Η χρυσή χρονιά του Μίσα Ταλ
Του Χρήστου Νάτση
Τιφλίδα. 27 ∆εκεµβρίου 1978. Τα Χριστούγεννα έχουν µόλις περάσει και το έτος οδεύει στο τέλος του. Εκείνη τη χρονιά ο Μίσα Ταλ έπαιξε µόλις 43 επίσηµες παρτίδες (κερδίζοντας 32 και κάνοντας 11 ισοπαλίες). Οι 17 ωστόσο ήταν αρκετές για τον βάλουν µε χρυσά γράµµατα στην ιστορία του σκακιού. Στις 27 ∆εκεµβρίου o Ταλ κάνει µια προσυµφωνηµένη συµφωνία µε τον Γκάρι Κασπάροβ και τερµατίζει στην πρώτη θέση του 46ουσοβιετικού σκακιστικού πρωταθλήµατος. Είναι η 6η φορά που το πετυχαίνει αυτό και είναι ο δεύτερος, µετά τον Μποτβίνικ, που το καταφέρνει. Σε ένα εθνικό πρωτάθληµα που είναι ισχυρότερο από πολλά διεθνή τουρνουά ο «µάγος από τη Ρίγα», που έµεινε µόνο για έναν χρόνο παγκόσµιος πρωταθλητής, άφησε για πάντα το στίγµα του.
Ωστόσο, το φινάλε είχε το δράµα του. Η αποκάλυψη του 46ου πρωταθλήµατος υπήρξε ο Βιτάλι Τσεσκόβσκι. Γεννηµένος το 1944, ο Τσεσκόβσκι είχε γίνει γκραν µετρ τρία χρόνια πριν το πρωτάθληµα, το 1975. Η πορεία του υπήρξε µέτρια µεν, σταθερή δε στον χρόνο -χαρακτηριστικό είναι ότι το πικ στο ΕΛΟ του το σηµείωσε το 2005, σε ηλικία 60 χρόνων. Κέρδισε πολλούς παγκόσµιους πρωταθλητές (ανάµεσά τους και τον Γκάρι Κασπάροβ στο εν λόγω πρωτάθληµα, που ήταν µάλλον και η σηµαντικότερη επιτυχία της καριέρας του). Ως προπονητής είχε συνεργαστεί, µεταξύ άλλων, και µε τον Βλαντιµίρ Κράµνικ. Γνώρισε έναν ένδοξο σκακιστικό θάνατο πάνω στη σκακιέρα, παθαίνοντας έµφραγµα.
∆ύο γύρους πριν το τέλος, ο Ταλ εκµεταλλευόµενος µια ήττα του Τσεσκόβσκι βρισκόταν έναν ολόκληρο πόντο µπροστά. Στον επόµενο, προτελευταίο γύρο, ο Ταλ δεν ήθελε να ρισκάρει και έκανε µια ισοπαλία µε τον Γκούλκο. Ο Τσεσκόβσκι, ωστόσο, κέρδισε τον νεαρό Κασπάροβ και µείωσε τη διαφορά.
Μια παρένθεση είναι εδώ απαραίτητη. Το 46ο σοβιετικό πρωτάθληµα ήταν το πρώτο για τον Γκάρι Κασπάροβ. Για να φτάσει εκεί κέρδισε το όπεν του Ντάουγκαβπιλς στη Λετονία, που αριθµούσε 64 συµµετοχές. Ήταν µόλις 15 χρονών, ο νεαρότερος συµµετέχων σε τελική φάση σοβιετικού πρωταθλήµατος. Με 9 βαθµούς ισοβάθµισε µε άλλους τέσσερις στην 5η θέση -όχι κι άσχηµα για ντεµπούτο στο ισχυρότερο τουρνουά της χώρας. Και πέραν τούτου, παίζοντας τις τελευταίες του παρτίδες µε τους πρωτοπόρους ο Κασπάροβ είχε άµεση εµπλοκή µε το τελικό αποτέλεσµα. Ίσως µια προοικονοµία του µέλλοντος, όπου ο Αζέρος θα εµπλέκεται σε κάθε τελικό αποτέλεσµα.
Ο Βιτάλι Τσεσκόβσκι το 1973
Είπαµε ήδη ότι ο Κασπάροβ και ο Ταλ έκαναν µια προσυµφωνηµένη ισοπαλία στον τελευταίο γύρο. Επρόκειτο για µια Ισπανική Αλλαγής, όπου τίποτε συναρπαστικό δεν συνέβη για τις µόλις 17 κινήσεις που παίχτηκαν. Ενδιαφέρον θα είχε να βλέπαµε και πόσο διήρκησε η παρτίδα. Σίγουρα όχι πάρα πολύ. Την ίδια στιγµή, ο Ντόρφµαν δοκίµαζε τις δυνάµεις τους απέναντι στον Τσεσκόβσκι. Σε ένα Άνοιγµα Ρέτι, ο προτελευταίος της κατάταξης πίεσε ίσως υπερβολικά και όπως συµβαίνει πάµπολλες φορές, έκανε ένα κρίσιµο λάθος πριν το όριο χρόνου και τη διακοπή και έχασε. Ο Τσεσκόβσκι τα κατάφερε! «Έπιασε» τον Ταλ στην κορυφή και µπήκε και αυτός στη λίστα µε τους παίκτες που κατακτούν το σοβιετικό πρωτάθληµα.
