Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ως δίκτυα κειμένων στη Λογοτεχνία

«Στην πραγματικότητα, κάθε αναγνώστης είναι, καθώς διαβάζει, αναγνώστης του εαυτού του…».
Marcel Proust,
Γάλλος συγγραφέας& δοκιμιογράφος
(1871 – 1922)


Τα δίκτυα επικεντρώνονται στην επικοινωνία και στην ταχύτερη μετάδοσης της πληροφορίας σε ανθρώπινες ομάδες  με ομοειδή ενδιαφέροντα και αποστολές .   Τα ανθρώπινα δίκτυα είναι δίκτυα ανταλλαγής εμπειριών και τεχνογνωσίας με χαρακτηριστικά ευελιξίας και αποκεντρωτικής λειτουργίας. Τα τελευταία χρόνια η ιδέα των δικτύων αποτελεί τάση και βρίσκει προνομιακή εφαρμογή στο πεδίο της διεθνούς συνεργασίας.
Η  ιδέα των δικτύων κειμένων όμως είναι μια  νέα, εξαιρετικά πρωτότυπη παιδαγωγική και πολιτισμική παρέμβαση στη σχολική εκπαίδευση   που έρχεται με το σκεπτικό,  να συγκινήσει, να απελευθερώσει εκφραστικά και μεθοδολογικά, να συνδέσει  και να ενδυναμώσει, μαθητές και εκπαιδευτικούς,  με αφορμή τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Λύκειο.
Μετά την ανακοίνωση της ύλης για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης χρονιάς, το Υπουργείο Παιδείας ανάρτησε σε ειδικό σύνδεσμο στη σελίδα για τα «Διαδραστικά Σχολικά βιβλία»,  φάκελο υλικού για τις ανάγκες των εκπαιδευτικών και των μαθητών που ξεκινούν την καλοκαιρινή προετοιμασία τους για τις πανελλήνιες εξετάσεις στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. «Στην ύλη των Νέων Ελληνικών δεν προστίθεται, ούτε αφαιρείται κάτι. Οι αλλαγές είναι ποιοτικές, σύμφωνα με τον νέο τρόπο αξιολόγησης,  με έμφαση στην κατανόηση των κειμένων και στην αναγνωστική ανταπόκριση» επισημαίνεται σε σχετικό δελτίο τύπου του Υπουργείου.
Ο  φάκελος  για την Λογοτεχνία  εμπεριέχει την  ιδέα του δικτύου που αφορά όμως  σε κείμενα λογοτεχνικά   και μάλιστα όχι απαραίτητα από την ίδια χρονολογική περίοδο και από το ίδιο λογοτεχνικό  ρεύμα. Εισάγει   πρωτοποριακά την ανάγκη της συνομιλίας των ψυχών των συμμετεχόντων μέσα από την τέχνη του λόγου  με  ανεξάντλητους βαθμούς ελευθερίας και πρόθεση παιδαγωγική! Είναι ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό υλικό που έρχεται να ρίξει  ευρηματικά  συναισθηματικό φως στην ιδιότυπη εξετασιοκεντρική  συνθήκη   της Γ΄Λυκείου  αντλώντας μεθοδολογικά εργαλεία από την αισθητική και σημασιολογική δυναμική  της λογοτεχνίας,  με την προϋπόθεση βέβαια  πάντα της  διευρυμένης οπτικής των εκπαιδευτικών που θα το αξιοποιήσουν.
