Περί αστροφωτογράφισης

Το Νεφέλωμα του Πέπλου είναι ένα διάχυτο νεφέλωμα που βρίσκεται στον Βόρειο αστερισμό του Κύκνου.
Επίσης γνωστό ως νεφελώδες σκούπα της μάγισσας, νεφέλωμα νυφικού πέπλου, νεφέλωμα Cirrus ή νεφελώδες νήμα, αποτελεί τα ορατά μέρη του βρόχου Cygnus, ένα υπόλειμμα σουπερνόβα στον Κύκνο. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1.470 ετών φωτός από τη Γη. Σε προηγούμενη δημοσίευση σας έδειξα το Ανατολικό τμήμα του νεφελώματος.
Σε αυτήν την ευρεία εικόνα μπορείτε να δείτε τα τρία κύρια μέρη: το Ανατολικό Πέπλο (NGC 6992 ), το Δυτικό Πέπλο (NGC 6960) ή Σκούπα της μάγισσας και το Τρίγωνο του Φλέμινγκ (Τρίγωνο του Πικέρ) ( NGC6979). Επίσης στην εικόνα βλέπουμε το νεφέλωμα Ic 1340, Ngc 6095 και Ngc 6974 Το πολύ όμορφο αυτό νεφέλωμα είναι το κατάλοιπο ενός υπερκαινοφανούς αστέρα.
Το IC 1340, αλλιώς γνωστό ως The Bat Nebula and Caldwell 33, είναι ένα όμορφο τμήμα του υπολείμματος του σουπερνόβα του βρόχου Cygnus που αποκαλύπτει ευαίσθητα νήματα του νεφελώματος. Δυστυχώς, συχνά παραβλέπεται λόγω της φήμης τριών άλλων τμημάτων του βρόχου Cygnus, δηλαδή του νεφελώματος πέπλου, του νεφελώματος της σκούπας της μάγισσας και του τριγώνου του Pickering. Το IC 1340 είναι η συνέχεια του νεφελώματος πέπλου. Το νεφέλωμα βρίσκεται περίπου 1.500 έτη φωτός από τη Γη.Το φωτεινό άστρο Κύκνος 52 είναι ορατό με γυμνό μάτι από μια σκοτεινή τοποθεσία.
Περίπου 7.500 χρόνια πριν το αστέρι εξερράγη σε ένα σουπερνόβα (Supernova λέμε την τεράστια έκρηξη ενός ηλικιωμένου υπεργίγαντα αστέρα κατά το τέλος της ζωής του) αφήνοντας πίσω του Νεφέλωμα Veil (Πέπλο), επίσης γνωστό ως Cygnus Loop. Εκείνη την εποχή, το σύννεφο που επεκτεινόταν ήταν πιθανόν τόσο φωτεινό όσο το μισοφέγγαρο, και παρέμεινε ορατό για εβδομάδες στους ανθρώπους που ζούσανε στην αυγή της καταγεγραμμένης ιστορίας.
Σήμερα, τα κατάλοιπα του σουπερνόβα έχουν ξεθωριάσει και είναι πλέον ορατά μόνο μέσα από ένα μικρό τηλεσκόπιο προς τον αστερισμό του Κύκνου (Cygnus). Τα κατάλοιπα του Νεφελώματος Veil είναι τεράστια, και καθώς βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1.400 έτη φωτός μακριά, καλύπτει πάνω από πέντε φορές το μέγεθος του πλήρους φεγγαριού στον ουρανό.
Για τη φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε ψυχόμενη αστροκάμερα στους -30°C μαζι με τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου.

Κύκνος (αστερισμός)

Κύκνος (Λατινικά: Cygnus, συντομογραφία: Cyg) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Ο Κύκνος βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας και συνορεύει με έξι αστερισμούς, τους: Κηφέα, Δράκοντα, Λύρα, Αλώπεκα, Πήγασο και Σαύρα.

