Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Οραματική πρόταση για τα Νεώρια

» Μνημεία ανοικτά, προσβάσιμα στον πολίτη, ζωντανό πολιτισμικό κύτταρο υπερτοπικής ακτινοβολίας

■ Αναλυτικά όσα προβλέπει η προμελέτη που έχει στα χέρια του ο Δήμος Χανίων από τις 5 Μαρτίου

­­Νεώρια ανοικτά, προσβάσιμα στον πολίτη, ζωντανό πολιτισμικό κύτταρο υπερτοπικής ακτινοβολίας. Αυτό προβλέπει η Α΄ φάση – προμελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης για το μνημείο των Χανίων που θα συζητηθεί σήμερα το μεσημέρι στο Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων, το οποίο συνεδριάζει με τηλεδιάσκεψη.

Η προμελέτη που βρίσκεται στα χέρια των υπηρεσιών του Δήμου Χανίων από τις 5 Μαρτίου υπογράφεται από τους καθηγητές Νίκο Σκουτέλη και Κλήμη Ασλανίδη, για λογαριασμό της μελετητικής ομάδας του Πολυτεχνείου Κρήτης που την συνέταξε.
Το πιο σημαντικό σημείο της μελέτης είναι οι χρήσεις που προτείνει για τα 7 Νεώρια (από δυτικά 1ο, 2ο, 3ο, 4ο Νεώριο εκδηλώσεις, εκθέσεις κ.λπ. 5ο – 6ο Νεώριο ανοικτά από τη βόρεια πλευρά για επίσκεψη, εκδηλώσεις, λειτουργία αναψυκτηρίου, 7ο Νεώριο θεατρικές παραστάσεις – συναυλίες για 200 άτομα κ.ά.)

ΑΣΥΝΤΗΡΗΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ

Στην προμελέτη οι μηχανικοί του Πολυτεχνείο σημειώνουν πως «η πρόταση αποκατάστασης του συγκροτήματος των Νεωρίων αποβλέπει πρωτίστως στην προστασία και διάσωση του μνημειακού συνόλου, καθώς, όπως φάνηκε, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Το μνημείο, παρά τη σημασία του, δεν έχει αποτελέσει ποτέ αντικείμενο συστηματικής επέμβασης συντήρησης και παρουσιάζει εν πολλοίς εικόνα εγκατάλειψης, ενώ πολλές από τις αποσπασματικές επεμβάσεις που έχει δεχθεί έχουν αποδειχθεί άστοχες ή και επιβλαβείς. Αν και η σημασία του συγκροτήματος είναι τέτοια που θα δικαιολογούσε τη διατήρησή του ως επισκέψιμου μνημείου, το μεγάλο του μέγεθος και η θέση του στο παλιό λιμάνι των Χανίων καθιστούν την ένταξη νέας χρήσης ιδανική λύση, η οποία θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάδειξή του συγκροτήματος, ως μεγίστης σημασίας μνημείου της ιστορικής πόλης των Χανίων και στην ένταξή του στην σύγχρονη ζωή της πόλης. Η τελευταία θα επιτευχθεί με την ένταξη συμβατών πολιτιστικών χρήσεων, οι οποίες θα απευθύνονται στο ευρύ κοινό των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών. Τόσο η ένταξη νέας χρήσης όσο και η ίδια η συντήρηση και αποκατάσταση του συγκροτήματος επιβάλλεται να γίνουν με τρόπο που θα διατηρήσουν τη φυσιογνωμία του μνημείου. Βασική αρχή των προτεινόμενων επεμβάσεων αποτελεί, επομένως, η διατήρηση της ».

ΕΝΙΑΙΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

Η βορεινή είσοδος των Νεωρίων προβλέπεται να γκρεμιστεί και να αντικατασταθεί με υαλοπίνακες και ξύλινα στοιχεία στα πρότυπα αντίστοιχων αναπλάσεων στο εξωτερικό

Η όλη μελέτη βασίζεται σε τρεις άξονες σύμφωνα πάντα με τους μελετητές:

1. Διατήρηση του ενιαίου χαρακτήρα του συγκροτήματος και του ενιαίου χώρου σε κάθε ένα από τα επτά Νεώρια. Η επιδίωξη αυτή θεωρείται πρωταρχικής σημασίας καθώς ο κατακερματισμός του χώρου θα απέκρυπτε την αρχική του λειτουργία, υποβαθμίζοντας σημαντικά το μνημείο. Οι απαιτούμενες κατασκευές που είναι απαραίτητες για την υποστήριξη της νέας χρήσης σχεδιάζονται ώστε να μην κατακερματίζεται ο χώρος και να μην συγχέονται με τις ιστορικές κατασκευές. Οι προσθήκες περιορίζονται στις απαραίτητες, ώστε ορισμένα από τα Νεώρια να παραμείνουν ως ενιαίοι χώροι χωρίς καμία σύγχρονη επέμβαση. Ο ενιαίος χαρακτήρας του συγκροτήματος αγγίζει και ζητήματα που αφορούν στη θέση του και στους συσχετισμούς του με το άμεσο περιβάλλον του. Επομένως, η υπόδειξη του αρχικού μεγέθους και των σχέσεων με τα τέσσερα μέτωπα αποτελούν επιπλέον κριτήρια που λαμβάνονται υπ’ όψιν στον σχεδιασμό.

2. Διατήρηση του αποτυπώματος του χρόνου. Το αποτύπωμα αυτό, ιδιαίτερης σημασίας για την αυθεντικότητα του μνημείου αλλά και της ίδιας της ιστορικής φυσιογνωμίας της πόλης, αφορά στη φυσική γήρανση και φθορά των δομικών υλικών, στις επεμβάσεις που έχει δεχθεί το μνημείο στη διάρκεια της ιστορίας του αλλά και σε ζημιές που σχετίζονται με τις ιστορικές του περιπέτειες. Η επιδίωξη αυτή προϋποθέτει την αξιολόγηση όλων των παραπάνω στοιχείων, ορισμένα από τα οποία θα αφαιρεθούν εξαιτίας της επέμβασης. Ωστόσο, δεν αποκλείει εκ των προτέρων σημειακές επεμβάσεις αποκατάστασης του κτηρίου στη μορφή που είχε παλαιότερα, καθώς αυτές σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να αναδείξουν περαιτέρω τον αρχαιολογικό πλούτο του μνημείου χωρίς να μειώσουν την αυθεντικότητά του.

3. Επαναπροσδιορισμός της σχέσης του συγκροτήματος των Νεωρίων με το αστικό περιβάλλον, τόσο εκείνο της ιστορικής μνήμης, όσο και εκείνο της σύγχρονης ζωής.

Aπεικόνιση
του εσωτερικού
των Νεωρίων όπως υπάρχει στην προμελέτη

Για τις προτάσεις τους οι μελετητές αξιοποίησαν τις καλές πρακτικές παγκοσμίως αναλύοντας μια σειρά από παραδείγματα στη χρήση Νεωρίων σε πολλές χώρες του κόσμου. Επισης τονίζουν πως οι προτάσεις τους είναι σύμφωνες με το πνεύμα της υπουργικής απόφασης παραχώρησης του μνημείου στο Δήμο Χανίων, ενώ ιδιαίτερη μνεία κάνουν στο κοινό έγγραφο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Τ.Δ.Κ., το οποίο αναφέρει με σαφήνεια τις γενικές αρχές μιας επανάχρησης που θα προσφέρει «χώρο πολυλειτουργικό . . . της μέγιστης πολιτιστικής εμβέλειας . . . διατηρώντας τον χαρακτήρα του χώρου, αποφεύγοντας τον μόνιμο κατακερματισμό του με απόδοση μόνιμων ανεξάρτητων μεταξύ τους χρήσεων . . . » και με τελικό ζητούμενο «να υπάρχει ζωή όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες και περισσότερες μέρες κατά τη διάρκεια του χρόνου».