«Η  ανθρώπινη ιστορία έχει δείξει πως οι άνθρωποι δεν αρκούνται σε εξηγήσεις. Χρειάζονται και σημασίες. Οι «πιθανές» αυτές σημασίες δεν μας επιβάλλονται· δεν απευθύνονται στη λογική μας μόνο· δεν αποσκοπούν στο να μας πείσουν. Διαρρέουν στον εσωτερικό μας κόσμο σαν υπόγεια ρεύματα. Αυτό το πετυχαίνει η λογοτεχνία με τη γλώσσα, γλώσσα συμβολική και υπαινικτική, που δίνει στην εμπειρία για τον κόσμο πρωτόγνωρες και ασυνήθιστες μορφές: άλλοτε πλημμυρίζοντάς μας με εικόνες και άλλοτε με μουσικές, μας κάνει να νιώσουμε μια συγκίνηση και να δούμε όψεις του εαυτού μας και του κόσμου διαφορετικές….»
Η  ταυτότητα  του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού υλικού προσδιορίζεται ως εξής : «Λογοτεχνία: Φάκελος υλικού – Δίκτυα κειμένων» Γ’ Γενικού Λυκείου,
Συλλογικό έργο Είδος: Σχολικό εγχειρίδιο / Ανθολόγιο Έκδοση: Ινστιτούτο Διόφαντος // Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων Είδος: Σχολικό εγχειρίδιο / Ανθολόγιο, Ελεύθερη διάθεση Σελίδες: 222  //  Έτος έκδοσης: 2019. Περιλαμβάνει φάκελο υλικού και φάκελο για τον εκπαιδευτικό.
Η ιδέα των δικτύων κειμένων αν εντρυφήσεις στον τρόπο που τεκμηριώνεται από τη συγγραφική ομάδα πραγματικά εντυπωσιάζει για το  σκεπτικό της γιατί  είναι εξαιρετικά  πρωτότυπη  και αντακλά  εύστοχα  την ανάγκη της  ευαίσθητης και ευαισθητοποιημένης  παιδαγωγικής επικοινωνίας  στη σύγχρονη σχολική πράξη   αντίβαρο σε αυτή την τάξη  του Λυκείου που τα τελευταία χρόνια έχει επιδοθεί αυστηρά σε μια στείρα απομνημόνευση.
Απευθυνόμενη προς τους αποδέκτες του υλικού, η συντακτική ομάδα  δηλώνει : «Τα κείμενα που επιλέχθηκαν και συγκρότησαν το κάθε δίκτυο είναι κείμενα ανοιχτά, που θέτουν περισσότερο ερωτήματα παρά δίνουν απαντήσεις. Κάθε Φάκελος περιέχει κείμενα που «συνομιλούν» μεταξύ τους, χωρίς αυτά να ανήκουν απαραίτητα στην ίδια εποχή, σχολή ή εθνική λογοτεχνία. Τα νήματα που τα συνδέουν είναι ποικίλα και οι σχέσεις μεταξύ τους θα φανερωθούν με τη δική σας συμβολή στο μάθημα, με όσα θα φέρει στο φως ο διάλογος που θα αναπτυχθεί στην τάξη σας. Τα βιογραφικά σημειώματα που πλαισιώνουν τα κείμενα των δικτύων είναι και αυτά ανοιχτά. Περιέχουν λίγες βασικές πληροφορίες και συνεχίζουν με νύξεις για την ιδιομορφία της γραφής των συγγραφέων ή/και κάποιες απόψεις για το έργο τους・ κλείνουν, τέλος, με κάποια ερωτήματα. Συντάχθηκαν με αυτόν τον τρόπο, για να σας προκαλέσουν να προχωρήσετε –αν το θέλετε– με τον δικό σας βηματισμό στον κόσμο του συγγραφέα και του έργου του.»
Το υλικό ως ιδέα και μεθοδολογία αν απευθύνεται στην Γ΄Λυκείου είναι δυνατόν να αποτελέσει μεθοδολογική  βάση και καλή πρακτική και σε άλλες τάξεις και σε άλλες βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης, γιατί όχι και στην τριτοβάθμια και την πρωτοβάθμια, αλλά και σε συνθήκη άτυπης μάθησης,   υποστηρίζοντας έτσι τις διεργασίες της ομάδας και την ενδυνάμωση της σε κάθε ηλικία:
«  Αλλά και τα λογοτεχνικά κείμενα διαλέγονται μεταξύ τους· δεν είναι το καθένα κι ένας κόσμος απομονωμένος από τους άλλους. Είναι κόσμοι ανοιχτοί που μπαινοβγαίνουν στους κόσμους των άλλων κειμένων. Πολλά κείμενα, είτε εμπρόθετα είτε τυχαία, συνδέονται με ένα νήμα μέσα στο δίκτυο του κόσμου των σημασιών. Μοιάζουν με ανθρώπους που συνομιλούν μεταξύ τους, όταν θέλουν να μοιραστούν την εμπειρία τους, όχι μόνο για να ανακουφιστούν, αλλά και γιατί το βλέμμα του άλλου τους βοηθά να τη φωτίσουν διαφορετικά. Δεν συνομιλούν, όμως, μόνο τα κείμενα μεταξύ τους, αλλά και εμείς μεταξύ μας γι’ αυτά. Ο μοναχικός διάλογος μαζί τους μπορεί να μας αφήσει ανικανοποίητους. Αλλά, όταν ο διάλογος επεκτείνεται και μεταξύ μας, με τους συμμαθητές μας και τον δάσκαλό μας, τότε η δυναμική της ανάγνωσης αλλάζει. Όλοι βγάζουμε κι άλλα πράγματα από μέσα μας, ανάλογα με τον συνομιλητή ή τους συνομιλητές μας. Οι απόψεις και οι ανταποκρίσεις των άλλων προκαλούν νέες διεργασίες. Μας βοηθούν να βλέπουμε πιο ολιστικά. Κάνουν το βλέμμα μας να διασταυρώνεται και με εκείνο του διπλανού μας· να μαθητεύει στην αναζήτηση και νέων οπτικών· να εμπλουτίζεται. Αλλά και κάτι παραπάνω: κάνουν τη σκέψη να συνθέτει τις φωνές που ακούστηκαν για τις σημασίες των κειμένων και, έτσι, να γεννά καινούργια πράγματα. Τότε, έστω και λίγο, έχουμε αλλάξει· έχουμε προχωρήσει πιο βαθιά στον «κήπο των συμβολικών σημασιών», μα και στην κατανόηση του εαυτού μας και των άλλων. Βλέπουμε μια εικόνα του εαυτού μας διαφορετική. Τι σημαίνει διαφορετική; Σημαίνει να ακούμε τον εαυτό μας να μιλά, να διαλέγεται, να αφηγείται, να νιώθει, να σκέφτεται…»
Αξίζει να επισημανθεί το σκεπτικό της ιδέας του δικτύου κειμένων που εκτός από τους βαθμούς ελευθερίας  στον τρόπο διαχείρισης  από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές,  σημείο που επιδιώκει να ξεδιπλώσει τη δημιουργικότητα και τον εσωτερικό τους κόσμο, επιπλέον επιχειρεί οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να βιώσουν κάτι πολύ σημαντικό που χαρακτηρίζει τη λογοτεχνία ως μορφή τέχνης.   Επιδιώκει να νιώσουν μαθητές και  εκπαιδευτικοί τη θεραπευτική λειτουργία της και τη συναισθηματική αποφόρτιση που μπορεί να προσφέρει μέσα από τον συλλογικό αναστοχασμό ακουμπώντας δύσκολα θέματα, του θανάτου, του αποχωρισμού, των ανθρώπων που μένουν στο περιθώριο της ζωής.
Στο φάκελο αυτό περιλαμβάνονται δεκάδες κείμενα κατανεμημένα σε δίκτυα για τα παρακάτω θέματα ΔΙΚΤΥΟ 1ο «Όταν θέλεις να φύγεις…»,ΔΙΚΤΥΟ 2ο «Ανατομία ενός εγκλήματος»,ΔΙΚΤΥΟ 3ο «Βίοι ελάσσονες»
* Τα έργα τέχνης που πλαισιώνουν το κείμενο εμπεριέχονται στην έκδοση του εκπαιδευτικού υλικού .

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
http://ebooks.edu.gr/new/classcoursespdf.php?classcode=DSGL-C

Φάκελος Υλικού Νεοελληνική Λογοτεχνία – Δίκτυα Κειμένων


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα