« Χόρευε το φως και δε χόρευε, αίσθηση στο γαλάζιο μιας αχάραχτης αγάπης, ασύλληπτης και όμως εκεί…»
Γεώργιος Σεφέρης/ “Μέρες ΣΤ”
Tρεις εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης ζωγραφικής «ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ» των Αντώνη Αλιβρούβα και Μαρίας Κοκκίνη που πραγματοποιήθηκε με την επιστημονική ευθύνη του Μουσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων σε συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Κρήτης ΠΕ Χανίων και Δήμου Χανίων-ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ στο Μεγάλο Αρσενάλι με την επιμέλεια των Γ.Ορφανίδη & Μ.Δρακάκη η ηχώ των «πολύχρωμων ερμηνειών των επισκεπτών της αγκαλιάζει προστατευτικά το εγχείρημα του Μουσείου «ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΔΥΟ» . Υπενθυμίζει την ευθύνη της δέσμευσης προς όλους όσοι άφησαν στο Μουσείο κατά τη διάρκεια της έκθεσης την πολύτιμη παρακαταθήκη της πλούσιας σε συναίσθημα και ιδέες απόκριση.
Όταν σχεδιάστηκε αυτή η έκθεση πιστεύαμε ότι η «αλήθεια» της θα ενεργοποιήσει την προσοχή και το ενδιαφέρον πολλών και διαφορετικών επισκεπτών.
Όμως τελικά το αποτέλεσμα της συμμετοχήςτου κοινού ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Η έκθεση πέρα από την τεράστια σε αριθμό επισκεψιμότητα με συνεχείς εκούσιες επαναληπτικές παρουσίες των επισκεπτών στον χώρο διακρίθηκε ως προς τα εξής:
• Για τη βαθιά και ατόφια θέαση από τους επισκέπτες
• Για όλες τις ηλικίες που προσέλκυσε
• Για τις νέες «φωτεινές» δυάδες που ανέδειξε
• Για τις δημιουργικές σιωπές που κατέγραψε
• Για τα αντιληπτικά στερεότυπα που ανέτρεψε
• Για την ατμόσφαιρα της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας που εξέπεμψε προς κάθε κατεύθυνση
• Για τις ανατρεπτικές ανθρώπινες συνδέσεις –σχέσεις που αποκάλυψε σε μη λεκτικές αποκρίσεις στον εκθεσιακό χώρο
• Για τις συνθέσεις ερμηνειών και αναγνώσεων που πέτυχε σε φαινομενικά ετερόκλητες προσλήψεις και αποκωδικοποιήσεις
• Για τις διαμεσολαβήσεις που απελευθέρωσε σε ανύποπτους χρόνους
• Για τη διασταύρωση των βλεμμάτων που ενεθάρρυνε σε κάθε επικοινωνιακό κώδικα τροποποιώντας τους κατεστημένους όρους συνάντησης της τέχνης με το κοινό
• Για τον συλλογικό και προσωπικό αναστοχασμό στη στάση σεβασμού στη διαφορετικότητα που ενεργοποίησε.
Η έκθεση δεν προσέφερε ξεναγήσεις, υποδηλώνοντας ότι μια ενδεχόμενη λεκτική παρουσίαση από τον επιμελητή ή τον δημιουργό επιβάλλει μια συγκεκριμένη «αποκωδικοποίηση» του εκθεσιακού αφηγήματος. Αντίθετα παρότρυνε όλους τους πολίτες σε ανοιχτούς κύκλους ομάδων ελεύθερα ( «ερμηνευτικά μονοπάτια») να βιώσουν μια αλληλεπιδραστική συνθήκη πολλαπλών αναγνώσεων και ερμηνειών των έργων τέχνης που εκτέθηκαν χωρίς την προϋπόθεση εξειδικευμένης γνώσης.
Παρακάτω παραθέτω δύο ερμηνείες από δύο δυάδες νεαρών συμμετεχόντων σε διαφορετικούς «κύκλους»:
Η επιλογή και η παράθεση των αναγνώσεων τους, πραγματοποιείται ενδεικτικά με θερμές ευχαριστίες από το Μουσείο προς όλους τους επισκέπτες που μοιράστηκαν τη δική τους αποκωδικοποίηση του εκθεσιακού αφηγήματος με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν στην αρχή του παρόντος κειμένου. Όχι δηλαδή μονάχα στα «ερμηνευτικά μονοπάτια» στο πλαίσιο εργαστηρίου, αλλά και σε άλλα στιγμιότυπα θέασης και συνομιλίας με τα έργα τέχνης, που συντελέστηκαν αυθόρμητα και εκφράστηκαν αυθεντικά:
Μαρία Σερετίδη και Δημήτρης Ντάλλας ( Μαθητές Γ΄ Λυκείου, φίλοι ) : «Πολύχρωμες ερμηνείες»
“ […]Σε αυτόν τον πολυπρόσωπο πίνακα του Αντώνη αποτυπώνεται η ποικιλομορφία των μορφών στο γκρίζο της πόλης. Οι χαρακτήρες του άλλες φορές με μάτια κλειστά και άλλες φορές με μάτια γαλάζια αναπαριστούν την κάθε πτυχή της ζωής. Είναι ένας πίνακας που αποτυπώνει μια κοινωνία με ανθρώπους τόσο διαφορετικούς . Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιστορία.
