«Νυν της Σελήνης
το µελάγχρωµα το ανίατο
Αιέν το χρυσοκύανο
του Γαλαξία σελάγισµα»Ο∆ΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ,
“ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ”i
Η ακρόαση και θέαση µουσικής είναι µία ενεργητική, δηµιουργική διαδικασία που συντελείται σε διαφορετικά επίπεδα δέσµευσης στο κοινό. Όταν αφορά στην κλασική µουσική και η ηχογεωγραφία πλαισιώνεται από κορυφαίους µουσικούς ερµηνευτές αδιαµφισβήτητα το συναίσθηµα της αισθητικής εµπειρίας διεγείρει τη σκέψη και διανοίγει µη συµβατικούς τρόπους σύλληψης νοηµάτων.
Το Φεστιβάλ-θεσµός που εστιάζει στη Μουσική ∆ωµατίου, σχεδιάστηκε και προσφέρθηκε στα Χανιά για 13η χρονιά µε στόχο τη βέλτιστη εµπειρία µουσικής σύζευξης µε ρυθµούς ερµηνείες και αρµονίες που φώτισαν τη συλλογικότητα κορυφαίων µουσικών από όλο τον κόσµο. Το κοινό συµµετείχε µε ευλάβεια και σεβασµό στις διαδικασίες ακρόασης του Φεστιβάλ απολαµβάνοντας εκτελέσεις που δηµιουργούν και επενδύουν σε ατόφιες στέρεες µουσικές γέφυρες.
Το 13ο Φεστιβάλ Μουσικής ∆ωµατίου Χανίων, µια διεθνών προδιαγραφών διοργάνωση που έχει καθιερωθεί ως σηµείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Κρήτης, πραγµατοποιήθηκε από τις 24 Αυγούστου έως τις 4 Σεπτεµβρίου 2025.Μετά από 46 µοναδικές συναυλίες που έχουν αφήσει το στίγµα τους, η φετινή διοργάνωση, µε τον εύγλωττο τίτλο «Πόλεµος και Ειρήνη», άντλησε το περιεχόµενό της από τα δεινά των πολεµικών συγκρούσεων καθώς και το πανανθρώπινο αίτηµα για ειρήνη. Θέµατα εξαιρετικά επίκαιρα στις ταραχώδεις εποχές που διανύουµε.
Το Φεστιβάλ παρουσίασε οκτώ ξεχωριστές συναυλίες σε τρία µοναδικά venues όπου το κοινό βίωσε πολυαισθητηριακά δεκατρείς επιλεγµένες συνθέσεις από το κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο, µε τη συµµετοχή είκοσι χαρισµατικών µουσικών από κάθε γωνιά του κόσµου.Υπό την αιγίδα και µε την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισµού, µε την αµέριστη υποστήριξη και συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης και τη συνδροµή του ∆ήµου Χανίων, του ∆ήµου Ηρακλείου και του ∆ήµου Πλατανιά, η διοργάνωση επέλεξε έργα µε έντονο συµβολισµό µε τους χαρακτηριστικούς τίτλους: «Πληγές και θρήνοι», «Σκοτάδι & Φως», «Μεταµορφώσεις», «Πριν την καταιγίδα», «Παραλλαγές νίκης» και «Η ιστορία του στρατιώτη».
Τα έργα αυτά επιλέχτηκαν από τον καλλιτεχνικό διευθυντή κ. Γιώργο Μαθιουλάκη µε βάση ένα κοινό θεµατικό νήµα: πρόκειται για συνθέσεις που γράφτηκαν λίγο πριν, κατά τη διάρκεια ή µετά τον Πόλεµο, µε σκοπό να υµνήσουν θριάµβους, να θρηνήσουν ήττες και να στοχαστούν πάνω στη συντριβή του θανάτου και την αξία της ζωής.
Ειδικότερα, παρουσιάστηκαν, µεταξύ άλλων, το Όγδοο Κουαρτέτο του Dmitri Shostakovich, το Κουιντέτο του Mieczysław Weinberg και οι Μεταµορφώσεις του Richard Strauss. Επίσης θα ακουστούν µεγαλειώδη κλασικά έργα για την Ευρώπη του ανθρωπισµού, της δηµοκρατίας και της πολιτισµικής ακµής, όπως η Σονάτα για δύο πιάνα του Mozart και το Τρίο µε κλαρινέτο του Beethoven καθώς και πρωτοποριακά αριστουργήµατα του 20ού αιώνα, όπως το Κοντσερτίνο του Leoš Janáček και η Ισπανική Ραψωδία για δύο πιάνα και κρουστά του Ravel.
Μέσα στο πλαίσιο της επετείου 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, σε ένα τόπο όπως η Κρήτη, που πλήρωσε βαρύ τίµηµα κατά τη διάρκεια της Κατοχής, διακεκριµένοι µουσικοί, µεταξύ των οποίων ο βραβευµένος Ρώσος σολίστ του πιάνου Denis Kozhukhin, νικητή του διάσηµου διαγωνισµού Queen Elizabeth, ανέδειξαν από τις 25 Αυγούστου έως και την 1η Σεπτεµβρίου, το µέγιστο αγαθό της Ειρήνης αλλά και την τραγωδία του Πολέµου µέσω της παγκόσµιας γλώσσας της µουσικής.
∆ιακεκριµένοι µουσικοί που ερµήνευσαν και αιχµαλώτισαν το κοινό είναι ο βιολιστής Josef Špaček, πρώτο βιολί της Φιλαρµονικής Ορχήστρας της Τσεχίας, ο πολυβραβευµένος πιανίστας Alexei Volodin, ο βιολιστής Roman Simović, πρώτο βιολί της Φιλαρµονικής Ορχήστρας του Λονδίνου και ο διακεκριµένος σολίστας και σταθερός συνεργάτης της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών βιρτουόζος πιανίστας Τίτος Γουβέλης.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι το Φεστιβάλ Μουσικής ∆ωµατίου µε την καλλιτεχνική διεύθυνση του κ. Γ. Μαθιουλάκη στόχευσε να στόχευσε να διευρύνει φέτος την εµβέλειά του και το πέτυχε µε µεγάλη ανταπόκριση, εγκαινιάζοντας για πρώτη φορά τη διαδροµή του εκτός Νοµού Χανίων, µε µια ειδική “avant première” στο Κηποθέατρο Ηρακλείου την Κυριακή 24 Αυγούστου, σε συνεργασία µε την Περιφέρεια Κρήτης.
Η αυλαία έπεσε την Τετάρτη 3 και την Πέµπτη 4 Σεπτεµβρίου στον εµβληµατικό Αρχαιολογικό Χώρο της Αρχαίας Απτέρας, όπου παρουσιάστηκαν δύο από τις συνολικά οκτώ συναυλίες του προγράµµατος, προσφέροντας µοναδικές οπτικοακουστικές εµπειρίες σε ένα ιστορικό τοπίο που συνδιαλέγεται µε τη µουσική, µε αποκορύφωµα τη συµµετοχή του χαρισµατικού Γεράσιµου Γεννατά στον ρόλο του αφηγητή στην “Ιστορία του Στρατιώτη” του Igor Stravinsky.
Παράλληλα, τη διοργάνωση σηµατοδότησε η τιµητική παρουσία της καταξιωµένης ιστορικού Μαρίας Ευθυµίου, η οποία εµπλούτισε το Φεστιβάλ µε τον πλούτο της ιστορικής της γνώσης, σε µια διάλεξη τη Τρίτη 26 Αυγούστου, συνδέοντας την ιστορία µε τη διαλεκτική Ειρήνης και Πολέµου.Σε έναν οφειλόµενο φόρο τιµής στον Μίκη Θεοδωράκη, µε αφορµή την επέτειο συµπλήρωσης των 100 χρόνων από τη γέννησή του, το Φεστιβάλ παρουσιάστηκε επίσης ένα έργο του συνθέτη γραµµένο το 1955 που θεωρείται από τα πιο ρηξικέλευθά του, το Τέταρτο Κουαρτέτο για έγχορδα µε τίτλο «Μάζα».
Τέλος, ο Denis Kozhukhin ερµήνευσε το επικών διαστάσεων έργο του Αµερικανού συνθέτη Frederic Rzewski «Λαός ενωµένος, ποτέ νικηµένος», µία σειρά 36 παραλλαγών πάνω στο οµώνυµο τραγούδι από τη Χιλή, έναν συγκινητικό ύµνο του διαρκούς αγώνα κατά της απολυταρχίας και, παράλληλα, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πιανιστικά έργα της εποχής µας.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής, η ψυχή του Φεστιβάλ κ. Γιώργος Μαθιουλάκης ο ίδιος ερµηνευτής βιολιού, οραµατίζεται κάθε χρόνο το επόµενο βήµα του Φεστιβάλ του για ένα ακόµη δυνατό ερµηνευτικό αποτύπωµα της κλασσικής µουσικής της µετά από προσωπική έρευνα που ο ίδιος επιχειρεί στην Ευρώπη και στη διεθνή σφαίρα.∆ιακρίνεται για την αγάπη του για το βιολί και την κλασική µουσική, καθώς και για την επιτυχηµένη του πορεία στη φιλοξενία και τον τουρισµό ως Managing Director του «Minoa Palace Resort» στα Χανιά, αλλά κυρίως για την σεµνότητα και αποτελεσµατικότητα του η οποία διαπερνά γόνιµα το όραµά του, αναδεικνύοντας τη κλασική µουσική, ως µέσο συνοχής της κοινότητας και διαπολιτισµικού διαλόγου.
Το περιστέρι της Ειρήνης σε µαύρο φόντο µε µεγεθυµένα τα φτερά του, λειτούργησε συµβολικά στο έντυπο πρόγραµµα ως µια πολύ ενδιαφέρουσα πολιτισµική αναπαράσταση µε πολλαπλές σηµειολογικές ορίζουσες, Ένας πρωτότυπος εικαστικός καµβάς που ενεργοποίησε τον στοχασµό του ενεργητικού κοινού µε ευρηµατικές συλλήψεις οπτικών υπο/συν/ δηλώσεων Παρέπεµψε σε κάθε συναυλία σε γραµµικούς µετασχηµατισµούς χαρακτηριστικών στοιχείων πολέµου, µε το φεγγάρι παρόν να συµπάσχει στη διαχρονική µονοµαχία ανάµεσα στο φως και στο σκοτάδι.
Ο κ. Μαθιουλάκης προλογίζοντας το πολύ ενδιαφέρον πρόγραµµα των συναυλιών που διανεµήθηκε ελεύθερα στην κοινότητα, τεκµηρίωσε το concept της φετινής διοργάνωσηs δηλώνοντας µεταξύ άλλων τα παρακάτω:
«Στο 13ο Φεστιβάλ Μουσικής ∆ωµατίου Χανίων, µε θέµα “Πόλεµος και Ειρήνη”, αναζητούµε µέσα από τη δύναµη των ήχων να αναδείξουµε τις αιώνιες αντιθέσεις που διαµόρφωσαν και εξακολουθούν να διαµορφώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη. […]
Η λιτή ευγενική αµεσότητα του και ο διαθέσιµος πολύτιµος χρόνος του που αποδόθηκε γενναιόδωρα στη συζήτηση µας, σηµατοδοτούν και το επιπλέον αξιακό αποτύπωµα που φέρει το ΦΕΣΤΙΒΑΛ:
1. «Μέσα από έργα ορόσηµα για την παγκόσµια µουσική επιτυγχάνεται ένας διάλογος των αιώνιων αντιµαχόµενων µερών: του πολέµου και της ειρήνης, της θλίψης και της χαράς, της παραίτησης και της ελπίδας, τους σκότους και του φωτός» αναφέρετε προλογίζοντας το Φεστιβάλ ∆ωµατίου Χανίων 2025
Ποια άλλα δίπολα κατά τη γνώµη σας θα µπορούσε να είναι αιώνια αντιµαχόµενα µέρη εκτός όσων αναφέρονται στο πρόγραµµα που υµνούνται από την κλασική µουσική µουσική ως ορόσηµα έως σήµερα;
Μπορεί κανείς να αναφέρει πλήθος τέτοιων αντιθέσεων, που διέπουν την ανθρώπινη ψυχή και κατ’ επέκταση τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η γοητεία της µουσικής έγκειται στο ότι µέσα από παντελή απουσία λέξεων κατορθώνει να δηµιουργήσει και ναι «εκµαιεύσει» από τον κάθε ακροατή διαµετρικά αντίθετα συναισθήµατα και σκέψεις.
2. Η διαφοροποιηµένη ακρόαση του κοινού γίνεται εµφανής από τους ερµηνευτές µουσικούς; Η θετική εντύπωση του κοινού γίνεται αντιληπτή από τους µουσικούς και αυτη η ανατροφοδότηση εµπλουτίζει κατά τη γνώµη σας περισσότερο την ερµηνεία τους. Αυτό το µοιράζονται µαζί σας;
Ναι, θα συµφωνήσω στο ότι όταν υπάρχει θετική εντύπωση του ακροατηρίου, αυτή γίνεται αντιληπτή από τους ερµηνευτές. Όταν το κοινό τηρεί ευλαβική ησυχία είναι βέβαιο ότι κάτι έχει κερδίσει την προσοχή του. Ο έµπειρος µουσικος φυσικά αυτό το αντιλαµβάνεται, το βιώνει και κάτι τέτοιο τελικά λειτουργεί επιδραστικά στην ερµηνεία των εργων . Αυτή λοιπόν η «ανατροφοδότηση» του κοινού είναι µέρος ενός αδιάλειπτου διαλόγου µεταξύ των 2 πλευρών (ακροατηρίου και µουσικών) και αποτελεί µια από τις παραµέτρους που κάνουν τη ζωντανή εκτέλεση τόσο γοητευτική, σε σχέση µε τις ηχογραφήσεις.
Μετά τη συναυλία ναι, πάντα µοιραζόµαστε µε τους µουσικούς την εµπειρία της ερµηνείας, αλλά και µε τον κόσµο που την παρακολούθησε τις εντυπώσεις του . Η συζήτηση µε τους ακροατές είναι συχνά πολύ διαφωτιστική, γιατί αναδεικνύει αναπάντεχα συµπεράσµατα ως προς την αποδοχή και κατανόηση των έργων.
3. Πώς το προσλαµβάνετε εσείς προσωπικά ως µουσικός αλλά και ως καλλιτεχνικός διευθυντής ο οποίος σµιλεύει το ταξίδι της µεταµόρφωσης ενός αισθητηριακού ταξιδιού µέσα από µια περίτεχνη σύντηξη του ήχου, του φωτός και του ερµηνευτικού χειρισµού;
Οταν παρακολουθείτε τα ρεσιτάλ τι νιώθετε εσείς που σίγουρα τους έχετε παρακολουθήσει και σε πρόβες;
Για έναν µουσικό (αλλά και όχι µόνο!) οι πρόβες από µόνες τους αποτελούν ένα πραγµατικό σεµινάριο, καθόσον η ερµηνεία της µουσικής δωµατίου δεν είναι άλλο από το «χτίσιµο» ενός διαλόγου µεταξύ των εµπλεκοµένων µουσικών . Οι πρόβες λοιπόν αποτελούν τη διαδικασία δηµιουργίας αυτής της διαλεκτικής σχέσης µεταξύ των ρόλων και αντίστοιχα η συναυλία το τελικό προϊόν αυτής της δουλειάς.
