Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι RUSCUS aculeatus (Ρούσκος ο ακιδωτός). Ανήκει στην οικογένεια των Λειροειδών. Φύεται στην κεντρική και νότια Ευρώπη. Το συναντούμε σε όλη την Ελλάδα με διάφορες ονομασίες όπως Αγγελόνι (Ζάκυνθος, Κέρκυρα), Αγκρόμυτο (Καλάβρυτα), Αγριομερσίνα (Κεφαλονιά), Αγριομύρτη (Κέρκυρα), Αγριορίζαρο (Κρήτη), Κατουρλιά (Ήπειρος), Κοραόβότανο (Άθως), Ρουσκοκούκι , Νεροκαθουλήθρα (Κεφαλονιά), Μερσίνη (Κεφαλονιά), Οξυμερσίνη (Κεφαλονιά), Ποντικάγκαθο (Χαλικιδική), Λαγομηλιά (Χαλκιδική), κρυφός Έρωτας (Χαλκιδική), Σμυρνάκανθα (Αρκαδία), Πιρνάρι (Κύπρο).
Είναι φυτό πολύχρονο, ποώδες, που αναδίδει από τη ρίζα, πολλούς βλαστούς πράσινους, μισοξυλώδεις, ευλύγιστους που δύσκολα σπάζουν και οι οποίοι φέρουν πολλά μικρά πλατιά κλαδιά, που έχουν τη μορφή και επέχουν θέση φύλλων. Από το μέσον κάθε κλαδόφυλλου, φυτρώνει ένα μικρό άνθος και έπειτα ο καρπός, ο οποίος είναι σφαιρικός κόκκινος, με κουκούτσι. Τα άνθη είναι αρσενικά ή θηλυκά, αλλά υπάρχει μόνο ένα γένος σε κάθε φυτό. Επικονιάζονται από τις μέλισσες και τα έντομα. Φτάνει σε ύψος τα 90 εκατοστά.
Το γένος περιλαμβάνει ολιγάριθμα είδη και είναι τα περισσότερα κοσμητικά, κατάλληλα για σκιερές τοποθεσίες. Πολλαπλασιάζονται πολύ εύκολα με παραφυάδες και δεν έχουν ανάγκη από πολλές περιποιήσεις. Η Ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει μόνο ένα είδος την Ακανθώδη.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης την ονομάζει Κεντρομυρδίνη, Μυρδίνη αγρία, Μυρτάκανθα ή Οξυμερσίνη. Ο Διοσκουρίδης και άλλοι γιατροί της αρχαιότητας συνιστούσαν το βότανο ως καθαρτικό και διουρητικό, κατάλληλο για προβλήματα νεφρών και την απόφραξη της ουροφόρου οδού.
Η παραδοσιακή χρήση του έγκειται στην θεραπεία ήπιων φλεβικών διαταραχών, για την ανακούφιση από συμπτώματα, όπως δυσφορία και αίσθημα βάρους των κάτω άκρων.
Η ρίζα στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί για θεραπεία του ίκτερου, της ουρικής αρθρίτιδας και των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει γλυκοσίδες σαπωνίνης, συμπεριλαμβανομένης της ρουσκογενίνης και της νεορσουκογενίνης. Αυτές οι ουσίες είναι αντιφλεγμονώδεις και προκαλούν συστολή των αιμοφόρων αγγείων, ιδιαίτερα των φλεβών. Έχουν φλεβοτονική και αγγειοπροστατευτική δράση.
Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο. Οι καρποί ωριμάζουν από Αύγουστο μέχρι τον Μάρτιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται η ρίζα του βοτάνου. Η ρίζα συλλέγεται το φθινόπωρο και ξηραίνεται για μεταγενέστερη χρήση.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως αγγειοσυσταλτικό, διουρητικό, ορεκτικό, εφιδρωτικό και καθαρτικό.
Το βότανο χρησιμοποιείτο ελάχιστα στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία αλλά, λόγω της θετικής επίδρασής του σε κιρσούς και αιμορροΐδες σήμερα το ενδιαφέρον για αυτό αναβίωσε. Χρησιμοποιείται κύρια για την θεραπεία της φλεβικής ανεπάρκειας και των αιμορροΐδων.Εφαρμόζεται επίσης εξωτερικά στη θεραπεία αιμορροΐδων.
Συνίσταται σε παθήσεις των ουροδόχων οδών, την αρθρίτιδα, την λιθίαση και τον ύδρωπα.
Έρευνα αμερικανικού πανεπιστημίου αναφέρει ότι το βότανο μπορεί να δράση θετικά στην αντιμετώπιση της χρόνιας ορθοστατικής υπότασης. Συγκεκριμένα έρευνα από το πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον αναφέρει ότι «οι αγγειοσυσπαστικές και βενζοτονικές ιδιότητες το καθιστούν ιδανικό για τη θεραπεία της συγκέντρωσης αίματος στα άκρα, της έλλειψης φλεβικού τόνου και της έλλειψης αγγειοσυστολής που προκαλείται από τη νευραλγία και χαρακτηρίζει συχνά τη χρόνια ορθοστατική υπόταση. Παρόλο που ποτέ δεν προτάθηκε ως θεραπεία της χρόνια ορθοστατική υπόταση, έχει ήδη μακρά, αποδεδειγμένη χρήση στην Ευρώπη για τη θεραπεία ποικίλων διαταραχών του κυκλοφορικού συστήματος».
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε σε ένα φλιτζάνι νερό 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα.
Προφυλάξεις
Απαιτείται προσοχή εάν χρησιμοποιείται σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία για υψηλή αρτηριακή πίεση. Η αύξηση του τόνου των φλεβών μπορεί να επηρεάσει την αρτηριακή πίεση, επιτρέποντας να ρέει περισσότερο αίμα προς την καρδιά.