Ονομασίες και ιστορία

Η ονομασία Κύκνος οφείλεται στον Ερατοσθένη, ενώ οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν τον αστερισμό Όρνις (= πουλί γενικά). Ο Άρατος τον χαρακτηρίζει αιόλον, δηλαδή πτηνό που πετά γρήγορα, ένας χαρακτηρισμός που ταιριάζει στον κύκνο. Επειδή όμως το επίθετο «αιόλος» στον Σοφοκλή σημαίνει και τον αστραφτερό, τον γυαλιστερό, τον γεμάτο αστέρια («αιόλα νυξ»), μπορεί εδώ να δικαιολογείται από τη θέση του αστερισμού μέσα στον Γαλαξία. Κατά την ελληνιστική μάλλον εποχή συγκεκριμενοποιήθηκε ως το μυθικό πρόσωπο Κύκνος, γιος του θεού Άρη ή του Σθενέλου, αλλά και ως ο κύκνος στον οποίο μεταμορφώθηκε ο Δίας για να ζευγαρώσει με τη Λήδα και να γεννηθούν οι δίδυμοι Διόσκουροι Κάστορας και Πολυδεύκης καθώς και η Ωραία Ελένη που ήταν η αφορμή του Τρωικού πολέμου. Ως το πουλί της Αφροδίτης, ήταν επίσης γνωστός ως Μυρτίλος, από τη μυρτιά, το ιερό φυτό της θεάς. Και από κάποιους πιστευόταν πως ήταν ο Ορφέας, που τοποθετήθηκε μεταθανατίως στα ουράνια δίπλα στην αγαπημένη του Λύρα. Ωστόσο κάποιοι ανατολιστές πιστεύουν πως η αρχική σύνδεση των αστέρων αυτών με πτηνό πιθανότατα έγινε στην αρχαία Μεσοποταμία, όπου πινακίδες σφηνοειδούς γραφής δείχνουν εκεί ένα πτηνό κάποιου είδους (Urakhga), χωρίς να σχετίζεται με ουράνια χαρτογράφηση.
Οι Ρωμαίοι συνέχισαν την παράδοση με τα ονόματα Volucris, Ales και Avis (Αles Jovis, Ales Ledaeus, Avis Veneris), ενώ το Olor (= κύκνος) ήταν σε χρήση ως τον 19ο αιώνα και ο Λαλάντ παραθέτει το Phoebi Assessor.
Στους Άραβες, μολονότι κάποτε του απέδιναν τον τίτλο Al Tair al Arduf (ο ιπτάμενος αετός), ή Al Radif, ο Κύκνος ήταν συνήθως γνωστός ως Al Dajajah, δηλαδή η κότα, κάτι που χρονολογείται ήδη από τον Αιγύπτιο ιερέα Μανέθωνα. Η τελευταία ονομασία βρίσκεται αργότερα στη βιβλιογραφία παρεφθαρμένη με τις μορφές Adige(ge), Aldigaga, Addigagato, Degige, κλπ.. Το όνομα που δίνει ο Σκάλιγκερ για τον αστερισμό είναι Al Ridhadh, που παραφθάρηκε σε El Rided. Ο Βρετανός ανατολιστής Thomas Hyde (1636-1703) δίνει το όνομα Kathaαπό το αραβικό Al Katat, ένα περιστερόμορφο πτηνό, ίσως η δεκοχτούρα, αλλά στη σημερινή αραβική γλώσσα η λέξη σημαίνει ένα φαγώσιμο είδος πτηνού της ερήμου.
Οι Αλφόνσειοι Πίνακες, στην έκδοση της Μαδρίτης του 1863-1867, απεικονίζουν τον αστερισμό, που αναφέρεται ως Galina, με τη μορφή κότας και όχι κύκνου, με τον μικτό αραβικό χαρακτηρισμό altayr aldigeya, παρότι αλλού σημειώνουν: “Olor: Hyparcus Cygnum vocat”. Η αραβολατινική Αλμαγέστη του 1515 ονομάζει τον Κύκνο Eurisim (“et est volans: et jam vocatur gallina”, παρά το ότι βεβαίως οι κότες δεν πετούν!). Τα σχόλια του Γερμανού αστρονόμου Christian Ludwig Ideler (1766-1846) πάνω σε αυτή τη χαοτική ονοματολογία δείχνουν την κυκλική διαδικασία προελεύσεως των ονομάτων και αξίζει να παρατεθούν εδώ:
«Έχουν, επιπλέον, χρησιμοποιήσει τη μεταφρασμένη ελληνική λέξη όρνις στη μορφή Lurnis ή Urnis. Πιθανότατα από αυτό το Urnis προήλθε το Eurisim στην παραπάνω σπάνια ονομασία. Πιθανώς ο μεταφραστής βρήκε στο αραβικό πρωτότυπο την άγνωστη σε αυτόν λέξη Urnis. Υπέθεσε φυσιολογικά ότι ήταν ελληνική, μόνο που δεν ήξερε την ορθή της σημασία. Από την άλλη πλευρά, το φυτό ερύσιμον (Erysimum officinale) του ήρθε στο νου, το οποίο οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν Ireo, και αυτό ανακάλεσε από τη μνήμη το φυτό ίριδα (Iris florentina), και έτσι, καθώς μου φαίνεται, οδηγήθηκε η σκέψη του, μέσα από μια τελείως φυσιολογική σύνδεση ιδεών, στο υπέροχό του “eurisim quasi redolens ut lilium ab ireo”»
Εξαιτίας της ομοιότητας του σχήματος που διαμορφώνουν τα κυριότερα άστρα του Κύκνου με σταυρό, είναι διαδεδομένη η ονομασία Βόρειος Σταυρός. Για το λόγο αυτό ο νότιος αστερισμός Crux έχει την επίσημη ελληνική ονομασία Νότιος Σταυρός, αντί απλώς «Σταυρός». Για τον ίδιο λόγο, πολλοί Χριστιανοί το ταύτισαν με τον Τίμιο Σταυρό του Χριστού. Ο Ιούλιος Σίλερ προχώρησε παραπέρα λέγοντας πως ήταν ο «Σταυρός μετά της Αγίας Ελένης» (Crux cum S. Helena). Οι αστέρες α, γ, η και β Κύκνου σχηματίζουν την κάθετη (μεγαλύτερη) κεραία του σταυρού (μήκους άνω των 20 μοιρών), ενώ οι ζ, ε, γ και δ την οριζόντια κεραία του σταυρού. Η δεύτερη ομάδα αστέρων ήταν γνωστή στους Άραβες ως Al Fawaris, οι Καβαλάρηδες, με τους α και κ Κύκνου να προστίθενται κάποτε σε αυτή.
Πηγή: Wikipedia,
tsene.com, astronomia.gr

• Ο Χρήστος Κοτσαύτης ειναι αστροφωτογράφος και μουσικός.
e-mail: nerodrama@yahoo.com
Facebook: Chris Kotsaftis,