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ

Τα 7 Νεώρια, που θα είναι ανοικτά προς βορρά (θα καθαιρεθούν οι σημερινοί τοίχοι και θα μπουν υαλοπίνακες με ξύλινο σκελετό) αποτελούν δύο ενότητες σύμφωνα με την προμελέτη.

• Η ενότητα των Νεωρίων Ν1 έως Ν4 μπορεί να λειτουργήσει ως χώρος περιοδικών εκθέσεων αλλά και να φιλοξενήσει άλλες εκδηλώσεις. Η είσοδος στον χώρο γίνεται τόσο από το 5ο Νεώριο όσο και από τα δυτικά, όπου τα τοιχισμένα σήμερα τοξωτά ανοίγματα μπορούν να ανοίξουν και με τον τρόπο αυτόν να τονιστεί η συνέχεια που είχε το συγκρότημα προς τα δυτικά. Η είσοδος από τα δυτικά εξασφαλίζει επίσης την άμεση επικοινωνία του εκθεσιακού χώρου με το κέντρο της πόλης, το θέατρο Μίκης Θεοδωράκης (παλιό Τελωνείο) καθώς και με την παλιά κεντρική πύλη του συγκροτήματος που βρίσκεται στο τέλος της οδού Δασκαλογιάννη, μίας από τις κύριες οδούς της παλιάς πόλης των Χανίων.

• Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει τα Νεώρια 6 και 7. Το Νεώριο 7, τελευταίο σε σχέση με τους χώρους κίνησης, αλλά τελευταίο και στην κατασκευή του είναι σχεδόν αποκλεισμένο ανάμεσα σε δύο παχείς τοίχους. Είναι, επομένως, κατάλληλο να φιλοξενήσει μια ξεχωριστή χρήση, έναν χώρο ομιλιών και σκηνικών τεχνών 200 ατόμων, καθώς έχει αυτόνομη είσοδο και επικοινωνεί με τα υπόλοιπα νεώρια μόνο με μία τοξωτή δίοδο στον νότο και μικρότερο άνοιγμα στην βορεινή απόληξή του. Σε αυτό μπορούν να αναπτυχθούν κατασκευές που δεν θα επηρεάζουν την ενιαία θεώρηση των χώρων με τα τοξωτά ανοίγματα επικοινωνίας, με καθίσματα υπό κλίση επί ελαφράς κατασκευής, ώστε να εξασφαλιστούν καλές συνθήκες θέασης και ακρόασης, και με ανεξάρτητη είσοδο από το Ν6. Το 6ο νεώριο, επομένως, μπορεί να λειτουργήσει ως χώρος εισόδου προς το 7ο νεώριο (foyer) αλλά και να στεγάσει βοηθητικές λειτουργίες (αναψυκτήριο, χώροι υγιεινής, αποθήκη, γραφεία) και επίσης μία μικρή μόνιμη έκθεση με θέμα τη ναυπηγική τέχνη και την ιστορία του κτηρίου.
Το 5ο νεώριο μπορεί να λειτουργήσει ως κύρια είσοδος του συγκροτήματος και ταυτόχρονα ως στεγασμένη διάβαση, ανοικτή κατά τις πρωινές και απογευματινές ώρες στους πολίτες και τους επισκέπτες, που μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα ως χώρος στάσης-ανάπαυσης και ως χώρος περιστασιακών συγκεντρώσεων και εκδηλώσεων. Ανοικτό προς τον βορρά όπως ήταν αρχικώς όλα τα Νεώρια, με δυνατότητα να κλείνει με υαλοστάσιο σε σημαντική υποχώρηση ως προς το βόρειο μέτωπο, θα αποτελέσει τον χώρο όπου ο επισκέπτης μπορεί να αντιληφθεί την άμεση σχέση των νεωρίων με τη θάλασσα και να βιώσει τις συνθήκες που επικρατούσαν όταν το συγκρότημα λειτουργούσε ως ημιυπαίθριος χώρος ναυπηγείου. Παράλληλα, από τον χώρο αυτόν, ο οποίος επικοινωνεί με τοξωτές διόδους με το 4ο και με το 6ο νεώριο, είναι δυνατόν κανείς να αντιληφθεί την άμεση επικοινωνία που υπήρχε μεταξύ των νεωρίων. Γι’ αυτόν τον λόγο, επιβάλλεται οι τοξωτές δίοδοι να διατηρήσουν τη διαφάνειά τους και τα νέα, αναγκαία κουφώματα να μην αναιρούν τη διαφάνεια αυτή.
Με τον τρόπο που αναλύθηκε, το 5ο και 6ο νεώριο μπορούν να είναι ανοικτά σε καθημερινή βάση ως χώροι επίσκεψης, ενημέρωσης και περιστασιακών εκδηλώσεων αλλά και ως χώροι διέλευσης, στάσης, ανάπαυσης. Τα υπόλοιπα νεώρια μπορούν να λειτουργούν μόνον όταν φιλοξενούν εκδηλώσεις, όλα ταυτοχρόνως ή κατά ενότητες, ακόμα και μεμονωμένα. Η ύπαρξη ανεξάρτητων εισόδων από τον βορρά, τον νότο και τη δύση καθώς και η πρόβλεψη για την ύπαρξη χώρων υγιεινής στο 1ο και το 6ο νεώριο, όπως και η δυνατότητα αποκλεισμού των τοξωτών διόδων μεταξύ των νεωρίων επιτρέπει μεγάλη ευελιξία στον τρόπο λειτουργίας του χώρου. Ιδίως το πρώτο νεώριο, με ανεξάρτητη είσοδο, περιορισμένη οπτική επικοινωνία με τα υπόλοιπα και άμεση σχέση με το κέντρο της παλιάς πόλης καθώς και το Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης, μπορεί να λειτουργήσει εντελώς ανεξάρτητα για μικρότερες εκθέσεις και εκδηλώσεις.