Ο σύγχρονος αναγνώστης και η σύγχρονη αναγνώστρια ίσως απορήσουν µε το γεγονός ότι δεν παίχτηκε κάποιο τάι µπρέικ για να αναδειχθεί ένας πρωταθλητής. Το γεγονός ωστόσο δεν είναι σπάνιο -το έκαναν πρόσφατα εξάλλου οι Κάρλσεν και Νιπόµνιατσι. Στην περίπτωση του 1978 ωστόσο υπάρχει και κάτι άλλο που βάρυνε στην απόφαση των διοργανωτών. Ο Μίσα Ταλ ήταν ένας από τους «δεύτερους» του Κάρποβ στο µατς για το παγκόσµιο πρωτάθληµα που είχε προηγηθεί το ίδιο έτος. Αυτό του προσέφερε µια πιο «αγαπητική» αντιµετώπιση στην προσπάθειά του να ισοφαρίσει το ρεκόρ του Μποτβίνικ, που ένα πιθανό στραβοπάτηµα σε ένα τάι µπρέικ θα καθιστούσε επισφαλή.
Η συνεργασία του Κάρποβ -που σηµειωτέον δεν συµµετείχε στο 46ο σοβιετικό πρωτάθληµα, κατάκοπος από το µατς για το παγκόσµιο- µε τον Ταλ είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο της σκακιστικής ιστορίας. Αν µείνει κανείς στις ταµπέλες θα παραξενευτεί από τούτο το παράξενο δέσιµο: από τη µια ο µέγας στρατηγός, ο ποζισιονέλ παίκτης των ήπιων, ξηρών θέσεων. Από την άλλη ο µέγας βοµβιστής, ο άνθρωπος που ρίχνει λάδι στη φωτιά και θυσιάζει τα πάντα χωρίς προφανές νόηµα. Πέρα από τις ταµπέλες ωστόσο, για να φτάσει κάποιος στην κορυφή και να µπορέσει να παραµείνει εκεί χρειάζεται ένα συνολικό στιλ. Να ξέρει πότε να γίνεται θρασύς, να ξέρει όµως και πότε να κάνει πίσω.
Η συνεργασία του Κάρποβ µε τον Ταλ αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί. Ο Τίµπορ Κάρολι θεωρεί ότι αυτή ξεκινά ήδη από τις αρχές του 1974, οπότε και ο Κάρποβ ήδη προετοιµάζεται να αναµετρηθεί µε τον Φίσερ σε εκείνο το µατς του 1975, που ωστόσο ποτέ δεν πραγµατοποιήθηκε. Βασίζει αυτήν την υποψία στο ότι το 1974 η αγωνιστική σεζόν για τον Ταλ ξεκινά µόλις τον Ιούνιο. Το βασίζει επίσης στη σύµπτωση τόπων διαµονής αλλά και στην αγωνιστική άνοδο και των δύο παικτών το ίδιο διάστηµα. Ο παλαιός Ταλ µαθαίνει τον Κάρποβ δηµιουργικότητα, αλλά και µαθαίνει από αυτόν να παίζει τις πιο ήρεµες ποζισιονέλ θέσεις. Όσο ο Κάρποβ ανδρώνεται σκακιστικά, ο Ταλ ωριµάζει. Η δεκαετία του 1970 σηµαίνει την ποζισινέλ στροφή στο στυλ του Ταλ, που τον οδηγεί σε µια σειρά επιτυχίες, αποκορύφωµα των οποίων είναι φυσικά η κατάκτηση του 6ου σοβιετικού πρωταθλήµατος.
Το 1978, λίγο πριν το µατς µε τον αποστάτη Κορτσνόι, το οποίο αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της σκακιστικής ιστορίας και στο οποίο έχουµε αναφερθεί στο παρελθόν, ο βασικός προπονητής του Ανατόλι Κάρποβ, ο Σέµιον Φούρµαν πεθαίνει από περίπλοκες του καρκίνου. Προπονητής του Κάρποβ από τη νιότη του νέου παγκόσµιου πρωταθλητή, ο Φούρµαν πιστώνεται µεγάλο µέρος της επιτυχίας του, ειδικά στις πάµπολλες αναµετρήσεις µε τον Κορτσνόι -έχοντας συνεργαστεί στο παρελθόν µαζί του ο Σέµιον ήξερε καλά το στιλ και τις προτιµήσεις του ιδιότροπου Βίκτορ. Άρα η απουσία του την κρίσιµη στιγµή της µεγάλης αναµέτρησης ήταν καθοριστική.
Πλην όµως ο Κάρποβ είχε την πλήρη υποστήριξη του σοβιετικού καθεστώτος και την απόλυτη ευχέρεια να διαλέξει κυριολεκτικά όποιον ήθελε για να τον βοηθήσει στην προετοιµασία του. Όλοι οι µεγάλοι παίκτες που δεν είχαν προβλήµατα µε το καθεστώς ήταν στην διάθεσή του: από τον πατριάρχη Μιχαΐλ Μποτβίνικ, τον Βασίλι Σµίσλοβ, τον Τίγκραν Πετροσιάν -για να αναφέρουµε τους παλαιούς παγκόσµιους πρωταθλητές- µέχρι τους άλλους µεγάλους µετρ, όπως τον επιθετικό και πάντα επικίνδυνο Έφιµ Γκέλερ. Ο Κάρποβ θα προτιµήσει όµως τον Μίσα Ταλ. Τον ξέρει ήδη, έχοντας συνεργαστεί µαζί του στο παρελθόν. Και το σηµαντικότερο ίσως από όλα: περνάει καλά µαζί του, του ταιριάζει ο χαρακτήρας. Ο Κάρποβ θα αναφερθεί πολλές φορές στην ιδιαίτερα καλή σχέση του µε τον Ταλ και στις πολύωρες συναντήσεις τους. ∆ιόλου τυχαία, λόγω και της πολιτικής του επιρροής, θα είναι αυτός που θα φροντίσει το 1991, µετά τον θάνατο του Ταλ υπό το χάος της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, να µεταφερθεί η σωρός του µε ασφάλεια στη Ρίγα για την ταφή.
Πίσω στο 1978 όµως. Ο Ταλ θα µεταβεί στο Μπαγούιο µαζί µε την πολυπληθή σοβιετική αποστολή. Ωστόσο, επίσηµα δεν θα παρουσιαστεί ως «δεύτερος» του Κάρποβ – αυτοί επίσηµα είναι ο Ζάιτσεβ και ο Μπαλασόβ. Ο Ταλ θα αναλάβει τον ρόλο του ανταποκριτή του σοβιετικού περιοδικού 64, αναλαµβάνοντας τον σχολιασµό των παρτίδων.Μέσα από τον σχολιασµό, διαθέσιµος ηλεκτρονικά σε αγγλική µετάφραση στο σάιτ του Ντάγκλας Γκρίφιν, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια µπορούν να βρουν κάτι από τον απόηχο της εξέλιξης του θυελλώδους αυτού µατς στο σοβιετικό στρατόπεδο. Από την επισήµανση µιας θεωρητικής καινοτοµίας, τη διερώτηση για µια αναθεώρηση της αξιολόγησης µιας θεωρητικής θέσης, έως την ανακούφιση και τον θρίαµβο µετά την 32η και τελευταία παρτίδα.
Ο θρίαµβος του Κάρποβ επέφερε γαλήνη στη σοβιετική αποστολή. Για να δείξει την ένταση του µατς, ο Ταλ έλεγε ότι µια νίκη του Κορτσνόι θα οδηγούσε στην απαγόρευση του παιχνιδιού στη Σοβιετική Ένωση. Υπερβολές; Φυσικά, άλλα εύγλωττες υπερβολές. Σε κάθε περίπτωση η ανατροπή δεν έγινε. Ο Ταλ απόλαυσε το µερίδιό του στους καρπούς της επιτυχίας, κερδίζοντας τη συµπάθεια των αρχών και περισσότερες άδειες για τουρνουά στο εξωτερικό. Και φυσικά την κατάλληλη ώθηση, αγωνιστική και ψυχολογική, για να γραφτεί για ακόµα µια φορά στην Ιστορία.
Κυδωνία 2025
Συνεχίζονται οι προετοιµασίες του τουρνουά Κυδωνία 2025 το οποίο θα διεξαχθεί στο Πευµατικό Κέντρο Χανίων από 25-31 Αυγούστου. ∆ιοργανωτές ο ΑΟ Κύδων και ο ΟΦΣΧ µε συνδιοργανωτές τον ∆ήµο Χανίων και την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Το τουρνουά θα διεξαχθεί σε δύο οµίλους. Στον α΄ όµιλο θα πάρουν µέρος σκακιστές µε ΕΛΟ <1500. Στον β΄ όµιλο θα συµµετάσχουν σκακιστές χωρίς ΕΛΟ. Οι σκακιστές και σκακίστριες µε ΕΛΟ <1500 έχουν δικαίωµα επιλογής οµίλου. Επικεφαλής διαιτητής του τουρνουά ο κ. Νίκος Σγουρός.