Έχει πολλή πληροφορία και διαφορετικά επίπεδα νοημάτων αυτό το έργο ….Κάποιοι άνθρωποι ασφυκτιούν στη σύγχρονη πόλη, άλλοι δεν αντέχουν και άλλοι απλώνουν τα χέρια τους. Και μόνο ένα μικρό παράθυρο υπάρχει από το οποίο μπορεί κάποιος να διαφύγει από αυτή την ασφυκτική πραγματικότητα. Να αντιληφθεί λίγες από τις ακτίνες του ήλιου και να κοιτάξει προς την ελευθερία Αν αφαιρούσαμε αυτό το παράθυρο τότε δεν θα υπήρχε τρόπος διαφυγής από όλο αυτό. Δεν θα μπορούσαμε ούτε καν με την άκρη των ματιών να αντικρύσουμε την ελπίδα. Αν αφαιρούσαμε την κεντρική μορφή στη σύνθεση θα άλλαζαν όλα Γιατί σε αυτή την μορφή βλέπουμε μια καταπίεση . Είναι μια γυναικεία μορφή αν και δεν είναι εμφανή και ευδιάκριτα τα μέλη του σώματος που διακρίνεται σε ποιον ανήκουν Μου βγάζει έναν κόσμο μπερδεμένο ασφυκτικό και ασαφή αυτή η παράταξη των προσώπων. Έναν κόσμο αμφίσημο Και οι δύο κεραίες στην άκρη πιθανόν να μας δείχνουν ότι αυτός ο κόσμος συνδέεται με κάτι άλλο Με την τεχνολογία τα μέσα και επικοινωνεί με διάφορες γωνιές και άκρες της υφηλίου. Αν αφαιρούσαμε ένα χρώμα θα ήταν το γκρι . Στη θέση του θα βάζαμε το πολύχρωμο. ¨Όπως φέρει πολλά χρώματα αυτή η μορφή δεξιά. Αυτή μας δίνει το μήνυμα ότι ακόμα και στο γκρίζο της πόλης οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να κρατούν τα χρώματα τους ατόφια. Γιατί τότε υπάρχουν αποθέματα δύναμης και ζωής. Υπάρχει η αίσθηση μιας συνεχούς αναδημιουργίας σε αυτό το έργο. Ο κάθε άνθρωπος προσπαθεί να αφουγκραστεί την πραγματικότητα γύρω του με τον δικό του τρόπο. Η πιο δυναμική μορφή είναι η πολύχρωμη γιατί απλώνει το χέρι για να πιαστεί αλλά πιθανά και να προσκαλέσει για συμπόρευση. Η μορφή αυτή εκπέμπει κάτι πολύ έντονο Πολλή ελπίδα και δύναμη ! Στοιχεία που κατά τη γνώμη μας πρέπει να υπάρχουν σε μια κοινωνία σύγχρονη. Κάθε κοινωνία χρειάζεται “πολύχρωμους” ανθρώπους!!!!»
Γιώργος και Ελένη Νταγκουνάκη (Φοιτητές, αδέλφια): «Καθρεφτίζοντας τον ουρανό»
«[…]Διαλέξαμε αυτούς τους δύο πίνακες το «Διαβάζοντας» της Μ. Κοκκίνη και το άτιτλο του Α. Αλιβρούβα γιατί χρωματικά είναι πολύ αρμονικά δεμένα. Το βιβλίο έχει τα ίδια χρώματα με τα χρώματα στο έργο του Αντώνη. Στον πίνακα της Μαρίας είναι συμμετρικά σε απόλυτη τάξη, ενώ στου Αντώνη είναι μια έκρηξη χρωμάτων. Η έκρηξη της έμπνευσης. Η έμπνευση από ένα μυαλό δυναμικό και ενεργητικό που δεν εγκλωβίζεται σε όρια. Ο πίνακας του Αντώνη σηματοδοτεί έναν καταιγισμό ιδεών . Και μοιάζει με τον ουρανό που αρχικά μπορεί να θυμίζει καταιγίδα ,αλλά μετά ηρεμεί καθώς μετουσιώνεται σε δημιουργική γραφή και εμπνευσμένη αφήγηση στις σελίδες του βιβλίου.
Το μυαλό του αναγνώστη αρχικά φαινομενικά μπερδεμένο, αλλά ταυτόχρονα δυναμικό και διαδραστικό, μετουσιώνεται σε μια δομημένη και ισορροπημένη ελκυστική πλοκή στις σελίδες του βιβλίου Το πιο δυνατό στοιχείο στα έργα τέχνης κατά τη γνώμη μας είναι Οι υφές στο έργο του Αντώνη που θυμίζουν τον εγκέφαλο. Οι νευρώνες οι συνάψεις με τις καταπληκτική υφή στο έργο του Αντώνη θυμίζουν καταπληκτικά τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Οι αντιθέσεις των χρωμάτων, η επιλογή των χρωμάτων και η συμμετρία στο έργο της Μαρίας .Υπάρχει άξονας συμμετρίας. Επίσης υπάρχουν βλέμματα στην ανθρώπινη μορφή που δεν εγκλωβίζονται έστω και αν συντελεστεί μια διχοτόμηση, μια υποχρεωτικότητα σε μια τάξη, σε ένα πλαίσιο Διπλώνοντας το έργο της Μαρίας στο κέντρο θα άνοιγαν οι ορίζοντες των ματιών προς όλα τα μήκη και πλάτη της γης και του ουρανού Και αυτό παραπέμπει στην ελευθερία του πνεύματος που οδηγεί η ανάγνωση ενός βιβλίου…»
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νεαροί ερμηνευτές κατέθεσαν αβίαστα πολύ χρόνο στη διαδικασία ερμηνείας και ανάλυσης των έργων τέχνης με τα οποία επέλεξαν να συνομιλήσουν, με μια αλληλοτροφοδοτούμενη διεργασία αποκωδικοποίησης, τεκμηριώνοντας πολύ εύστοχα και εύγλωττα, ότι η διεργασία της νοηματοδότησης ενός καλλιτεχνικού έργου συγκροτείται από ποικίλες διαστάσεις. Η νοηματοδότηση του δεν περιορίζεται στην φόρμα, αλλά κρίσιμο ρόλο στην ερμηνεία διαδραματίζουν ο στοχασμός για τα πλαίσια παραγωγής και θέασης του έργου, το θέμα, αλλά και το μέσο-υλικό παραγωγής του έργου , καθώς και οι τρέχουσες εμπειρίες των αποδεκτών-ερμηνευτών που συναντούν το εκφραστικό βίωμα του δημιουργού.
Οι εκθέσεις τέχνης έχουν συμβολική δύναμη και αποτελούν μια νοηματική επανεγγραφή στην όψη του παρόντος. Τα έργα τέχνης δεν είναι ποτέ μονοσήμαντα, αλλά ανοικτά σε ενεργητικά νοήματα και ρέουσες σημασίες. Το «διαφορετικό» υφίσταται εντός όλων μας. Κάθε εκθεσιακή αφήγηση απελευθερώνει ΠΑΝΤΑ μια δημιουργική εκφραστική δυναμική μοναδική και ανεπανάληπτη που δύναται να χαρτογραφήσει τη συνύπαρξη κάθε προσώπου με το έργο τέχνης ή με το τεκμήριο της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία οδηγεί απρόσκοπτα σε προσωπικές ταυτίσεις και αναγωγές. Οι ερμηνείες και αναγνώσεις δεν ενθαρρύνονται μόνο με το κίνητρο της συγκίνησης, αλλά αποβλέπουν στο να αποκαλύψουν τις «διακειμενικές συνδέσεις» ενός πολιτισμικού αγαθού με άλλες «εμπειρίες έκφρασης και επικοινωνίας» και προσβλέπουν σε «αεί αυξανόμενα στρώματα νοημάτων». Γιατί αδιαμφισβήτητα έτσι τεκμηριώνεται βιωματικά, η ανεκτίμητη παρακαταθήκη στην κοινότητα του πολιτισμικού πλουραλισμού και της αξίας του, για τη συνοχή και την ανάπτυξη μιας ευαισθητοποιημένης συμμετοχικής και συνειδητοποιημένης κοινότητας.
• Αναλυτικότερα για περισσότερες αναγνώσεις και ερμηνείες της έκθεσης «ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ» σύντομα στον ιστότοπο του Μουσείου Σχολικής Ζωής https://school-life.gr/
• Το Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων ευχαριστεί ιδιαίτερα τον Γιώργο και την Ελένη Νταγκουνάκη, αλλά και την Μαρία Σερετίδη και τον Δημήτρη Ντάλλα για το φως που μετάγγισαν στο «ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΔΥΟ» του Μουσείου Σχολικής Ζωής με την γεμάτη εμπιστοσύνη και έμπνευση απόκριση τους !!!Οι τίτλοι των ερμηνευμάτων τους ανήκουν αποκλειστικά στους ίδιους Επίσης δεν αναγράφεται ποιος λέει τι γιατί στην κάθε δυάδα ο ένας προέκτεινε την ερμηνεία του άλλου διαμορφώνοντας μια ιδεατή ολιστική προσέγγιση
