«[…] Ελευθερία είναι το ΧΡΕΟΣ».
Μίκης ΘεοδωράκηςΑπό το βιβλίο “Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ”
H µεγαλοσύνη του έργου του ΜΙΚΗ είναι ιερή. Προκαλεί αβίαστα ρίγη συγκίνησης είναι αισθητική και αξιακή µέθεξη είναι λαού ανάγνωσµα ουµανιστικό βαθιά από τη βιωµένη γνώση της ιστορίας . Με συστατικά από την πολυπλοκότητα της πραγµατικότητας δίνοντας προβάδισµα στη δύναµη του ανθρώπου εντρυφεί και φωτίζει το ουσιώδες µε το υψηλό της τέχνης που καθορίζεται από τη σοφία και την αρετή τις δύο θεµελιακές αρχές που σφραγίζουν το µεγαλειώδες έργο του. Ο αδιάκοπος ρους της ιστορίας µετουσιώνεται στο έργο των µουσικών του συνθέσεων που προσδίδουν στο παρόν αιωνιότητα. Με θεµελιώδη χαρακτηριστικά του έργου του σπουδαίου συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη µια κλωστή ατσάλινη από τον µίτο του στοχασµού του µια ιδέα µια αξία µια διάφανη σκέψη στη σπουδή της ελληνικής ποίησης, προσφέρεται γενναιόδωρα η µουσική του ως κοινό αγαθό της οικουµένης.
Η µουσική του καλεί σε επαγρύπνηση όταν η δηµοκρατία πλήττεται, αλλά και όταν υπερασπίζεται γιατί το µουσικό έργο του αποδίδει τη ζωή για την ανάταση της σκέψης και της ψυχής σε ατοµικό και συλλογικό επίπεδο προς την κατεύθυνση του ακατάλυτου για την πνευµατική ελευθερία .Εθνική ενότητα είναι το πρόσταγµα και το µέληµα του οικουµενικού συνθέτη ο οποίος παραµένει επίµονα πιστός στο να αντιστέκεται σε ό,τι εξευτελίζει την ανθρώπινη προσωπικότητα,σηµατοδοτώντας την ιδεολογική του άποψη απέναντι στην ιστορία και την κοινωνία.Ο Μίκης Θεοδωράκης φωτίζει την ιστορική αλήθεια και παροτρύνει για εθνική ενότητα αφυπνίζει µε αιχµηρούς συµβολισµούς προσπαθώντας να διαλαλήσει το ουσιώδες. ∆ε διστάζει να προσκαλεί αδιάλειπτα µε µουσική παρρησία εφησυχασµένες συνειδήσεις για αγώνα υπεράσπισης της ελευθερίας, φωτίζοντας το πολύτιµο και εύθραυστο αγαθό της ∆ηµοκρατίας.
Ένας πάµφωτος δηµιουργός ο ΜΙΚΗΣ µε το βλέµµα στραµµένο στην χώρα του µε διαχρονική την έκφραση της πνευµατικής και καλλιτεχνικής ενεργητικότητας του πάθους και της δύναµης. Με άκοκνη δράση προς το υψηλό και το αγαθό, χαρισµατικά οξυδερκής κατέχει, κατακτά και καλλιεργεί µια µουσική γλώσσα πανανθρώπινη, καθώς χειρίζεται µε ευκολία το απόθεµα της µνήµης. ∆ιαµορφώνει στο µουσικό σύµπαν του έναν κόσµο αστερισµών, στον οποίο επιλέγει να κατοικήσουν τα δυνατά, αλλά κρυµµένα µηνύµατα του οραµατικού κόσµου της χώρας του.
Ο συγγραφέας του Γ. Λογοθέτης εύγλωττα και εύστοχα καταφέρνει να µας κάνει κοινωνούς και συνοδοιπόρους του “ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΜΙΚΗ”.Κάθε σελίδα του βιβλίου του, ανοιχτή, διαθέσιµη, µε αισθητική και απαραίτητα µε τεκµηρίωση, φτάνει στον αναγνώστη σαν ελπίδα εξόδου από την υπαρκτή αγωνία της εποχής. Το βιβλίο χαρτογραφεί την µαχόµενη πολιτικοκοινωνική στάση του ΟΥΡΑΝΟΜΙΚΗ µε µαρτυρίες, αποτυπώσεις, µε τη µνήµη της ιστορίας και του προσώπου, καταγεγραµµένη µε λόγο και εικόνα.Ο Μίκης έχει την ελευθερία του αετού, της άµεσης δράσης και έκφρασης µε το χρέος που δεν έχει τέλος για εκείνον, αλλά και για το έθνος που ανήκει. Είναι σύµβολο αξιοσύνης και ελευθερίας, όχι απλά ένας ανεπανάληπτος δηµιουργός.
Ο συγγραφέας µοιράζεται την αλήθεια της φιλίας και της σχέσης του µε τον δηµιουργό σαν ένα ατέρµονο αστραποβόληµα που βρίθει φωτός και αλήθειας θυµίζοντας µας ότι µια στιγµή αρκεί για την αναίρεση της. Το βιβλίο του Γιώργου Λογοθέτη σηµατοδοτεί ένα πνευµατικό έργο που θαρραλέα ρεαλιστικά και χωρίς ίχνος επιτήδευσης, επιδιώκει να προσδώσει στους αναγνώστες τον µουσικό ρυθµό του σύµπαντος του ΜΙΚΗ, που εναρµονίζεται µε µια διαρκή αναζήτηση πέρα από τη φαινοµενικότητα, αγγίζοντας την αλήθεια µε τη µουσική του. Το αξεπέραστο έργο του ΜΙΚΗ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗ , πολύµορφο, πολυεπίπεδο, διαχρονικό,παγκόσµιο.
Ο ψυχικός και πνευµατικός κόσµος του ΜΙΚΗ άρρηκτα συµπαγής αποκαλύπτεται στο βιβλίο µε τις επιλογές του συγγραφέα, αλλά και µε τους QR CODE που προσφέρουν τον ήχο και την κινούµενη εικόνα των οπτικοκουστικών ιστορικών πηγών για να ολοκληρώσουν την πολυαισθητηριακή αισθητική πρόσληψη από το αναγνωστικό κοινό του πολυτροπικού περιεχοµένου της έκδοσης. Μέληµα του Γ. Λογοθέτη να επικοινωνήσει µε ποιον τρόπο ο ΜΙΚΗΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ κατάφερνε πάντα να επιτυγχάνει την ελάχιστη απόσταση ανάµεσα στην πράξη και το όραµα του. Καθώς ανέκαθεν µε το χαρισµατικό του έργο και την αγέρωχη στάση ζωής του γεφυρώνει τον χρόνο µε την ιστορία ….
To βιβλίο “ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ” του Γιώργου Λογοθέτη, µε αφορµή τα 100 από τη γέννησή του Μίκη παρουσιάστηκε την Πέµπτη 19 Ιουνίου στο Ηράκλειο στην Αίθουσα Συναυλιών του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου σε µια εκδήλωση πολύ ξεχωριστή µε πέντε διακεκριµένους οµιλητές µε την επιµεληµένη αποκλειστικά από την Περιφέρεια Κρήτης µεγάλης διάρκειας διοργάνωση που περιλάµβανε και µουσική ερµηνεία από την χορωδία της ΠΕ Ηρακλείου και τον πολύ γλαφυρό χαιρετισµό του Περιφερειάρχη κ. Σταύρου Αρναουτάκη. Τον συντονισµό έκανε η κ. Φωτεινή Χαραλαµπίδου -Λογοθέτη. Στην εικονιζόµενη πρόσκληση αναγράφονται οι ιδιότητες όλων. Ο σπάνιος λόγος όµως της κ. Μηλάκη χάρισε µεγάλη συγκίνηση σε όλους τους παρευρισκόµενους ως προς το αντάξιο περιεχόµενο και νόηµα που εξέπεµψε µε το πάθος, τον σεβασµό και το δέος µε τα οποία η ίδια επένδυσε ατόφια στη ρέουσα δυναµική της έκφραση.
Αξίζει να ανατρέξουµε και να µελετήσουµε την οµιλία της εισχωρώντας στα διαφορετικά επίπεδα νοηµάτων που φέρουν οι λέξεις που επέλεξε αριστοτεχνικά στην αρχιτεκτονική του λόγου της. Οµιλία µε ουσία και βάθος που κράτησε αµείωτο το ενδιαφέρον του κοινού χωρίς ανάσα και είναι σηµαντικό να περάσει σε µια νέα έκδοση για τον ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΜΙΚΗ Γιατί απλά αποδεικνύει περίτρανα ότι και οι λόγοι των αιρετών εκπροσώπων µπορούν να πυροδοτούνται από την ψυχή & να ενεργοποιούν αβίαστα ρίγη ιστορικής µνήµης και υπερηφάνειας προσφέροντας µια µοναδική υψηλής αισθητικής και εννοιολογικής αξίας εµπειρία θέασης και ακρόασης.
“Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις. Να µην τις παίρνει ο άνεµος….”ii σκέφτοµαι καθώς την ακούω µε θαυµασµό….
Λέξεις που η µια διαδεχόταν την άλλη, µε ρυθµό τόσο πλούσιο, µε όλα όσα είναι κάθε σύνθεση του ΜΙΚΗ και η ίδια ανέλυσε καταιγιστικά και πολύ εύστοχα… Απαράµιλλη έκφραση που µε αµεσότητα και λυρισµό παραδόθηκε ατόφια στο ακροατήριο αποδίδοντας ιδεατά την ύψιστη τιµή στον “ΟΥΡΑΝΟΜΙΚΗ” …
Παραθέτω αυτούσια και ολόκληρη την εισήγηση της γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι είναι µια πολύτιµη παρακαταθήκη που πλαισίωσε αντάξια την πρωτότυπη πολύτροπική έκδοση.
ΜΗΛΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ :
“Είναι πολύ µεγάλη τιµή και συγκίνηση να µπορώ να µιλώ στην αποψινή βραδιά . Γιατί σήµερα δεν βρισκόµαστε εδώ απλά για να αναφερθούµε σε έναν Έλληνα, ούτε καν σε έναν παγκόσµιο Έλληνα Είµαστε εδώ γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ακόµα ζωντανός. Είναι εδώ. Σαν καρδιοχτύπι. Σαν σπαραχτική ρωγµή στην ιστορία. Σαν ένα τραγούδι που δεν τελείωσε, που δεν θέλει να τελειώσει. Ανοίγουµε την πόρτα αυτής της αίθουσας και µπαίνει φως Μπαίνει ο ΜΙΚΗΣ ορθός. Ψηλός σαν τα βουνά της Κρήτης. Με το βλέµµα εκείνο που έζησε 1000 ζωές Και µε τη φωνή του διαπέρασε την ιστορία όχι για να την εξιστορήσει αλλά για να την φτιάξει από την αρχή. Γιατί αυτό ήταν ο ΜΙΚΗΣ. Ο Συνθέτης του ακατόρθωτου, ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ που πήρε το πένθος και το έκανε εµβατήριο, που πήρε τον θρήνο και τον έκανε έρωτα, που πήρε τον θυµό και τον έκανε ελευθερία. Ο Μίκης δεν ήταν µόνο µουσικός ήταν και στρατηγός µιας µελωδίας που δεν υποτάχτηκε ποτέ. Ο Μίκης δεν γράφτηκε στην ιστορία. Την έγραψε. ∆εν µπορούµε να µιλήσουµε για τον Μίκη Θεοδωράκη µε βιογραφικά. ∆εν µετριέται η ζωή του σε έτη και ηµεροµηνίες. Μετριέται σε εξεγέρσεις σε φυλακίσεις, σε εξορίες…Σε σώµατα που βασανίστηκαν και σήκωσαν κεφάλι, σε φωνές που τραγούδησαν “όταν σφίγγουν το χέρι” και αναστήθηκαν. Οι ρίζες είναι στην Κρήτη, αλλά έζησε παντού. Στη Μακρόνησο στο Παρίσι στο Ισραήλ, στην Παλαιστίνη, στην Κούβα, στο Βερολίνο στην Πράγα στην Χιλή. Όπου υπήρχε αγώνας υπήρχε Μίκης. Όπου υπήρχε καταπίεση υπήρχε ένα τραγούδι του που έδινε ανάσα. Και αυτό είναι το µεγαλείο του.
Ο Μίκης δεν χώρεσε ποτέ! Ήταν πάντα παραπάνω από ό,τι τον άντεχε η εποχή του. Γιατί δεν σιώπησε. ∆εν υπήρξε ποτέ ακίνδυνος. Όταν όλοι φοβούνταν εκείνος έµπαινε µπροστά. Αυτός είναι Ο Μίκης. Μιλάει εκεί ενώ οι άλλοι σωπαίνουν. Και η σιωπή των άλλων γίνεται µουσική του. Η Ελλάδα του Μίκη είναι ιδέα, είναι πάθος, είναι αντίσταση Ο Μίκης µας έδωσε πίσω την πατρίδα µαςΜας δίδαξε ότι η Ελλάδα δεν είναι µόνο η σηµαία που κρατάς αλλά η στάση που κρατάς Είναι ο τρόπος που στέκεσαι µπροστά στην αδικία, ο τρόπος που φωνάζεις όταν σου λένε να σωπάσεις Ο τρόπος που αγκαλιάζεις τον ξένο σαν αδελφό, τον πρόσφυγα σαν εαυτό σου.
Αυτό ήταν ο πατριωτισµός του Μίκη!!! Ανοιχτός καθαρός, ανθρώπινος… Ο Μίκης µίλησε για τον άνθρωπο. Η µουσική είναι όπλο έλεγε και αυτό το όπλο το έδωσε στα χέρια του λαού, στον εργάτη, στον φοιτητή, στον πρόσφυγα, στην µάνα που θρηνεί στον λαό που µάχεται. Έβαλε τον Σεφέρη και τον Ελύτη στα στόµατα των απλών ανθρώπων Ένωσε τον Καβάφη µε το συρτάκι Πήρε τον Ρίτσο και τον έκανε οργή.Έκανε την ποίηση λαϊκή και τη λαϊκή µουσική ποίηση. Ο Μίκης δεν πίστευε στην τέχνη για την τέχνη. Πίστευε στην τέχνη για τη ζωή Και στη ζωή για τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο που πονά που διεκδικεί που µάχεται Αν είναι αλήθεια πως ορισµένοι άνθρωποι δεν ανήκουν στον χρόνο αλλά τον διαπερνούν δεν ανήκουν σε έναν τόπο αλλά ανήκουν σε όλους τότε αυτός ο άνθρωπος είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Σήµερα δεν παρουσιάζουµε απλώς ένα βιβλίο Παρουσιάζουµε την ψυχή της Ελλάδας και τον όραµα του ανθρώπου που δεν βολεύεται µε το λίγο. Μια φωνή που δεν σίγησε ποτέ! Ένα φως που ακόµα και από τηνάλλη όχθη συνεχίζει να καίει.
Ο τίτλος του βιβλίου του Γ. Λογοθέτη είναι ο “ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΜΙΚΗΣ” και δικαίως! Γιατί ο Μίκης δεν περιορίστηκε στα όρια της χώρας. Από την Ελλάδα στην Κρήτη, από τις γειτονιές της φτώχιας και του αγώνα έφτασε µέχρι τα πέρατα του κόσµου! Από το Παρίσι στη Μόσχα, µέχρι και την Αβάνα και το Μεξικό. Από το Λονδίνο και τη Ν. Υόρκη, µέχρι τη Χιλή και την Ιαπωνία. Και παντού ένιωθες ότι δεν εκπροσωπούσε απλώς τον εαυτό του ούτε και µόνο την Ελλάδα. Εκπροσωπούσε κάτι πολύ βαθύτερο.Την ΕΛΠΙ∆Α ενός ολόκληρου κόσµου για ∆ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, για ΕΙΡΗΝΗ, για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Ποιος άλλος ΈΛΛΗΝΑΣ τιµήθηκε µε τόσες διακρίσεις Ποιος άλλος έκανε το ελληνικό µπουζούκι τον ΟΛΑΝ ΜΠΑΡΚ να γράφει για την ελληνικότητα της µουσικής και τον ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥ∆Α να τον αποκαλεί σύντροφο στο τραγούδι του κόσµου.
Ο Μίκης όπως εύστοχα τεκµηριώνει ο Γ. Λογοθέτης στο βιβλίο του δεν ήταν απλώς πολυβραβευµένος Ηταν πολυαγαπηµένος . Ένας λαϊκός ήρωας Ο µόνος που κατάφερε να ενώσει Έλληνες όλων των παρατάξεων όλων των γενεών. Γιατί µέσα από το έργο του το τραγούδι του τον αγώνα του γίναµε όλοι περισσότερο ΑΝΘΡΩΠΟΙ.
Και το ερώτηµα είναι:Τι µας λέει σήµερα ο ΜΙΚΗΣ? Γιατί τον χρειαζόµαστε ακόµα? Γιατί σε µια εποχή ρευστότητας ανασφάλειας συλλογικής κόπωσης ο Μίκης µας υπενθυµίζει ΤΑ ΣΤΑΘΕΡΑ:
Τη δύναµη της συγκίνησης, την αξία της αντίστασης, την αναντικατάστατη φυλή της ελληνικής ψυχής. Μας δείχνει ότι ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ είναι ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, ότι η ΤΕΧΝΗ δεν είναι διαφυγή, είναι ΜΑΧΟΜΕΝΗ ΣΥΝΕΙ∆ΗΣΗ. Μας διδάσκει ότι δεν υπάρχει πρόοδος χωρίς ρίζες, ούτε ελευθερία χωρίς ευθύνη.
Θυµάµαι τα λόγια του για την Κρήτη Η Κρήτη είναι ο τόπος που γεννιέται ο ήλιος κάθε µέρα κι εγώ κάθε φορά που γράφω ένα τραγούδι νιώθω πως κουβαλώ αυτή την ανατολή Και είναι αλήθεια. Η µουσική του είναι σαν την κρητική γη, τραχιά, βαθιά, παθιασµένη µα και ταυτόχρονα λυρική και ουράνια. Και αυτό το βιβλίο ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΜΙΚΗΣ δεν είναι µια απλή βιογραφίαΕίναι ένα ντοκουµέντο Είναι µια καταγραφή µνήµης τιµής και ευθύνης. Ο συγγραφέας Γ. Λογοθέτης καταφέρνει µε ακρίβεια και σεβασµό αυτή τη σπάνια σύνθεση ενός ανθρώπου που ήταν και ΣΥΝΘΕΤΗΣ και ΜΑΧΗΤΗΣ. Και ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ και ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΣ και ΕΛΛΗΝΑΣ και ΠΟΛΙΤΗΣ του κόσµου.
Όπως γράφει και ο ίδιος “Αν χάσουµε τη µνήµη µας χάνουµε και την ψυχή µας Και αν χάσουµε την ψυχή µας παύουµε να υπάρχουµε ως λαός.¨” ∆εν ξέρω αν συνειδητοποιούµε ότι ο ΜΙΚΗΣ υπήρξε ο σηµαντικότερος ΑΤΥΠΟΣ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΟΣ στη µεταπολεµική Ελλάδα. Με τα τραγούδια του µάθαµε ιστορία, µάθαµε ποίηση, µάθαµε δηµοκρατία. Και αυτό συνέβη όχι µέσα στις αίθουσες αλλά στις πλατείες, στα αµφιθέατρα, στα υπόγεια των αντιστασιακών οργανώσεων στα σπίτια µε ένα ραδιόφωνο που έδεσε παράνοµα τη ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ µε τη χούντα. Η επανασύνδεση της νεολαίας µε το έργο του ΜΙΚΗ είναι επίσης σύνθηµα ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ. Η ένταξη του έργου του στο εκπαιδευτικό και πολιτισµικό πρόγραµµα της χώρας θα µπορούσε να συµβάλλει στην αναγέννηση ενός συλλογικού στοχασµού γύρω από τα ερωτήµατα της ιστορικής συνέχειας και της δηµοκρατίας. […]iii
Η φράση κατακλείδα της κ. Μηλάκη έµεινε χαραγµένη σε όλους µας ανεξίτηλα!
ΜΙΚΗ ΕΙΣΑΙ Ε∆Ω ! ΕΙΣΑΙ ΑΕΙ ΠΑΡΩΝ!!!!
i ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ Γ. (2025) , Ο Παγκόσµιος Μίκης Θεοδωράκης, εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ
ii Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις. Να µην τις παίρνει ο άνεµος. Από τη συλλογή Ο Στόχος (1970). [πηγή: Μανόλης Αναγνωστάκης … https://photodentro.edu.gr/photodentro/poetry-poems_pidx0051835/texts/index_1_03_anagnwstakis_poiitiki.html
iii η ηχογράφηση µου δυστυχώς είχε µικρό κενό στην ολοκλήρωση της οµιλίας της κ. Μηλάκη λόγω µπαταρίας…άρα απουσιάζει για λόγους τεχνικούς ένα µικρό απόσπασµα της
*Οι φωτογραφίες προέρχονται το αρχείο της Περιφέρειας Κρήτης και από λήψεις του κινητού της γράφουσας
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
