ή… καταγράφοντας το Νεφέλωμα του… Euro Sign
Στην αστροφωτογραφία
Η εικόνα της δημοσίευσης αφορά το Νεφέλωμα μηνίσκου η της ημισελήνου η Crescent Nebula η του…Euro Sign. Ειναι αποτελεσμα 21 λήψεων των 10 λεπτων η κάθε μια, με ειδική αστροκάμερα ψυχώμενη στους -30°C , τοποθετημένη σε τηλεσκόπιο των 120mm και με φίλτρο υδρογόνου στα 7nm . Οι ληψεις οπως και η τελικη επεξεργασία εγιναν στο αστεροσκοπείο μου Kydon Observatory στην περιοχή Νεροκουρου Χανίων. Του NGC 6888 ειναι ενα νεφέλωμα πλούσιο σε υδρογόνο, γιαυτό συνιστάται στην φωτογάραφισή του η χρήση ενός φίλτρου στενής ζώνης (φίλτρο narrowband όπως λεγεται) που έχει σχεδιαστεί για να απομονώνει και να καταγράφει αυτό το χαρακτηριστικό, την εκπομπη δηλαδη του υδρογόνου στα 656nm που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των λεπτομερειών που βρίσκεται στο NGC 6888. Η εντυπωσιακή του ομως εμφάνιση οφείλετα σε ένα κεντρικό υπεργιγάντιο αστέρι Wolf-Rayet (WR136) οπως λέγεται , που ωθεί τα άτομα υδρογόνου και οξυγόνου προς τα έξω. Ο χρωματισμός της εικόνας εγινε με την μεθοδο του false color, που χρησιμοποιούμε στην ψηφιακη επεξεργασια, όταν αντικαθιστουμε την κλιμακα του γκρι , με χρώμα.
Στην αστρονομία
Ο αστερισμός του Κύκνου που μεσουρανεί στον καλοκαιρινο ουρανο , εχει αρκετα όμορφα και ενδιαφέροντα νεφελώματα. Στα λατινικά: Cygnus, συντομογραφία: CSS) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και ένας από του 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Ο Κύκνος βρίσκεται ολόκληρος στο Βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας πλην όμως είναι αμφιφανής (δηλαδή μόνο για κάποιο χρόνο βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα ) στην Ελλάδα. Συνορεύει με έξι αστερισμούς, τους: Κηφέα, Δράκοντα, Λύρα, Αλώπεκα, Πήγασο και Σαύρα Αρκετά από αυτά τα νεφελώματα εκτός από την κωδική ονομασία που έχουν στις λίστες της Διεθνους Αστρονομικής Ενωσης, τους εχει δοθεί και μια δευτερη λόγω του σχήματός τους, όπως πχ: νεφέλωμα Βόρειας Αμερικής, νεφέλωμα κουκουλι, νεφέλωμα πελεκάνος , νεφέλωμα μηνίσκος κλπ. Το NGC 6888 η νεφέλωμα μηνίσκου , βρίσκεται στον αστερισμό Κύκνος, σε απόσταση 4.700 ετών φωτός για τη δε μορφή και τη λάμψη του αυτού του νεφελώματος υπεύθυνο είναι το αστέρι Wolf-Rayet WR 136 (HD 192163). Ενα νεαρό ογκώδες αστέρι που ξεκίνησε τη ζωή περίπου 25 φορές πιο μεγάλο από τον δικό μας Ήλιο, αποβάλει κελύφη υλικών και αέρα για να δημιουργήσει τη δυναμική αυτή σκηνή που κατέγραψα .Τα νεφελώματα είναι χώρος γέννησης άστρων.
Πως προήλθε η ονομασία “Νεφέλωμα”;
Νεφέλωμα (αρχ. ελλ. Νεφέλη, από τη λέξη Νέφος), στην αστρονομία είναι ένα διαστρικό σύννεφο σκόνης, υδρογόνου, ηλίου και άλλων ιονισμένων αερίων. Αρχικά, νεφέλωμα ήταν ένα όνομα για κάθε αστρονομικό αντικείμενο διάχυτου και χαμηλής έντασης φωτός, συμπεριλαμβανομένων των γαλαξιών πέρα από το Γαλαξία μας. Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, για παράδειγμα, ονομαζόταν «το Νεφέλωμα της Ανδρομέδας» (και οι σπειροειδείς γαλαξίες σε γενικές γραμμές «σπειροειδή νεφελώματα») πριν να επιβεβαιωθεί η αληθινή φύση των γαλαξιών στις αρχές του 20ού αιώνα από τον Έντγουιν Χαμπλ και άλλους.
Η δημιουργεία του νεφελώματος
Η εικόνα δείχνει τη δομή του Νεφελώματος Ημισελήνου (Crescent Nebula) που προέκυψε απο το αστέρι Wolf-Rayet WR 136 που απέβαλε μια ποσότητα υλικού καθώς μετατράπηκε σε κόκκινο γιγαντα περίπου 200.000 χρόνια πριν. Οι γρήγοροι άνεμοι που εκπέμφθηκαν πιο πρόσφατα έχουν πλέον συγκρουστεί με αυτό το υλικό, προκαλώντας τη θέρμανση των αερίων εντός του θόλου και την εκπομπή ακτίνων Χ. Το WR 136 πιθανώς θα θέσει τέλος στη ζωή του σε μια έκρηξη του σουπερνόβα μέσα σε λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Η εκτιμώμενη ηλικία του είναι περίπου 4,7 εκατομμύρια χρόνια. Το αστέρι είναι 3,3 φορές μεγαλύτερο από τον Ήλιο, έχει 15 φορές μεγαλύτερη μάζα σε συγκριση με τον ήλιο και είναι 260.000 φορές πιο φωτεινό. Το ετοιμοθάνατο αυτό άστρο κάθε ώρα χάνει τόσα υλικά όσα χάνει ο Ήλιος σε 10.000 χρόνια. Το τέλος της ζωής του όμως θα φτάσει και γι` αυτό το άστρο σε ένα περίπου εκατομμύριο χρόνια όταν θα εκραγεί με τη μορφή μιας σουπερνόβα.
Σουπερνόβα (supernova)
Ο όρος σουπερνόβα (supernova) ή υπερκαινοφανείς αστέρες αναφέρεται σε διάφορους τύπους εκρήξεων που συμβαίνουν στο τέλος της ζωής των αστέρων κατά τις οποίες παράγουν εξαιρετικά φωτεινά αντικείμενα και των οποίων η αρχική φωτεινότητά τους στη συνέχεια αδυνατίζει μέχρι του σημείου της αφάνειας μέσα σε λίγους μήνες. Η έκρηξη των αστέρων είναι τεραστίων διαστάσεων, ξεπερνά την ενέργεια που εξαπολύεται από τον Ήλιο και κατ’ αυτό τον τρόπο “πεθαίνουν”. Από τη γήινη ατμόσφαιρα και γενικά από τη γη ένας σουπερνόβα φαίνεται σαν ένα εξαιρετικά φωτεινό αστέρι που δε βρισκόταν σε εκείνη τη θέση πριν κάποιες ώρες. Ο θάνατος του αστεριού, ο λεγόμενος σουπερνόβα έρχεται μετά από περίπου 10 με 20 εκατομμύρια έτη.)
Τι είναι οι αστέρες Wolf-Rayet;
Οι αστέρες Βολφ-Ρεγιέ (Wolf-Rayet ή WR stars) ανήκουν στην κατηγορία των μεταβλητών άστρων (Στην αστρονομία ως μεταβλητός αστέρας χαρακτηρίζεται κάθε αστέρας του οποίου η λαμπρότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, ). Στο 1867, οι Γάλλοι αστρονόμοι Κάρολος Βολφ (Charls Wolf) και Ζωρζ Ρεγιέ (George Rayet), χρησιμοποιώντας το 40 εκ. τηλεσκόπιο του Αστεροσκοπείου του Παρισιού, ανακάλυψαν τα τρεία πρώτα από τα γιγαντιαία αυτα αστρα και δωσαν το ονομά τους (Wolf-Rayet) σ αυτου του ειδους τους αστερες. Είναι γιγάντια αστέρια που χαρακτηρίζονται από μεγάλη φωτεινότητα που φθάνει σε απόλυτο οπτικό μέγεθος το -5, η θερμοκρασία στην επιφάνειά τους 30.000 έως 50.000 Κ, και φτωχή ατμόσφαιρα σε υδρογόνο αλλά πλούσια σε ήλιο, άνθρακα και άζωτο. Το πόσο λαμπρά είναι τα ουράνια αντικείμενα μετριέται με μία κλίμακα που ονομάζεται φαινόμενο μέγεθος (apparent magnitude). Το φαινόμενο μέγεθος το χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε πόσο λαμπρό φαίνεται ένα αντικείμενο σε έναν παρατηρητή της Γης. Η κλίμακα αυτή (που είναι λογαριθμική) έχει το εξής ιδιότυπο χαρακτηριστικό : Μικρότερη τιμή σημαίνει μεγαλύτερη λαμπρότητα. Παράδειγμα: Ηλιος= -26,7 , Πλούτωνας (ο πιο μικρός πλανήτης) +15. Την επομένη εβδομαδα θα σας παρουσιάσω ενα ακόμη αντικείμενο του νυχτερινου ουρανου .
Πηγές:
physics4u.gr, wikipedia, https://www.esa.int/ESA_Multimedia, astrovox.gr