Ναι, πολλές φορές η συναυλία διαφέρει από τις πρόβες, καθώς οι συνθήκες είναι διαφορετικές: µια αίθουσα µε υποβλητικό φωτισµό, γεµάτη µε κόσµο που προσµένει µε περιέργεια ή ενδιαφέρον το τι θα ακούσει. Η διαφορετικότητα λοιπόν των συνθηκών πυροδοτεί µε τη σειρά της την «εγρήγορση» των καλλιτεχνών και τελικά όλα καταλήγουν στη µαγεία της «στιγµής».
Προσωπικά νιώθω ευτυχής που µπορώ να διαµορφώνω τις συνθήκες, µέσα από τις οποίες συντελείται η παραπάνω διαδροµή έως την τελική ερµηνεία, αλλά και περήφανος µε τη θερµή αποδοχή των ακροατών µας.
4. Οι επιλογές στον προγραµµατισµό του Φεστιβάλ είναι το βασικό επικοινωνιακό του στοιχείο? Eίναι δυναµική η οµάδα των opinion makers όλα αυτά τα χρόνια;
-Φυσικα . Οι επιλογές των έργων και των καλλιτεχνών αποτελούν τους κύριους άξονες για την επικοινωνία του φεστιβάλ . Αυτό συµβαίνει γιατί οι απόλυτες προτεραιότητές µας δεν είναι άλλες από το µουσικό περιεχόµενο και πώς αυτό θα ερµηνευτεί µε τον ποιοτικότερο τρόπο.
> Μας ενδιαφέρει η ουσία της µουσικής και όχι άλλα στοιχεία που ενδέχεται να εντυπωσιάσουν.
5. Πώς θα ορίζατε την πνευµατικότητα που διακρίνει το φεστιβάλ µουσικής δωµατίου που γεννήθηκε από εσάς και ανθίζει κερδίζοντας αντάξια διεθνή αναγνώριση;
-Πνευµατικότητα για µένα σηµαίνει το να ανακαλύπτει κανείς το µεγαλείο των έργων και να γίνεται κοινωνός τους . Όσο περισσότερο διεισδύεις στα σηµαντικά έργα της ανθρώπινης δηµιουργίας, τόσο αυτά σου επιφυλάσσουν απρόσµενους θησαυρούς. Και αυτή η βιωµατική εµπειρία επιφυλάσσει χαρά, δέος, θαυµασµό, έκσταση . Αν έστω κάποια από αυτά µπορέσουµε να τα επικοινωνήσουµε στο κοινό, τότε η αποστολή µας είναι επιτυχής.
6. Με ποιους τρόπους κάθε χρόνο επιχειρείτε να διευρύνετε τους ορίζοντες του φεστιβάλ;
Με ένταξη νέων προσώπων στη σταθερή οµάδα του φεστιβάλ, µε την υιοθέτηση συναρπαστικών θεµατικών που διέπουν όλες τις συναυλίες , µε την υποστήριξη νέων καλλιτεχνών οι οποίοι συµπράττουν µε τους πιο έµπειρους, µε έργα που αναδεικνύουν πιο ασυνήθιστους συνδυασµούς οργάνων, µε συναυλίες που πραγµατοποιούνται εκτός του βασικού χώρου µας στο ξενοδοχείο Minoa Palace .
Σας ευχαριστώ πολύ! Καλή επιτυχία στους επόµενους βηµατισµούς σας!
*Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον κ. Μαθιουλάκη και την οµάδα επικοινωνίας του Φεστιβάλ αποκλειστικά για τις ανάγκες του αφιερώµατος στην εφηµερίδα ‘‘Χ.Ν.’’ και τους ευχαριστώ ιδιαίτερα
**Η Μ.Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων µε ειδίκευση στην πολιτισµική επικοινωνία και πολιτιστική διαχείριση
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ στον επίσηµο ιστότοπο του ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ∆ΩΜΑΤΙΟΥ
i. Οδυσσέας Ελύτης. [1959] 2011. ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. 21η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος. Οδυσσέας ΕΛΥΤΗΣ · «Αιώνος είδωλον» [1968]. Οδυσσέας Ελύτης.
ii. https://www.chambermusicfestival.gr/
