Γιάννης Θ. Πολυράκης, γεωπόνος, δρ Φιλοσοφίας, τ. διοικητής Κεντρικής Τράπεζας ΑΤΕ Χανίων, δίδαξε 5 χρόνια στο Πολυτεχνείο Κρήτης στη βαθμίδα αναπληρωτή καθηγητή, εξέδωσε επιστημονικά βιβλία κυρίως για την περιβαλλοντική γεωργία, αλλά είναι και αξιόλογος λογοτέχνης με σειρά ποιητικών πεζογραφικών και δοκιμιακών έργων.
Αυτοέκδοση – Χανιά 2016.
Ενα βιβλίο αναμνηστικής ποιοτικής γραφής για την πορεία και την απορία ενός μικρού παιδιού που βίωσε τον αυθεντικά ανθρώπινο και αλληλέγγυο αγροτο-ποιμενικό πολιτισμό.
Εναν πολιτισμό 5.000 χρόνων που εξελίχθηκε και μετεξελίχθηκε με πλείστες όσες μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις για να ξεπεραστεί από τον πολιτισμό της αναγέννησης, της μηχανής, της μαζικής ζωής, της μαζικής παραγωγής, της μαζικής παιδείας.
Με κυρίαρχο τον βιομηχανικό πολιτισμό, ο οποίος όμως μετά τον Β’ Παγκόσμιο των μαζικών πολεμικών εγκλημάτων και καταστροφών αντικαταστάθηκε από τον πολιτισμό του ηλεκτρονικού real time, της εικονικής και της ψηφιακής πραγματικότητας που αποτελούν τον τρίτο παγκόσμιο πολιτισμό της ηλεκτρονικής υπερ-επικοινωνίας και υπερ-εξουσιαστικότητας.
Ομως ο βιομηχανικός πολιτισμός απομαζικοποιήθηκε ηλεκτρονικά και η ηλεκτρονοποίηση της ανθρωπότητας επαναμαζικοποίησε την παγκοσμιοποιημένη πέτρινη μοναξιά. Με όλα εύκολα και όλα δύσκολα μέσα σε μια τραγική κατάλυση της βιωμένης πραγματικότητας από έναν κόσμο ζωντανών αναμνήσεων που συγκροτούν και συγκρατούν την ανάγκη της βιωμένης ανθρωπιάς. Αυτής της πεμπτουσίας που μας την προσφέρει στο νέο του βιβλίο ο συγγραφέας Γιάννης Θ. Πολυράκης τόσο αισθαντικά, ποιοτικά προσκαλώντας μας για ενδυνάμωση αντοχής να πορευτούμε στα τοτινά πέτρινα χρόνια, στον πέτρινο τόπο σιωπής που έχει καταλυθεί από μια τερατώδη βοή στους “πέτρινους” χρόνους της στιγμαιότητας και στους σύγχρονους υπερπέτρινους κόσμους της γήινης χωρικότητας, αλλά και της υπεργήινης χαοτικότητας.
ΣΗΜΕΡΑ ΠΩΣ Θ’ ΑΚΟΥΣΤΕΙ Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ;
Μέσα σε μια τρομερή βοή της σύγχρονης ζωής πώς θα ακουστεί η… φωνή της σιωπής;
«Λένε πως τ’ άψυχα δεν έχουνε λαλιά,
δεν έχουνε αισθήματα κι αισθήσεις,
λένε πως είναι νεκρή φύση.
Τότε, γιατί μου μίλησε η πέτρα,
γιατί με καλοδέχτηκε το χώμα
σαν άφησα τα ίχνη των πατουσών.
Γιατί εστένεψε ο δρόμος σαν με είδε
και θάρρεψα πως θα μ’ αγκαλιάσει
Γιατί…, γιατί…;».
Απόσπασμα από τον πρόλογο ποίηση με τίτλο: “Η φωνή της σιωπής” (περιδιαβαίνοντας το χωριό μου στο βιβλίο του Γιάννη Πολυράκη “Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο” (αυτοέκδοση Χανιά 2016, 218 σελίδες).
Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Αλλά ποια είναι τα “πέτρινα χρόνια” και ποιος “ο πέτρινος τόπος” μέσα στο σήμερα και το αύριο που κυριολεκτικά συνέχονται από μια ιστορία αστραπιαίας εξέλιξης; Μιας νέας πραγματικότητας που έχει χαρακτηριστεί ως πολιτισμικό σοκ της κάθε κοινωνίας, ως μια συμπαγής δύναμη που διεισδύει βαθιά στην προσωπική μας ζωή, μας εξαναγκάζει να υποδυθούμε νέους ρόλους και μας εκθέτει στον κίνδυνο μιας νέας και έντονα ανησυχητικής ψυχολογικής ασθένειας… Μια ασθένεια, η οποία προβάλλει, μέσα από την κατίσχυση ενός νέου πολιτισμού. Ο οποίος βίαια μας απομακρύνει από τις παλιότερες αξίες, κυρίως του μεγάλου αγροτικού πολιτισμού συνολικά της ανθρωπότητας και ξεχωριστά κάθε λαού που έχει τις δικές του παραδόσεις, αξίες που είναι επαναβιούμενες συνέχειες…
ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΝ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥΣ…
Μιας αγροτικής ζωής σε μια παραδοσιακή κοινωνία ενός μικρού ορεινού χωριού, στο σύνολο των χωριών μιας περιφέρειας ή μιας χώρας… π.χ. όπως είναι το χωριό μου (σ’ ένα νεοριζίτικο στιχούργημα) που λέει: «Εμέ το χωριουδάκι μου, κουκίδα είναι ο Αη Γιάννης τω Σφακιώ στη ρίζα της Μαδάρας, μα φύγαν οι άνθρωποί του σε μήκη και πλάτη… να βρούνε τόπο χλοερό από την Κράπη και γίναν ξένοι δυστυχώς στα ξένα τση αντάρας, μα δεν ξεχνούν τον τόπο τους…» Γιάννης Πολυράκης.
Ναι, ο Γιάννης Πολυράκης, ένας εξαιρετικής ποιοτικής γραφής συγγραφέας που τα κείμενά του ανάγονται στις ακατάλυτες αξίες της παράδοσης σε συνδυασμό με τις εποπτεύσεις όλων των σύγχρονων εξελίξεων σ’ όλους τους τομείς της επιστημονικής γνώσης, της τεχνολογίας, της οικονομίας και ιδιαίτερα της αγροτικής που ήταν η μεγάλη επανάσταση, το πέρασμα από τις πρωτόγονες στις οργανωμένες εργαλειακές κοινωνίες της αγροτικής ανάπτυξης.
ΖΙΣΚΑΡ ΝΤ’ ΕΣΤΕΝ: «ΟΛΕΣ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ»
Μιας κοινωνίας αγροτοποιμενικής τόσο σε πέτρινους τόπους όσο και σε πέτρινους χρόνους -είτε σε βουνά, σε λόφους, σε πεδιάδες. Με άμεση σχέση των ανθρώπων με τη γη. Μια αμεσότητα την οποία έζησε βιωματικά ο ίδιος, ο Γιάννης Πολυράκης, από μικρό παιδί μέσα στις βαθιές ανθρωπιστικές της μορφές, που δεν τις ξέχασε ποτέ, σε όλη τη δημιουργική εξελικτική του πορεία του διδάκτορα του άξιου γεωπονικού επιστήμονα, του αγροτοτραπεζίτη. Αλλά κυρίως, του συγγραφέα της μνήμης που τη συνδύαζε και τη συνδυάζει με τις λογικές εξελίξεις των νέων καιρών. Εποπτεύοντας όμως και κρίνοντας τη σχιζοφρενική οικονομία που βιώνει ο λαός μας και η ανθρωπότητα στις πόλεις, στις πεδιάδες, στους λόφους, στα βουνά, με μια οικονομία που έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Για να μας πει ο πρ. Γάλλος πρόεδρος Ζισκάρ Ντ’ Εστέν ότι: «όλες οι σύγχρονες κοινωνικο-πολιτικές εξελίξεις οδηγούν στην καταστροφή».
Ο ΜΙΣΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΖΕΙ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΡΙΤΟΚΟΣΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Μια καταστροφή, η οποία τώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της μεγάλης κρίσης της με τον βιομηχανικό πολιτισμό να καταρρέει σ’ όλο τον πλανήτη μέσα στον τρίτο τεχνοηλεκτρονικό πολιτισμό, που επεκτείνεται με τη σημερινη οικονομική κρίση και στο μέλλον χωρίς να έχει σχέση με καμιά άλλη οικονομική κρίση της ιστορίας όπως έχει προφητεύσει από το 1987 στο βιβλίο του το Κραχ ο διάσημος Αμερικανός μελλοντολόγος Αλβιν Τόφλερ… Αλλά πόσο μπορούμε να γυρίσουμε πίσω σε πέτρινα χρόνια και σε πέτρινο τόπο;
Ασφαλώς δεν μπορούμε να ξαναγυρίσουμε πραγματικά. Αλλά όπως γράφει στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου του ο Γιάννης Πολυράκης «μπορούμε με ζωντανή νοσταλγική θύμηση, ακολουθώντας τις ατραπούς των βιωμένων παιδικών χρόνων της δεκαετίας του 1950, να αξιολογήσουμε συνθήκες τριτοκοσμικές, όπως τις αξιολογεί η κρίση του σήμερα». Συνθήκες όμως που φαίνεται ότι μπορούμε να ξαναζήσουμε του σήμερα και του αύριο.
Ο ΜΕΓΙΣΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ΜΑΖΙΚΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Στο έργο του Αλβιν Τόφλερ “Πόλεμος και αντιπόλεμος” αναφέρονται οι 3 μεγάλοι κύκλοι πολιτισμού όπως: 1) ο πολιτισμός του πρώτου κύματος ήταν αναπόφευκτα συνδεδεμένος με τη Γη, μέσα στο ευρύ πλαίσιο της αγροτικής επανάστασης με εκατομμύρια ακόμη και σήμερα να ζουν και να πεθαίνουν σε πρωτόγονες αγροτικές κοινωνίες, παλεύοντας με τη γη, όπως οι πρόγονοί τους από αιώνες, 2) ο πολιτισμός του δεύτερου κύματος που μερικοί ιστορικοί τοποθετούν τις ρίζες του στην αναγέννηση ή και πιο πριν. Ο λεγόμενος βιομηχανικός πολιτισμός που απέβαλε την κυριαρχία της μηχανής με μαζική παραγωγή μαζικής κατανάλωσης, μαζική παιδεία, μαζική κουλτούρα. Με σύγκρουση των βιομηχανικών δυνάμεων του δεύτερου κύματος εναντίον των αγροτικών δυνάμεων που παρέχουν γεωργικά προϊόντα και ορυκτό πλούτο και των φορέων του δεύτερου κύματος που παρέχει φτηνό εργατικό δυναμικό.
Η ΔΙΝΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Για να αναδυθεί ο τρίτος πολιτισμός του τρίτου κύματος των πληροφοριών, την καινοτομία του οποίου τα νέα σύμβολα και οι εικόνες του, κατά τον Αλβιν Τόφλερ, στροβιλίζονται σε μια δίνη και το άτομο επιλέγει τα στοιχεία της αρέσκειάς του να σχηματίσει το δικό του μωσαϊκό… Με τη δομή όλης της κοινωνίας ν’ αλλάζει, γιατί η ομογενετική της κοινωνίας του δεύτερου κύματος αντικαθίσταται από την ετερογενετική του πολιτισμού του τρίτου κύματος…
Οπου οι εντάσεις του απέναντι σε όλες τις δομές και υποδομές του δεύτερου βιομηχανικού κύματος, αλλά και του πρώτου του γεωργικού, θα διευρυνθούν και θα συνεχιστούν. Γιατί; Ο νέος πολιτισμός των συνεχών καινοτομιών, τεχνολογιών και οικονομικών ανταγωνισμών πολεμά και με νέες τώρα μορφές να επιβάλει την παγκόσμια ηγεμονία του. Οπως ακριβώς έκαναν και οι εκσυγχρονιστές του δεύτερου κύματος πριν από αιώνες για αγροτικές κοινωνίες του πρώτου κύματος…
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΤΡΑΠΟΥΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Αυτή τη μεγάλη επιστροφή κάνει, με ιδιαίτερα αυθεντική απόδοση, ο γεωπόνος, ο αγροτραπεζίτης, διδάκτορας φιλοσοφίας Γιάννης Πολυράκης, ο παλαί ποτέ και πάντα αγκαλιασμένος μικρός Γιάννης με την ευαίσθητη θύμησή του ακολούθησε τις ατραπούς του χρόνου φθάνοντας στη δεκαετία του 1950 (παιδί δεκάχρονο τότε) που βίωσε, όπως γράφει στο προλογικό του σημείωμα όλα τα γεγονότα και τις πολιτιστικές παραδόσεις στους πέτρινους τόπους στον πέτρινο οικότοπό του τον Αγιο Ιωάννη των Σφακίων.
Για να μας καταθέσει έναν πολύτιμο θησαυρό εκείνης της μετεμφυλιακής πολεμικής εποχής που ακολούθησε την τετράχρονη σκληρή γερμανική κατοχή. Με τη φτώχεια και την ανέχεια να απλώνονται ασφυκτικά στο μικρό βοσκοχώρι τ’ Αη Γιάννη Σφακίων. Για να περιγράψει τις τριτοκοσμικές συνθήκες εκείνης της εποχής όπως τις αξιολόγησε η κρίση του ένσοφου συγγραφέα Γιάννη Πολυράκη όταν η ζωντανή νοσταλγική θύμηση εκείνων των καιρών τον ώθησαν -όπως γράφει- να πάρει χαρτί και μολύβι και να αρχίσει να αποτυπώνει γλαφυρά τα γεγονότα που βίωσε μικρός στην πετρογενή περιοχή των Δυτικών Σφακίων, αλλά και για να αποτελέσει ψήγμα ενημέρωσης στον ιστορικό του μέλλοντος.
ΜΙΑ ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΕΚΔΙΗΓΗΣΗ ΣΕ ΟΚΤΩ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΓΙΑΝΝΗ ΞΑΝΑΖΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΓΙΑΝΝΗ
Η σημαντική αυτή εκδιήγηση (στις 218 σελίδες της) περιλαμβάνει τον πρόλογο ποίηση και το προλογικό σημείωμα και 8 μέρη αλφαβητικά: Α’ Αγιος Ιωάννης Σφακίων – ο πέτρινος τόπος, Β’ Η καθημερινότητα, Γ’ Ιδιαίτερες καταστάσεις, Δ’ Εκπαίδευση, Ε’ Το θρησκευτικό συναίσθημα, Στ’ Εθιμα, Ζ’ Νοσταλγίας κελεύσματα και Η’ τα ευτράπελα και τελειώνει με “επί λόγου ποίηση” επίλογο και βιογραφικό σημείωμα.
Στο σύνολο των οκτώ κεφαλαίων περιλαμβάνονται συνολικά 50 υποκεφάλαια. Το καθένα ξεχωριστά είναι ένα διαμάντι που συνενώνεται με όλα τα άλλα διαμάντια που αποτυπώνουν αυθεντικά το ύφος, το ήθος, τις αξίες και τις λειτουργίες μιας βραχώδους αγροτοποιημένης περιοχής στην ιστορική και αγωνιστική περιοχή των Σφακίων.
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Η Φωνή της σιωπής για τη γη, πρώτο κύμα του αγροτοποιμενικού πολιτισμού.
Η Φωνή η εκκωφαντική της μηχανής, δεύτερο κύμα πολιτισμού της μαζικής ζωής και καταστροφής.
Η φωνή η ηλεκτρονική με τη στιγμαιότητα της δίνης – περιστροφής, τρίτο κύμα πολιτισμού.
Αλλά μέσα από τις συγκρούσεις αυτών των πολιτισμών πώς ν’ αφουγκραστείς τη φωνή της σιωπής; Μ’ αυτή μεγάλωσες, μαζί με εκείνες που σου δώσε κάτι η κάθε μία από τη φύση της, γι’ αυτό και μέσα σου φυτρώνει ο σπόρος από το πεύκο, την ελιά, το κυπαρίσσι, στο λιγοστό το χώμα, με τις πέτρες εκείνες που σαν σ’ είδαν ύστερα από τόσα χρόνια και με τη σιωπή τους μίλησαν μόνο σε σένα…
ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΠΕΤΡΙΝΑ, ΧΩΡΙΣ ΣΙΩΠΗ…
Ναι, αγαπητέ συγγραφέα μάς χάρισες τα πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο…
Ομως σήμερα δεν είναι πέτρινα τα χρόνια που ζούμε και πέτρινοι (συμβολικά) όλοι οι τόποι σε χωριά, σε βουνά, σε λόφους και σε όλες τις πόλεις της σύγχρονης (μέσα στα φαράγγια των πολυκατοικιών) απάνθρωπης μοναξιάς;
Προσωπικά σ’ ευχαριστώ γιατί με ξαναγύρισες στα χρόνια του ’40 – ’50, στα δικά μου “πέτρινα χρόνια” στην Κίσαμο, στη Νέα Χώρα και στα Σφακιά… Αγαπητέ φίλε σε συγχαίρω για τη σημαντική προσφορά του βιβλίου σου “Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο”.
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΕΤΡΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝ
Ενα βιβλίο που, όπως έγραψε ο καλός ποιητής και συγγραφέας Δημήτρης Κ. Τυραϊδής στα ‘Χανιώτικα νέα” “22/10/2016, πρέπει να διαβαστεί από τους παλιότερους, αλλά και τους νεότερους, αναγνώστες και αναγνώστριες των Χανίων και γιατί όχι όλης της Κρήτης, αλλά και όλους τους χωριανούς σου όπου γης στους οποίους το έχει συγκινητικά αφιερώσει…
Τελειώνω όμως το κείμενό μου με την επιλόγου ποίηση του συγγραφέα που έχει τίτλο: “Νοσταλγίας βάσανος…”:
«Λένε πως είναι ο καημός αβάσταχτος
σαν φεύγεις από τη μητρώα γη σου καθώς καθ’ άλλος ουρανός είναι ανάστατος
του λείπει ο ζεστός ο ήλιος ο δικός σου.
Λένε πως στον καημό γιατρός είναι ο χρόνος
σαν όλα τα σκεπάζει με τις δίνες του
και στη μαγεία του σβήνει ο πόνος
και επουλώνει -λένε τις πληγές σου.
Σαν σβήσει όμως ο καημός κι ο πόνος
γεννιέται από τις στάχτες η νοσταλγία,
που χώνει το λεπίδι της σαν είσαι μόνος
βαθιά μες στην καρδιά, μ’ αναλγησία…».
“Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο”, ένα πολύτιμο βιβλίο για τον αυθεντικό αγροτικό – ποιμενικό, λαϊκό πολιτισμό του πρώτου κύματος. Ενα βιβλίο γραμμένο από έναν συγγραφέα που βίωσε από μικρό παιδί τον ανθρωπισμό του και σπούδασε τη γεωπονική γνώση να συνομιλεί με τη σιωπή και τη λαλιά της φύσης του Θεού και των ανθρώπων.
