός τουρίστας µένει πολύ ικανοποιηµένος από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών, ενώ φέτος δείχνει να προβαίνει σε µεγαλύτερες από άλλες χρονιές ποσότητες αλλά και ποικιλία προϊόντων. Για πρώτη φορά τα τοπικά τυριά µαζί µε το ελαιόλαδο βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των προτιµήσεων των αλλοδαπών τουριστών, µε δύο στους τρεις αλλοδαπούς επισκέπτες να προβαίνουν σε αγορά αυτών των προϊόντων. Ιδιαίτερη δυναµική παρουσιάζει το κρητικό µέλι, και η τσικουδιά, τα οποία µαζί µε το κρασί, προτιµούνται από σχεδόν τους µισούς τουρίστες. Σηµαντική επίσης είναι η αύξηση της αγοράς βοτάνων και µπαχαρικών καθώς επίσης και του τοπικού φυσικού χυµού και του παραδοσιακού παξιµαδιού.
ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΤΟΥΣ
Οι αλλοδαποί τουρίστες συνεχίζουν να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους σχετικά µε την κακή κατάσταση του οδικού δικτύου και της σήµανσης, ενώ το σύστηµα αποκοµιδής και περισυλλογής απορριµµάτων χρήζει περαιτέρω αναβάθµισης και ενίσχυσης, καθώς πραγµατοποιείται έντονη χρήση πλαστικών κυρίως στην Πόλη των Χανίων. Επίσης, και φέτος, λόγω του µεγαλύτερου τουριστικού κύµατος που έχει δεχτεί ποτέ η περιοχή, εκφράζεται έντονα η δυσαρέσκεια και ο προβληµατισµός για την έλλειψη διαθέσιµων χώρων στάθµευσης και την κυκλοφοριακή συµφόρηση κυρίως στην Πόλη Χανίων. Από την άλλη, αρκετά είναι τα θετικά σχόλια για τη διαπλάτυνση και δηµιουργία νέων πεζοδροµίων αλλά και για τα φεστιβάλ που διοργανώνονται από τον ∆ήµο Χανίων όπως είναι η Παραδοσιακή Στράτα.
Τέλος, από τους ερευνητές επισηµαίνεται η δυσφορία των αλλοδαπών τουριστών αναφορικά µε το αυξηµένο κόστος παροχής υπηρεσιών στους χώρους εστίασης, φιλοξενίας και µεταφοράς, όπως επίσης και την έντονη ανησυχία και προβληµατισµό τους για τον συνωστισµό σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της ∆υτικής Κρήτης, τα οποία χρήζουν άµεσης αντιµετώπισης από τους υπεύθυνους φορείς.
Η έρευνα
Το Παρατηρητήριο Τουρισµού ∆υτικής Κρήτης, λειτουργεί πάνω από µια δεκαετία µε πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης και της Ένωσης Ξενοδόχων Χανίων ενώ συµµετέχει επίσης το Οικονοµικό Επιµελητήριο ∆υτικής Κρήτης και το Επιµελητήριο Χανίων.
Για την ανάλυση της έρευνας, η οποία είναι εν εξελίξει και πραγµατοποιείται στο αεροδρόµιο Χανίων (Ι. ∆ασκαλογιάννης) έχουν συµπεριληφθεί 1200 έγκυρα ερωτηµατολόγια έως και τέλη Ιουλίου 2025, µεταφρασµένα σε διάφορες γλώσσες, από ερευνητές του ΜΑΙΧ. Γι’ αυτό το λόγο είναι πολύ πιθανόν τα ποσοστά να διαφέρουν έως το τέλος της τουριστικής περιόδου. Η έρευνα αυτή συγχρηµατοδοτείται από την Περιφέρεια Κρήτης αλλά και από το ∆ήµο Χανίων για τη συγκεκριµένη περιοχή. Για την οµαλή διεξαγωγή της έρευνας υπάρχει συνεχής υποστήριξη από τη Fraport-Greece και το Προσωπικό του Αερολιµένα Χανίων.
Οµάδα συγγραφής και ανάλυσης:
∆ρ. Γεώργιος Μπαουράκης, ∆ιευθυντής Μ.Α.Ι.Χ.
Γεώργιος Αγγελάκης, Ερευνητής Τµ. Οικονοµίας και ∆ιοίκησης Μ.Α.Ι.Χ., υπ. διδάκτωρ Τµ. ∆ιοικητικής Επιστήµης & Τεχνολογίας, ΕΛΜΕΠΑ
Περικλής ∆ράκος, Ε∆ΙΠ, Τµ. Οικονοµικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Κρήτης
Καθ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδηµαϊκός, ∆ιευθυντής Εργ. Συστηµάτων Χρηµατοοικονοµικής ∆ιοίκησης & Ανάλυσης ∆εδοµένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Audencia Business School, France
Οµάδα επιστηµονικής υποστήριξης:
∆ρ. Κυριάκος Κώτσογλου, Αντιπεριφερειάρχης Τουρισµού και Ηλ. ∆ιακυβέρνησης, Περιφέρεια Κρήτης
Αν. Καθηγητής Χρήστος Λεµονάκης, ∆ιευθυντής Εργαστηρίου ∆ιοικητικής Οικονοµικής και Συστηµάτων Αποφάσεων, Τµ. ∆ιοικητικής Επιστήµης & Τεχνολογίας, ΕΛΜΕΠΑ
Αν. Καθηγητής Γεώργιος Ατσαλάκης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & ∆ιοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης
Καθηγητής Γαγάνης Χρυσοβαλάντης, Τµ. Οικονοµικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Κρήτης
Αν. Καθηγητής Ανδρέας Παναγόπουλος, Τµ. Οικονοµικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Κρήτης
Επ. Καθηγητής Σπυριάδης Αθανάσιος, Τµ. Οικονοµικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Κρήτης
∆ρ. Σηµαντηράκη Βανέσσα, Εκτελεστική ∆ιευθύντρια ΕΛΜΕΠΑ.