ΤΙ ΘΕΛΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ;

Στα πλαίσια της προμελέτης πραγματοποιήθηκε έρευνα στην οποία συμμετείχαν 778 πολίτες των Χανίων που συμπλήρωσαν τα σχετικά ερωτηματολόγια.

• Σε ποσοστό 51,2% των συμμετοχών πρόκειται για κατοίκους της πόλης, από το οποίο το πολύ μικρό ποσοστό περίπου 5% προέρχεται από κατοίκους της παλιάς πόλης. Οι συμμετοχές από χώρους εκτός Δήμου Χανίων περιορίζονται στο 10,4%.

• Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν κατά 26,3% πολύ νέοι άνθρωποι και κατά 23,3% ηλικιωμένοι. Σε διπλάσιο σχεδόν ποσοστό η μέση ηλικία των 30 έως 45.

• Οι συμμετέχοντες είναι σε ποσοστό 87% απόφοιτοι πανεπιστημίων, με μετα- πτυχιακό ή και με τίτλο διδάκτορος. Σε αυτό βέβαια βοηθάει η εντρύφηση στην εργασία μέσω υπολογιστή.

• Μεγάλο ποσοστό Χανιωτών θεωρούν ως σημαντικότερο μνημείο τον φάρο, δευτερευόντως το Γιαλί Τζαμί, ενώ τα νεώρια κατακτούν την τρίτη θέση. Αντιλαμβανόμαστε ότι στον κοινό νου εμπλέκεται η έννοια του μνημείου εκείνη του τοπόσημου, όπως επίσης γίνεται οικείο και επανέρχεται στο νου το μνημείο που είναι επισκέψιμο.

• Σε ποσοστό 96,3% οι συμμετέχοντες θεωρούν πολύ σημαντική για την πόλη τη σχεδιαζόμενη επανάχρηση των νεωρίων.

• Το 68,5 % των συμμετοχών δηλώνει ότι η νέα λειτουργία οφείλει να δημιουργήσει ένα ζωντανό κύτταρο στην πόλη, ενώ το 13 % και το 15,2 % προτιμούν να μεταβληθεί σε τουριστικό αξιοθέατο ή σε νέα δομή υπερτοπικής σημασίας.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

3 Comments

  1. Περιστασιακες εκδηλώσεις και εκθέσεις. Τα ίδια πράγματα γίνονται στο ΚΑΜ στο Πνευματικό Κέντρο κ. τ. λ.!!! Ας συντηρηθουν τουλάχιστον και στο μέλλον ίσως υπάρξουν και άλλες ιδέες ευτυχώς που θα παραμείνουν ενιαία και δεν θα κατακερματηστουν.

  2. Στην πρεμούρα και ”αναπτυξιακή ”φούρια που έχει πιάσει την προσπαθούσα να ηλεκτρονικοπιηθεί Ελλάδα – έρχεται και το 5G – ασφασλώς και οι φορείς οι εμπλεκόμενοι στα Νεώρια και την αποκαταστασή τους θέλουν μέσα στα κατασκευαστικά εκ των προτέρων χρονοδιαγράμματα να αποδοθεί το έργο. Και στην σύγχρονη εποχή αφού λολα πάνε με ηλεκτρονικές ταχύτητες, λογικό είναι και οι κατασκευαστικοί χρόνοι να πρέπει νάναι κοντινοί.
    Τεχνικά η πετροδομή των κτισμάτων – μλιμα κανονικής γραμμικής εμφανησιακά πέτρας αλλά και δομής ξερολιθιάς με συγκολλητικό υλικό της κάθε εποχής.. αποτελούν πρόκληση για συντήρηση , και τεχνίτες που ξέρουν.
    Και απαιτεί χρόνο για την συντήρηση , όπου χρειάζεται και σύγχρονη επέμβαση.
    Αλλά θέλει τεχνίτες και βοηθούς των ( λαορέντες ) για την τοιχοποιία εξωτερικά και εσωτερικά.
    Σε μια άλλη προοπτική επένδυσης των επιφανειών ανοιγμάτων προσόψεων ,
    α) το γυαλί τζάμι με σύγχρονες κατασκευές στήριξης κουφώματα κλπ εξυπακούει μια λύση φολκλορικού τύπου και εφ όσον ίσως η αρχέτυπη λειτουργία των Νεωρίων ή και παρελθοντική στα χρόνια εξελικτικά, δεν μπορεί σήμερα να υποστηριχτεί στο αστικό τοπίο.
    β) Το τι πρέπει να εξυπηρετούν τα Νεώρια ώς χώρο κοινωνικό πρέπει να βρεθεί στην πορεία , εφαρμοστικά. Συνήθως όλα αυτά τα μνημεία καταλήγουν περίπου ώς πολιτιστικοί χώροι, εκθέσεις, μόνιμες συλλογές πολιτισμού κλπ. Αλλά άς μελετηθεί και τι άλλο μπορεί να γίνει στο συγκεκριμένο τοπίο και τόπο των Χανίων.
    Να μην ξεχαστεί και η αυτοπαραγωγική διάσταση του μνημείου , ώς δυνατότητα εσόδου για την διαρκεί συντηρησή του , αν αυτό είναι δυνατό. Κάποτε πρέπει και αυτό στην Ελλάδα να λαμβάνεται υπ όψιν, και όχι με δημοτικές φορολογήσεις – έστω και εκλάχιστες- ή κρατικά ή δημοτικά τέλη να προτείνεται η αντιετώπιση των δαπανών συντήρησης στο χρόνο – απ την πρώτη μέρα- ενός μνημείου.
    γ) Ακόμη και μια προοπτική επένδυσης των προσόψεων με γυαλί , όπως δείχνει το σχέδιο, θα μπορούσε να υποστηριχτεί με καλές ξυλοκατασκευές ώς κάσες και ταμιλίκια, και με την χρήση ικανών αντοχής ξύλων, – πάλι χρειάζονται τεχνίτες – για να αποφευχθελι το αλουμίνιο ή το σίδερο. Κοστοβόρα μεν διαδικασία το ξύλο, αλλά συμβατό με την πέτρα που θα αναδικνύει και την τεχνική και τους τεχνίτες. Και για τούτο η προοπτική αυτοχρηματοδότησης της συντληρησης του μνημείου είναι αναγκαία ακόμη περισσότερο στην προοπτική χρήσης ξύλου , και δή ικανης αντοχής ξύλου.
    ΣΕ μια προοπτική ξύλου τέτοια, η δημοτική αχή και το δασαρχείο ( το κράτος), θα πρέπει με τους τεχνίτες θα πρέπει να εντοπίσουν από την Χανιώτικη γή το ντόπιο κατάλληλο ξύλο , ώς δέντρα, το φυσικά μεγαλωμένο και να μπουν στην διαδικασία με το ξύλο αυτό και με εναπομείνασες τεχνικές , στηρίξουν τις προφάνειες των τζαμιών, ή να δημιουργήσουν και τις κατάλληλες πόρτες. Το ντόπιο φυσικό μεγαλωμένο και επεξεργασμένο ξύλο, και ότι το βιομηχανικό εισαγόμενο ας είναι και τα ποιό ανθεκτικά εισαγόμενα φημισμένα. Μια και το ντόπιο Χανιώτικο φυσικό ξύλο θάναι το άριστο. Και απ την Χανιώτικη γή να κοπούν κάποια δέντρα νόμιμα.
    δ) Τα βόλτα ( χωρίς την χρήση μεγάλων ενιαίων πέτρινων γωνιόλιθων ή και οβάλ πέτρινα – βόλτα- , και οι αψίδες μαζί με την παλαιότερη τοιχοδομή είναι συγκλονιστικά , δείχνουν και τις συνθήκες που κατασκεύασαν το κρτιριακό αυτο συγκρότημα, μέσα στις συνθήκες είναι και η βιψτική ανάγκη πάντα , για τούτο και η τεχνική της ξερολιθιάς αλλού στην τοιχοποιία και της κατεργασμένης πέτρας ή υλικού ( θα χρησιμοποιήθηκαν και πήλινο υλικό ) γενικά.
    Τα νεώρια των Χανίων ώς έργο δείχνουν τις κοινωνικό οικονομικές και βιωτικές συνθήκες που το δημιούργησαν ώς τεκτόνημα. Και έτσι ικανοποιείται ο παλιός αρχέτυπος κανόνας για το έργο τέχνης, :το οποίο πρέπει να δείχνει τις συνθήκες που το δημιούργησαν.
    Το έργο συντήρησης των Νεόριων , είναι θέμα της ίδιας της πόλης και του Νομού Χανίων , για την συμμετοχή των ίδιων των πολιτών των Χανίων στον πολιτισμό του τόπου τους. Για την σήμανση του διεθνικού πολιτισμικού τοπίου , του οποίου ( διεθνικού πολιτισμικού τοπίου ) πάντα ο προσδιορισμός γίνεται και Εθνικά ή και τοπικά.
    Να μην καταφύγει και η δημοτική αρχή, και το μελετητικό τμήμα του ΠΟλυτεχνείου, και η ίδια η κοινωνία των Χανίων σε κοντινές , και άμεσα δεδομένες και εύκολότερες λύσεις συντηρήσεως ( εύκολη ασφαλώς δεν είναι η προσπάθεια και ο μόχθος του πολυτεχνείου και του Δήμου για το συγκεκριμένο έργο ), αλλά να υποβάλλουν όλοι τις απόψεις των και τεχνογνωστικές εμπερίες των σε αξιολογική σκέψη και κριτική βάσανο., στην βάση του ιστορικού προσδιορισμού του έργου και της αναγκαίας να υπάρχει εξελιξής του μέσω των εργασιών συντήρησης.
    Μια προοπτική μακροχρονιότητας του κλάθε τεκτονήματος ( μέχρι και μνημειακότητας ) αξίζει και την κάποια παραέρα κοινωνική δαπάνη και την παράταση του χρόνου αποκατάστασης των Νεορίων .

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα