Στη σηµερινή εποχή, όπου η πληροφορία έχει εξελιχθεί σε στρατηγικό πόρο, η αξιοποίηση των δεδοµένων αποτελεί κεντρικό παράγοντα ανάπτυξης και ανθεκτικότητας για κάθε οργανισµό. Οι επιχειρήσεις, οι δηµόσιοι φορείς και οι διεθνείς οργανισµοί καλούνται να κινηθούν σε ένα περιβάλλον όπου οι αποφάσεις δεν µπορούν να στηρίζονται µόνο στη διαίσθηση, αλλά απαιτούν επιστηµονικά τεκµηριωµένες βάσεις. Η διαχείριση και ανάλυση δεδοµένων καθίσταται, έτσι, όχι µόνο εργαλείο επιχειρησιακής βελτίωσης, αλλά και θεµέλιο ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος.
Η αξιοποίηση των δεδοµένων ενισχύει την αποδοτικότητα των λειτουργιών και την κατανόηση της αγοράς. Στον αεροπορικό κλάδο, για παράδειγµα, η ανάλυση δεδοµένων επιβατών συµβάλλει στη βελτίωση της εµπειρίας ταξιδιού, στην ορθολογική διαχείριση δροµολογίων και στην αύξηση των βοηθητικών ή λεγόµενων παράπλευρων εσόδων (ancillary revenues). Στον τραπεζικό τοµέα, τα δεδοµένα προσφέρουν εργαλεία πρόβλεψης κινδύνων και ενίσχυσης της κερδοφορίας, ενώ στον δηµόσιο τοµέα συµβάλλουν στην αποδοτική κατανοµή πόρων και στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί ο αθλητισµός και ειδικότερα το ποδόσφαιρο. Τα football analytics έχουν αλλάξει ριζικά την προπονητική διαδικασία, την ανάλυση αντιπάλων, αλλά και τη στρατηγική διαχείριση οµάδων. Μέσα από εξελιγµένα στατιστικά µοντέλα, αισθητήρες και big data, οι σύλλογοι αποκτούν σε πραγµατικό χρόνο εικόνα της φυσικής κατάστασης των παικτών, των κινήσεών τους στον αγωνιστικό χώρο και των τακτικών επιλογών που αποδίδουν καλύτερα. Η χρήση αυτών των δεδοµένων οδηγεί σε πιο στοχευµένες αποφάσεις για τις µεταγραφές, την αγωνιστική προετοιµασία και την ανάπτυξη ταλέντων, δηµιουργώντας ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για τις οµάδες που τα υιοθετούν. Η πολυδιάστατη χρησιµότητα των δεδοµένων καταδεικνύει ότι η αξιοποίησή τους δεν είναι µια τεχνική επιλογή, αλλά ένα συστατικό στοιχείο στρατηγικής ανάπτυξης.
Η συµβολή της τεχνητής νοηµοσύνης (AI) και της επιχειρηµατικής αναλυτικής (business analytics) προσφέρει µια νέα διάσταση στη διαχείριση δεδοµένων. Μεθοδολογίες όπως η µηχανική µάθηση, η προβλεπτική αναλυτική (predictive analytics) και οι αλγόριθµοι βελτιστοποίησης επιτρέπουν στους οργανισµούς να προβλέπουν µε µεγαλύτερη ακρίβεια τις µελλοντικές τάσεις, να αναγνωρίζουν µοτίβα στη συµπεριφορά πελατών και να λαµβάνουν αποφάσεις που µειώνουν το κόστος και ενισχύουν την αποδοτικότητα. Επιπλέον, τα εργαλεία αυτά παρέχουν δυνατότητες προσωποποίησης υπηρεσιών, γεγονός που αυξάνει την πιστότητα των πελατών και δηµιουργεί νέες πηγές αξίας.
Ωστόσο, η αξιοποίηση των δεδοµένων δεν µπορεί να επιτευχθεί αποκοµµένα από την οργανωσιακή κουλτούρα. Η µετάβαση σε µια «κουλτούρα δεδοµένων» προϋποθέτει επενδύσεις σε τεχνολογικές υποδοµές, αλλά κυρίως την εκπαίδευση και ενδυνάµωση του ανθρώπινου δυναµικού. Η διαθεσιµότητα δεδοµένων από µόνη της δεν εγγυάται καλύτερες αποφάσεις, αντιθέτως, απαιτείται η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η διεπιστηµονική συνεργασία και η δηµιουργία πλαισίων που ενθαρρύνουν την αξιοποίηση της πληροφορίας σε όλα τα επίπεδα της οργανωσιακής λειτουργίας.
Ιδιαίτερη σηµασία αποκτά και η διάσταση της ηθικής διαχείρισης δεδοµένων. Σε µια εποχή όπου η προστασία της ιδιωτικότητας και η συµµόρφωση µε κανονιστικά πλαίσια, όπως το GDPR, είναι κρίσιµα ζητήµατα, οι οργανισµοί οφείλουν να επιδεικνύουν διαφάνεια και υπευθυνότητα. Η εµπιστοσύνη των πολιτών και των πελατών αποτελεί πολύτιµο άυλο κεφάλαιο, και η απώλειά της µπορεί να αποβεί καταστροφική. Συνεπώς, η υιοθέτηση πρακτικών που ενσωµατώνουν αρχές διακυβέρνησης δεδοµένων (data governance) και βιωσιµότητας (ESG) δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση µακροχρόνιας επιτυχίας.
Η αξιοποίηση δεδοµένων συνδέεται επίσης µε την ικανότητα των οργανισµών να προσαρµόζονται σε ένα περιβάλλον γεµάτο αβεβαιότητες. Η πανδηµία ανέδειξε ότι εκείνοι οι οργανισµοί που είχαν επενδύσει σε ευέλικτα συστήµατα ανάλυσης δεδοµένων ήταν σε θέση να προβλέψουν µεταβολές στη ζήτηση, να προσαρµόσουν γρήγορα τις διαδικασίες τους και να διατηρήσουν την επιχειρησιακή τους συνέχεια. Με αυτόν τον τρόπο, η χρήση δεδοµένων λειτουργεί ως µηχανισµός ανθεκτικότητας απέναντι σε κρίσεις.
Συνολικά, η αξιοποίηση των δεδοµένων δεν πρέπει να θεωρείται µια µεµονωµένη πρωτοβουλία, αλλά µια ολιστική στρατηγική επιλογή που διαπερνά όλα τα επίπεδα λειτουργίας ενός οργανισµού. Η µετάβαση από την εµπειρική λήψη αποφάσεων στη συστηµατική χρήση δεδοµένων δηµιουργεί οργανισµούς πιο ευέλικτους, καινοτόµους και βιώσιµους. Η πρόκληση δεν είναι µόνο τεχνολογική, αλλά κυρίως στρατηγική και πολιτισµική. Όσοι οργανισµοί κατανοήσουν εγκαίρως τη σηµασία αυτής της µετάβασης, θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν αποτελεσµατικά στις προκλήσεις του µέλλοντος, διαµορφώνοντας ταυτόχρονα νέα πρότυπα ηγεσίας και ανάπτυξης.
*O ∆ηµήτρης Ζοπουνίδης, MSc in Business Analytics and Data Science, είναι
Ερευνητής, Data Science Laboratory,
Πολυτεχνείο Κρήτης
Ιδρυτής Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης και Aviationlife.gr
