Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ως δυναμική θέση “διά της τέχνης” για τη βία

«Μέσα στα σύμπαν του κενού συγκεντρώνονται
τα κομμάτια του χρόνου που κομμάτιασαν
από τ’ αμάρτημα του εγκλήματος…»
Μανώλης Αναγνωστάκης

Οι διάφορες μορφές βίας σοκάρουν όσο οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται στο πέρασμα του χρόνου.
Η τέχνη, παρούσα στο εκάστοτε κοινωνικό πολιτισμικό πλαίσιο, υπερασπίζεται την αλήθεια και δύναται με την πολύσημη δυναμική της, να ευαισθητοποιήσει, να ενεργοποιήσει, να συμβάλει με τον πλουραλισμό των εκφραστικών της μέσων στην συνειδητοποίηση της προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης..
Η Video Art εγκατάσταση του Νίκου Γιαβρόπουλου με τον τίτλο «6 ΦΟΝΟΙ εν καιρώ ειρήνης» που παρουσιάστηκε στο Γιαλί Τζαμί από τη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων σε συνδιοργάνωση της ΚΕΠΕΔΗΧ ΚΑΜ και του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Χανίων από 25 Αυγούστου – 25 Σεπτεμβρίου 2020 λειτούργησε σύμφωνα με τον επιμελητή Κωνσταντίνο Μπάσιο, Ιστορικό Τέχνης μέλος της A.I.C.A, ως «μνημική υπενθύμιση» στο πλαίσιο της προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης στην κοινότητα… «Αυτές οι έξι περιπτώσεις που επέλεξε ο καλλιτέχνης πράγματι συγκροτούν μια πραγματική πρωτότυπη υπόθεση εργασίας με εντονότατη την πολιτική νοηματοδότηση. Του οφείλουμε, ωστόσο, κάτι ακόμα ιδιαιτέρως: ότι προσπάθησε να κινητοποιήσει με ένας ιδιότυπο τρόπο ευαισθησίες και να ανακαλέσει –ίσως πιο αναλυτικά από ό,τι συνηθίζεται- τα πιο κρίσιμα μνημικά ίχνη που μας έχουν καταλείψει οι έξι αυτές περιπτώσεις, διασυνδέοντας τα (ίχνη αυτά) με τα κοινωνικά, ιδεολογικά και πολιτικά συγκείμενα τους…»( Κων/νος Μπάσιος)
Ο Νίκος Γιαβρόπουλος είναι καλλιτέχνης της κινούμενης εικόνας με έδρα την Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο στη σχολή Λ. Σταύρακου και στο ενεργητικό του μετράει 15 ατομικές εκθέσεις και πολλές συμμετοχές σε φεστιβάλ και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πάρα πολλές χώρες του εξωτερικού. Έχει επιμεληθεί 7 ομαδικές εκθέσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Απέσπασε δύο πρώτα βραβεία Video Art το ένα στην Αθήνα στο Φεστιβάλ Mediaterra-Φούρνος 1999 με το έργο «Madonna” και το άλλο στο Λονδίνο, στο Greek Film Video Festival 2013 με το έργο «self-exile»
Ο Νίκος Γιαβρόπουλος διαμόρφωσε αριστοτεχνικά με περισσή ευαισθησία και σεβασμό στις «ανοιχτές πληγές» της παραβατικότητας που υπενθυμίζει, ένα εμπειρικό πλαίσιο που διαπέρασε αιφνιδιαστικά τους συμμετέχοντες, υπονοώντας μια παθητική θέαση της κοινότητας στην οποία ελλοχεύει μια αντίστοιχη βαρυσήμαντη εγκληματική ενέργεια: Αυτή της κατά περίπτωση αποσπασματικής διαχείρισης της βίας, χωρίς να λαμβάνεται μέριμνα στην κοινότητα μακροπρόθεσμα για τις κοινωνικές προεκτάσεις και συνδηλώσεις των εγκλημάτων.
Ο καλλιτέχνης επένδυσε γόνιμα σε τεχνικές που αξιοποιούνται συνήθως σε εικονικά περιβάλλοντα στο πρωτότυπο καλλιτεχνικό του έργο. Κατάφερε με τη δημιουργία του να εισάγει τους αποδέκτες, σε διαδικασίες συμβολικές, ανατρέποντας τον χώρο και τον χρόνο ευρηματικά, προσκαλώντας τους σε μια κρίσιμη διαδικασία «εμβύθισης» . Το έργο του σηματοδότησε στο Γυαλί Τζαμί μια αλληλεπιδραστική αισθητική εμπειρία όπου η πολιτιστική κληρονομιά συνομιλεί ρηξικέλευθα με σύγχρονους καλλιτεχνικούς εκφραστικούς κώδικες.
Η «εμβύθιση» είναι όρος που αξιοποιείται στην εικονική πραγματικότητα και προϋποθέτει την οικειοποίηση από τους αποδέκτες. Η οικειοποίηση αποτελεί μια διαβαθμισμένη εξελικτική διαδικασία όπου αναδύεται το προσωπικό νόημα που παράγουν οι συμμετέχοντες και συνδέεται με υποκειμενικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά Η φύση της οικειοποίησης είναι ηθική, ψυχολογική και συναισθηματική
Η διαδικασία της «εμβύθισης» στο έργο του Ν. Γιαβρόπουλου συντελείται με την οργάνωση του εκθεσιακού χώρου σε μια προσομοίωση θεατρικού περιβάλλοντος, όπου η διάσταση του χρόνου κατ’ αντιστοιχία με την εικονική τέχνη, αρθρώνεται με διαδοχικές ταχύτατες εναλλαγές. Στη διαδοχή αυτή το φως και το σκοτάδι εναρμονίζονται με τον ρυθμό του μετρονόμου καθώς οι συνθέσεις των εικόνων του έργου πάνω σε συμβολικά τρίπτυχα εμφανίζονται σε επάλληλα επίπεδα . Η επιδέξια αυτή διαχείριση από τον καλλιτέχνη των τεχνολογικών αρχών και δυνατοτήτων, αλλά και της σκηνοθετημένης ατμόσφαιρας, συνθέτει αποτελεσματικά ένα αλληλεπιδραστικό περιβάλλον που αιφνιδιάζει, προβληματίζει, προκαλεί τη σκέψη, την μνήμη του κοινού και διαμορφώνει «δια της τέχνης» τη θέση του ίδιου για τη βία εν καιρώ ειρήνης…
Ο καλλιτέχνης απαντώντας σε τρεις ενδεικτικές ερωτήσεις της γράφουσας επισημαίνει τα εξής ενδιαφέροντα σημεία: για το σκεπτικό και την ταυτότητα του έργου του:
1. Η Video Art «ταυτίζεται τόσο με έναν ιδιαίτερο τρόπο παραγωγής, όσο και με την ενεργοποίηση των ψυχολογικών και φυσιολογικών παραγόντων που παρεμβαίνουν στην επικοινωνία». Θελήσατε να είστε ανώνυμα παρών στη διάδραση του έργου σας με το κοινό κατά τη διάρκεια της έκθεσης ? Καταγράψατε «ιδιαίτερες» στιγμές επικοινωνίας του έργου σας με τους επισκέπτες?
«Η βίντεο τέχνη είναι μια παλιά και πολύπλοκη ιστορία, έχει πολλές μορφές και καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα από την απλή καταγραφή με το κινητό μέχρι την κινηματογραφική παραγωγή, εγώ προτιμώ μια λιγότερο διαδραστική μορφή, περισσότερο θεατρική… Δημιουργώ περιβάλλοντα. Αυτό που συχνά επισημαίνω είναι ότι το έργο τέχνης είναι ο θεατής του, ο παραλήπτης δηλαδή, που σημαίνει ότι όταν προσλαμβάνει ένα έργο, ενεργοποιεί ικανότητες, αντιλήψεις, εμπειρίες, πεποιθήσεις, δεισιδαιμονίες που διαθέτει. Λίγη σημασία έχει, αν ο καλλιτέχνης είναι φυσικά παρών ή απών από την παρουσίαση του έργου του. Λογικά βοηθάει τον θεατή να γνωρίζει την πρόθεση του καλλιτέχνη, αλλά πιστέψτε με περισσότερο βοηθάει τον ίδιο τον καλλιτέχνη να ακούσει τις πολλές και διαφορετικές μεταφράσεις του έργου του!
Μια εντυπωσιακή αντίδραση ήταν αυτή μιας συμπαθέστατης κυρίας, η οποία παρατηρούσε το έργο και ανά τακτά διαστήματα διέκοπτε την προβολή με το σώμα της μπαίνοντας μπροστά από τον projector. Αργότερα, όταν αναρωτήθηκα, μου απάντησε ότι το έκανε αυτό γιατί ήταν σαν να σταματάει με τον τρόπο της τους φόνους! Έμεινα για λίγο συγκινημένα άφωνος…
2. Πώς ο χώρος στο Γυαλί Τζαμισί οργανώθηκε για να αποδώσει τους συμβολισμούς και τα μηνύματα της δημιουργίας σας? Εκτός από την κινούμενη εικόνα ποια άλλα μέσα και αντικείμενα πρωταγωνιστούν ?
Το Γυαλί Τζαμισί, χώρος προσευχής, μνημείο υπέροχα διατηρημένο, έδωσε τον σκηνικό χώρο για να αναπτύξω το έργο. Μου φάνηκε φυσικό να χρησιμοποιήσω το κυκλικό σχήμα του τρούλου και να εγγράψω πάνω στην κάτοψη ένα κοίλο σαν σε αρχαίο θέατρο με τους θεατές ανεστραμμένους.
Έχετε δίκιο που χρησιμοποιείτε τη λέξη «πρωταγωνιστούν»! Ο πρωταγωνιστής, είναι ο μετρονόμος! Ο άνθρωπος εφηύρε τον ρυθμό, ακούγοντας την καρδιά της μητέρας του μέσα στη μήτρα, έτσι γεννήθηκε η μουσική, αργότερα μαθαίνει να ακούει την δική του και αν εξελιχθεί σε ευγενή θηλαστικό και όχι σε κτήνος, ακούει και τις καρδιές των άλλων… Αυτός είναι ο ρόλος του μετρονόμου στο έργο, μας θυμίζει ότι είμαστε ζωντανοί και ότι παρακολουθούμε ένα έργο που αναφέρεται σε δολοφονημένους…
3. Η τέχνη υπενθυμίζει, καταγγέλλει, ενεργοποιεί, ευαισθητοποιεί, οδηγεί στη συνειδητοποίηση? Ποιο ρήμα από αυτά θα διαλέγατε για την περίπτωση του δικού σας έργου τέχνης?
Δεδομένου ότι η πρόθεση μου ήταν να φτιάξω ένα χώρο μνήμης, ένα κενοτάφιο θα έλεγα “υπενθυμίζει”, γιατί αν ξεχάσει η κοινωνία είναι καταδικασμένη να επαναλάβει…»

**Ευχαριστώ πολύ τον δημιουργό Νίκο Γιαβρόπουλο για την εμπιστοσύνη του, τον χρόνο που μου αφιέρωσε στη συζήτηση μας στον εκθεσιακό χώρο και στη συνέχεια, καθώς και για το φωτογραφικό υλικό που μου παραχώρησε για την πλαισίωση του παρόντος κειμένου.

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://pinakothiki-chania.gr/
https://www.facebook.com/permalink.php?id=283330166645&story_fbid=10157332892461646
https://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=1720


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα