[…]Ο ουρανός είχε μια τέτοια αστροφεγγιά, ήταν τόσο φωτερός ο ουρανός, που σαν τον κοίταζες, αναρωτιόσουν δίχωςς να το θέλεις: μα είναι ποτέ δυνατό, κάτω από ένα τέτοιο ουρανό να ζουν άνθρωποι μουτρωμένοι και γκρινιάρηδες;»
«Λευκές Νύχτες» Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Fyodor Mikhailovich Dostoevsky
Mια ιδέα αποκτά νόημα και γίνεται πράξη ή πρακτική, που καθιερώνεται τοπικά και παγκόσμια, καθώς ταξιδεύει και εντάσσεται σε νέες σημασιολογικές αναπαραστάσεις και χωροχρονικά πλαίσια. Οι επιμελητές των μουσείων σήμερα . έχουν την ευθύνη της ποιητικής του νοήματος του εκθεσιακού αφηγήματος και επικεντρώνουν τον σχεδιασμό τους και τα ερμηνευτικά μέσα που επιστρατεύουν, στην καταλυτική επίδραση της εμπειρίας των επισκεπτών.
«Ήταν μία θεσπέσια νύχτα, μια νύχτα που μπορεί μόνο στα νιάτα μας να γίνει, ευγενικέ μου αναγνώστη!.Το 1848, όταν ο Φ. Ντοστογιέφσκι έγραφε αυτές τις γραμμές, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι την μαγεία των «Λευκών νυχτών», που περιέγραφε στην ομώνυμη νουβέλα, θα την ζούσαν οι κάτοικοι του Παρισιού της 2ης χιλιετίας. Και όχι μόνο οι νέοι! Από το 2002, έτος εκκίνησης του θεσμού της «Λευκής Νύχτας» (Nuit blanche) οι πολίτες του Παρισιού έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν κατά τη διάρκεια μιας μέρας (ή μάλλον μιας νύχτας) το χρόνο, από το σούρουπο ως την αυγή, την πολυσημία και τον εκφραστικό πλουραλισμό της σύγχρονης τέχνης.
Από τότε έως σήμερα η ερμηνεία της πρώτης «Λευκής Νύχτας» οι συμβολισμοί η εννοιολογική της ερμηνεία στο πεδίο των τεχνών και η μετατροπή της σε πρακτική απόρροια στην μεταμοντέρνα εποχή, έχει ως αποτέλεσμα διαφορετικές εκφράσεις που εξελίσσουν την αρχική ιδέα και συνδέουν τα μουσεία και την κοινότητα σε ένα νέο δυναμικά νοηματοδοτούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο αναφοράς.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης συνδιοργάνωσε με την Περιφέρεια Κρήτης, το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Ηρακλείου Κώστα Κοτσανά και την εικαστικό Ειρήνη Λιναρδάκη την «Άυπνη Νύχτα» την Παρασκευή 27 Μαΐου, ώρες 18:00 – 00:00.Η «Άυπνη Νύχτα» ακολούθησε τις επιταγές της «Λευκής Νύχτας» (nuit blanche), προσφέροντας στο κοινό δωρεάν πρόσβαση και στα δύο μουσεία Για την «Άυπνη Νύχτα», που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Ηράκλειο, τα δύο μουσεία για μία νύχτα αποφάσισαν να προσκαλέσουν το κοινό τους σε μια διαφορετική πολιτιστική εμπειρία, χτίζοντας μια γόνιμη συνέργεια και καταρρίπτοντας ανατρεπτικά, ενδεχόμενα στερεότυπα που ίσως ενυπάρχουν και στα μουσειακά περιβάλλοντα, λχ μεταξύ πανεπιστημιακών μουσείων και ιδιωτικών, μεταξύ αρχαιολογικών μουσείων και μουσείων τέχνης κλπ.
Έτσι μια ενιαία έκθεση τέχνης μοιράστηκε σε δύο μουσεία και προσκάλεσε τον θεατή να επισκεφθεί και τα δύο μουσεία απαραίτητα σε μια «άγρυπνη νύχτα», προκειμένου εκείνος να διερευνήσει στο συμμετοχικό εκθεσιακό αφήγημα τους, αντίστοιχα τη δική του συγκινησιακή εμπλοκή και να ενεργοποιήσει τη δημιουργική του συμμετοχή-πρόσληψη-απόκριση… Η Ειρήνη Λιναρδάκη, επιμελήτρια της έκθεσης, επισημαίνει: «Οι καλλιτέχνες μάς ταξιδεύουν μέσα στο μουσειακό περιβάλλον μέσα από τη δική τους οπτική. Όμως ο θεατής το έργο και το μουσείο δημιουργούν τη δική τους στιγμή. Μια στιγμή σιωπηρής αναγνώρισης ενός κοινού τόπου, ενός κοινού χρόνου, που διευρύνει τις εμπειρίες μας…»
Η Στέλλα Χαιρέτη, Υπεύθυνη επικοινωνίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο Θωμάς Πετράκης , Διευθυντής του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά, στο Ηράκλειο, χαρτογραφούν στον διάλογο που αναπτύξαμε αναστοχαστικά, την πρόσφατη συνέργεια των δύο Μουσείων. Οι απαντήσεις τους αναδεικνύουν εύγλωττα ότι το συγκεκριμένο εγχείρημα και οι καρποί του, δεν είναι ουτοπία, όταν υπάρχει γνήσια στάση συλλογικότητας και πολιτική αμοιβαιότητας στην ανθρώπινη δύναμη των πολιτιστικών οργανισμών:
Πώς προέκυψε η ιδέα της συνέργειας για την» Άυπνη Νύχτα»? Πώς θα αποτυπώνατε τους καρπούς αυτής της κοινής παρέμβασης ?
Θωμάς: Η εξωστρέφεια των πολιτιστικών φορέων σε όλο τον κόσμο, τα τελευταία χρόνια εκφράζεται πολύ συχνά με τέτοιου είδους εκδηλώσεις. Το Μουσείο Κοτσανά Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας άνοιξε τις πύλες του στο Ηράκλειο το 2019 και έθεσε εξ’ αρχής στόχο, ανάμεσα στους άλλους, να έρθει σε επαφή με τα υπόλοιπα Μουσεία της Κρήτης με διάθεση συνέργειας όπου είναι εφικτό. Ο πρώτος καρπός αυτής της προσπάθειας είναι Η Άυπνη νύχτα. Η συνεργασία με το ΜΦΙΚ είναι άψογη και η προσπάθεια της καλλιτεχνικής επιμελήτριας της έκθεσης Ειρήνης Λιναρδάκη και της ομάδας των καλλιτεχνών που συμμετέχουν καθοριστική.
Βρήκαμε γρήγορα τα κοινά μας σημεία και δουλέψαμε εξ’ αρχής σαν ομάδα. Τους ευχαριστώ θερμά.
Στέλλα: Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης-Πανεπιστήμιο Κρήτης (ΜΦΙΚ-ΠΚ) τα τελευταία χρόνια υπήρξε ιδιαιτέρως εξωστρεφές. Προέκυψε ως επόμενο βήμα η επιθυμία μας για συνεύρεση και συνεργασία με άλλους φορείς πολιτισμού από τους οποίους προκρίθηκαν τα μουσεία της πόλης του Ηρακλείου. Η επιλογή, που εν τέλει μάς δικαίωσε, του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά, ένα μουσείο επιστήμης, όπως και το ΜΦΙΚ, προσφέρει έναν κοινό τόπο συνδιαλλαγής. Ωστόσο, τα μουσεία είναι κατ’ εξοχήν χώροι πολιτισμού και το όραμά τους διευρύνεται και μεταλλάσσεται μέσα στον χρόνο. Και τα δύο μουσεία, επομένως, αντιλαμβάνονται την επιθυμία για επικοινωνία ως φυσική απόρροια της αποστολής τους.
Χαρτογραφήστε μας ,παρακαλώ, βασικά σημεία κλειδιά της επικοινωνιακής πολιτικής του οργανισμού σας
Θωμάς: Το Μουσείο Κοτσανά ΑΕΤ δικαιούται να χαρακτηριστεί ‘’λαϊκό’’ και διεθνές. Ο οργανισμός εκφράζεται μέσα απο 5 Μουσεία στην Ελλάδα, έχει πραγματοποιήσει 250 περιοδεύουσες εκθέσεις και 200 συνέδρια σε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Στο Μουσείο του Ηρακλείου προσπαθούμε να συναντηθούμε με όλες τις κοινωνικές ομάδες μέσα απο συνέδρια, ομιλίες, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στο χώρο μας το Μέγαρο ΙΤΑΡΡ. Έχουμε έντονη διαδικτυακή παρουσία και ενημερώνουμε διαρκώς τα ΜΜΕ για τις δράσεις μας.
Στέλλα: Το ΜΦΙΚ-ΠΚ διεκδικεί μια θέση στη ζωή της πόλης ακολουθώντας μία ήπια επικοινωνιακή πολιτική. Ανακοινώνει στα μέσα επικοινωνίας που διαθέτει τις δράσεις του και στον τοπικό τύπο και αν ή όταν κληθεί μιλάει γι’ αυτές. Παρόλο που είναι ένα αρκετά δραστήριο μουσείο προτιμά να μην επιβάλλεται, αλλά να προσφέρει.
Για αυτούς που δεν έχουν εντρυφήσει στο όραμα και την αποστολή του Μουσείου σας πώς θα τα περιγράφατε συνοπτικά?
Θωμάς: Το όραμα του Μουσείου είναι να προβάλλει το τεχνολογικό θαύμα της αρχαιότητας. Το μουσείο μελετά, αναδεικνύει και παρουσιάζει στο ελληνικό και διεθνές κοινό, μια ύψιστης σημασίας, αλλά σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού: την τεχνολογία. Ο πρωταρχικός ρόλος της οποίας, είναι αδιαμφισβήτητος στην ανάπτυξη και άνθιση οποιουδήποτε πολιτισμού, πόσο μάλλον του αρχαιοελληνικού, ο οποίος έδωσε στην ανθρωπότητα απαράμιλλα δημιουργήματα που όλοι γνωρίζουμε και θαυμάζουμε – από τον Υπολογιστικό Μηχανισμό των Αντικυθήρων έως τον Παρθενώνα. Σκοπός του μουσείου είναι να αποδείξει ότι η αρχαιοελληνική τεχνολογία, λίγο πριν το τέλος του αρχαιοελληνικού κόσμου, ήταν συγκλονιστικά όμοια με τις απαρχές της νεωτερικής τεχνολογίας μας.
Στέλλα: Το ΜΦΙΚ-ΠΚ περιλαμβάνει δείγματα και εκθέματα από την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο, περιγράφοντας 8.000 χρόνια συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης. Είναι το πιο πλήρες μουσείο για το περιβάλλον στον ελληνικό χώρο, αλλά την ίδια στιγμή παραμένει είναι ένας τόπος ζωντανός, που βρίσκεται σε συνεχή κίνηση και επαγρύπνηση. Τα τελευταία χρόνια, επαναπροσδιόρισε τους στόχους του επιδιώκοντας την εξωστρέφεια μέσω του υγιούς συγκερασμού πολιτισμού και επιστήμης. Στο πλαίσιο αυτό τολμά τον πειραματισμό στις δράσεις του, ανταποκρινόμενο στις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας επιτυγχάνοντας μια ισορροπία απαιτητική, όπως αυτή μεταξύ φυσικής κληρονομιάς και καινοτομίας.
Τα επιτυχημένα Μουσεία δίνουν έμφαση σήμερα στον επισκέπτη και αναπτύσσουν τη σχέση τους με τις ομάδες στόχους επενδύοντας σε προσφερόμενες πρωτότυπες εμπειρίες ψυχαγωγίας και μάθησης .Πόσο επίπονο και απαιτητικό είναι αυτό και ποιες οι προϋποθέσεις για την προσέλκυση και του μη κοινού, αλλά και την ενεργητική διατήρηση του υπάρχοντος?
Θωμάς: Το αντικείμενο του Μουσείου μας αφορά όλους. Η τεχνολογία ανέκαθεν έπαιζε κύριο ρόλο στην καθημερινότητά μας και γεννιέται από την ανάγκη του ανθρώπου να προοδεύει και να διευκολύνει τη ζωή του. Στον οργανισμό αγαπάμε αυτό που κάνουμε καθώς μέσα από αυτό εξελισσόμαστε διαρκώς. Είναι δύσκολο, επίπονο αλλά ‘’καρποφόρο’’. Αυτό το συναίσθημα μοιραζόμαστε με το κοινό μας και θεωρώ ότι κάθε μέρα το διευρύνουμε.
Στέλλα: Το ΜΦΙΚ-ΠΚ αφουγκράζεται την τοπική κοινωνία, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι, αλλά και το παγκόσμιο γίγνεσθαι, κυρίως σε θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον. Στηρίζεται στην ομάδα που το απαρτίζει, η οποία προσπαθεί να βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση και να πειραματίζεται στις δράσεις της. Η προσέλκυση του μη κοινού αποτελεί πάντα ένα μεγάλο στοίχημα που άλλοτε επιτυγχάνεται περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένα.
Θωμάς-Στέλλα: Κοινός στόχος είναι η εκ νέου συνάντηση των 2 Μουσείων σε μια επόμενη συνεργασία προσκαλώντας κ΄ άλλα μουσεία ή φορείς πολιτισμού. Η ανταπόκριση του κόσμου αποδεικνύει ότι τέτοιες συμπράξεις με καλλιτέχνες ή επιστήμονες, που δεν άπτονται αμιγώς των αντικειμένων των 2 αυτών μουσείων, προάγουν τη σύνδεση με το κοινωνικό γίγνεσθαι και προσφέρουν περισσότερες αφορμές επίσκεψης στα μουσεία . Αγκαλιάζουν το νέο κοινό χωρίς όρους και προϋποθέσεις.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ:
https://www.nhmc.uoc.gr/el/news/31419
https://kotsanasmuseum.com/crete/
https://www.facebook.com/eirini.linardaki
https://www.facebook.com/MuseumOfAncientGreekTechnologyCrete
https://xn--qxaek7au.gr/forum/index.php?threads/%CE%A6%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%84%CF%8C%CF%81-%CE%9D%CF%84%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%AD%CF%86%CF%83%CE%BA%CE%B9-fyodor-mikhailovich-dostoevsky.5070/
