Ο µύθος των Ευµενίδων, όπως τον διδάσκει στους Αθηναίους ο Αισχύλος το 458 π.Χ. είναι γνωστός.
Ο Ορέστης σκότωσε τη µητέρα του, την Κλυταιµνήστρα, για να εκδικηθεί τον φόνο του πατέρα του Αγαµέµνονα. Οι Ερινύες, κόρες της µητέρας Γης, σεπτές θεές του κάτω κόσµου, τον καταδιώκουν ζητώντας εκδίκηση για τον νεκρό. Είναι ιερή και απαραβίαστη υποχρέωση τους. Ο δολοφόνος είναι καταδικασµένος, στη ζωή και στο θάνατο, να πληρώσει το τίµηµα της πράξης του.
Ο Ορέστης για να λυτρωθεί από την καταδίωξη τους, θα καταφύγει ικέτης στον Απόλλωνα στους ∆ελφούς. Αυτός θα τον στείλει στη Θεά Αθηνά, αυτή να κρίνει και να αποφασίσει.
Όµως η Αθηνά αποφασίζει να µην κρίνει αυτή και δηλώνει ότι «εγώ θα θεσπίσω δικαστήριο … αθάνατο θεσµό εσαεί, και στον Άρειο Πάγο θα φέρονται οι δίκες για φόνο …. τίποτε χωρίς δίκη, τίποτε χωρίς σεβασµό στο νόµο…ούτε αναρχία, ούτε δεσποτισµός». Εγκαθιδρύει το θεσµό της δικαιοσύνης, αντί για την εκδίκηση αίµατος που επιβάλουν οι Ερινύες. Θεµελιώνει το κράτος δικαίου στην πόλη των Αθηνών και ορίζει σεβάσµιους Αθηναίους πολίτες ως δικαστές. Αυτοί να δικάζουν ανθρωποκτονίες στον Άρειο Πάγο. Πείθει και µεταµορφώνει τις Ερινύες σε Ευµενίδες και τις εγκαθιστά στο Ερεχθείο, εγγυήτριες της «δίκαιης δίκης» των δικαστών. Αυτή είναι η µυθική ίδρυση του Αρείου Πάγου.
Έχουν περάσει περισσότερα από 2.500 χρόνια και ο θεσµός του δικαστηρίου που ίδρυσαν οι Αθηναίοι πολίτες, µε απόφαση της Θεάς Αθηνάς και η εποπτεία των Ευµενίδων, υπάρχει ακόµη.
Οι πολίτες, όταν σκοτώνουν τους συγγενείς τους, άλλα και ο φονιάς έχουν το απαράβατο δικαίωµα της «δίκαιης δίκης», που η απόφαση οδηγεί στη δικαίωση του φονευθέντος και στην «κάθαρση» του κατηγορουµένου.
«∆ίκαιη δίκη», από σεβάσµιους και αµερόληπτους δικαστές που η απόφαση τους είναι σεβαστή από όλους.
Αν όµως οι δικαστές δεν είναι αµερόληπτοι και η απόφαση τους δεν είναι «δίκαιη», τότε αυτοί θα κριθούν από τις Ευµενίδες και από το Ερεχθείο θα αναδυθούν πανάρχαιες Ερινύες, διεκδικώντας για τους σκοτωµένους την ποινή του αίµατος.
Έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια από τα πάθη του οίκου των Ατρειδών και αυτοί οι «νόµοι» εξακολουθούν να ισχύουν και σήµερα. Στη Κρήτη, στη Μάνη και σε άλλα µέρη της χώρας, οι Ερινύες εξακολουθούν να επιβάλουν το «καθήκον» της εκδίκησης του νεκρού, όταν η δικαιοσύνη δεν πείθει.
Η ιστορία του Κρέοντα διδάσκει ότι το κράτος δεν µπορεί να στερήσει από τον νεκρό την µνήµη του. Έτσι όπως την ιστορούν οι δικοί του, µέ λόγια, κλάµατα, µοιρολόγια, µνηµεία και µνηµόσυνα. Κανείς δεν µπορεί να στερήσει από τον νεκρό την φροντίδα να τον πλύνουν οι δικοί του µε νερό και κρασί. Να τον ντύσουν µε τα καλά του ρούχα, ατόφιο να τον κατεβάσουν σε τάφο στην γη και µε τις πρέπουσες χοές να τον αποχαιρετίσουν. Χιλιάδες χρόνια τώρα, η πρέπουσα φροντίδα (κηδεία) του νεκρού ανήκει στους οικείους του. Αυτοί είναι νόµοι άγραφοι και αιώνιοι κι όποιος τους παραβαίνει διαπράττει ΥΒΡΙ.
Στα Τέµπη, στη σύγκρουση των αµαξοστοιχιών που κόστισε τη ζωή πενήντα επτά ανθρώπων τίποτε δεν φαίνεται να έγινε σύµφωνα µε τους νόµους και τα έθιµα αυτού του τόπου.
Σωροί τεµαχισµένων σωµάτων συλλέχθηκαν και παραδόθηκαν σφραγισµένοι σε σάκους στους οικείους. Άλλα µέρη ανακαλύφθηκαν σε άλλους σωρούς χωµάτων και αποκαϊδιών που µεταφέρθηκαν χωρίς τον «δέοντα σεβασµό» και την έγκριση των οικείων.
Το κράτος, ένας συλλογικός Κρέων, εκφράζοντας την πολιτική εξουσία και τον νόµο επιχειρεί να επιβάλλει τους κανόνες του, µε γονείς και συγγενείς των νεκρών να επικαλούνται νόµους και ήθη, πανάρχαιους και ισχυρότερους.
Η σύγκρουση της εξουσίας των εκπροσώπων του κράτους µε τους συγγενείς των νεκρών αποκαλύπτει την αλαζονεία της ασκούµενης δικαστικής εξουσίας και αποστερεί από τους συγγενείς των θυµάτων την κάθαρση µέσα από την διεξαγωγή της «∆ίκαιης ∆ίκης», που στα πλαίσια των θεσµών του ∆ηµοκρατικού πολιτεύµατος επικαλούνται.
Η διαµόρφωση ενός δικονοµικού πλαισίου, που οι συγγενείς δηλώνουν ότι προεξοφλεί ευνοϊκή απόφαση για τους υπαίτιους και ή άρνηση των δικαστικών αρχών να δεχθούν την αναζήτηση και προσκόµιση αποδεικτικών στοιχείων διαµορφώνει την Ύβρι.
«Χωρίς περίσκεψη, χωρίς λύπη, χωρίς αιδώ» η οχύρωση και επίκληση µίας έωλης διαδικασίας επίσπευσης µίας δίκης που στηρίζεται στη διαρκή διαµαρτυρία για την µεροληπτική ανακριτική διαδικασία που ασκήθηκε οδηγεί σε δύσκολες και επικίνδυνες ατραπούς.
Αυτή η απεργία πείνας που ευρίσκεται σε εξέλιξη, αποτελεί µία αναδυόµενη και απελπισµένη πρόσκληση επέµβασης προς τις Ερινύες, καταβάλλοντας φόρο αίµατος για το νεκρό παιδί. Ένα τίµηµα πρόσκλησης να εισακουσθεί και να υλοποιηθεί από αυτές η ΚΑΘΑΡΣΗ.
Αυτοί που ασκούν την δικαστική και πολιτική εξουσία, όσο είναι καιρός, ας προσέξουν. Όταν αυτή η διαδικασία µε τις Ερινύες ανοίξει, το τίµηµα µπορεί να είναι δυσανάλογα µεγάλο.
Το αίτηµα για «∆ίκαιη ∆ίκη» θυµίζει ότι «η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίµια πρέπει και να δείχνει» και παραφράζοντας «η δικαιοσύνη δεν αρκεί να είναι δίκαιη, πρέπει και να δείχνει».
*Ο ∆ηµήτρης Μαυράκης είναι καθηγητής
στο Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών
και ∆ιευθυντής του Κέντρου Ενεργειακής
Πολιτικής και Ανάπτυξης του Πανεπιστηµίου
