Η ελληνική γλώσσα χρησιµοποιεί τη λέξη Λόγος για να δηλώσει τόσο το µέσον επικοινωνίας -γραπτό ή προφορικό- δηλαδή την ίδια τη Γλώσσα, όσο και τη νοητική επεξεργασία των ερεθισµάτων που δεχόµαστε από παντού, δηλαδή τη Λογική.
Η λέξη αυτή, «Λόγος», φέρει για µας τους Έλληνες ουσιαστικό, συναισθηµατικό και σηµειολογικό βάρος. Ας µην ξεχνάµε ότι ο Λόγος -και µε τις δύο έννοιες που προανέφερα- υπήρξε το κινούν αλλά και το ζητούµενο της ελληνικής κλασικής δηµιουργίας σε όλες τις εκφάνσεις της (φιλοσοφία, ποίηση, παιδεία, πολιτική, ρητορική κλπ.).
Ας µην ξεχνάµε επίσης ότι η Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη αποκαλεί τον Χριστό, Θεό Λόγο. Γράφει στα Αρχαία Ελληνικά ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος», Ιω. 1,1.
Και για τον άνθρωπο µπορούµε επίσης να ισχυριστούµε ότι είναι ο Άνθρωπος Λόγος. Η σοφία του Λόγου ονοµάζεται επιστήµη· το ήθος του Λόγου ονοµάζεται ανθρωπιά· η ηδονή του Λόγου ονοµάζεται λογοτεχνία. Ο Λόγος (µε την έννοια του Νου), είναι, όπως λέει ο Αριστοτέλης, το «θεϊκό» φως στην ανθρώπινη ψυχή. Ρητορική, Γ, 1411.
Βλέπουµε λοιπόν από τα παραπάνω ότι το πώς µιλάµε, το πώς γράφουµε, το πώς αντιλαµβανόµαστε τον κόσµο, το πώς συµπεριφερόµαστε, το πόσο ευαίσθητοι δέκτες της οµορφιάς που µας περιβάλλει γινόµαστε, όλα αυτά, δεν είναι άσχετα µεταξύ τους. Αντίθετα, είναι στενά κι αξεχώριστα δεµένα το ένα µε τ’ άλλο και έτσι δένονται σ’ ένα αρµονικό σύνολο το σώµα, το πνεύµα και η ψυχή.
∆εν είναι λοιπόν υπερβολή να πούµε ότι η γλώσσα καθορίζει καίρια τον τρόπο που σκεφτόµαστε, συναισθανόµαστε και επικοινωνούµε. Τον τρόπο που προσλαµβάνουµε το παρελθόν και οραµατιζόµαστε το µέλλον µας.
Αν τα παραπάνω είναι σωστά, πιστεύω θα συµφωνήσετε µαζί µου ότι, θα πρέπει να είµαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, ευαίσθητοι και υπεύθυνοι στα θέµατα της γλώσσας, τόσον εµείς όσο και η ίδια η Πολιτεία. Είναι τουλάχιστον ανεύθυνο εκ µέρους µας να επιδεικνύουµε πάνω στη γλώσσα τη δεινότητά µας σε βαρβαρισµούς και σολοικισµούς. Κάποιοι ισχυριζόµενοι ότι τη φέρνουν πιο κοντά στο λαό, άλλοι µάλιστα δηµιουργώντας και ένα κάποιο «ύφος», κακοποιούν βάναυσα τη γλώσσα µας χωρίς να αναλογίζονται τη ζηµιά που προκαλούν. Ακόµα, η γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας έχει συντελέσει στην εισβολή τεράστιου αριθµού ξένων λέξεων στο λεξιλόγιο ιδίως των νέων µας. ∆εν θα έπρεπε όµως να χρησιµοποιούµε άκριτα τέτοια πληθώρα ξενικών λέξεων, ακόµα κι εκεί που δεν χρειάζεται ή που υπάρχουν αντίστοιχες δόκιµες ελληνικές.
Εξ άλλου, οι ευθύνες και της Πολιτείας είναι µεγάλες, τεράστιες θα έλεγα. Πρώτα-πρώτα, ενταγµένη η γλώσσα σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστηµα που προτάσσει την παπαγαλία από την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, υφίσταται και αυτή τις ίδιες συνέπειες µε τη λοιπή µάθηση· ρηχές γνώσεις που αντέχουν ίσα ίσα µέχρι το τέλος των εισαγωγικών εξετάσεων. Το χειρότερο όµως είναι η αποστροφή προς τη µάθηση, ως αποτέλεσµα της τραυµατικής εµπειρίας του σχολείου. Οι εξαιρέσεις, που ασφαλώς υπάρχουν στους µαθητές και στους καθηγητές, δεν αναιρούν τη γενική κατάσταση του συστήµατος. Ακόµα, αν και έχουν περάσει πάνω από σαράντα χρόνια, δεν έχω πεισθεί ότι η καθιέρωση του µονοτονικού ήταν µια σωστή κίνηση. Όσο δε για τον περιορισµό ή την κατάργηση των Αρχαίων Ελληνικών, έχω βεβαιωθεί πια ότι ήταν και παραµένει ένα µεγάλο λάθος. Η σηµερινή µας γλώσσα είναι η εξέλιξη της αρχαίας µέσω της Αλεξανδρινής Κοινής και της Βυζαντινής Ελληνικής. ∆εν είναι άλλη γλώσσα. Οι ρίζες των λέξεων που χρησιµοποιούµε βρίσκονται στα Αρχαία Ελληνικά και πάλι εκεί απευθυνόµαστε όποτε έχουµε δυσκολία να εκφράσουµε ή να περιγράψουµε κάτι. Έπειτα και η οπτική αισθητική της γλώσσας δεν είναι κάτι το αµελητέο. Καταργήσαµε τους τόνους και τα πνεύµατα, καταργήσαµε τις υπογεγραµµένες, καταργήσαµε τις δασείες πάνω από τα ρ· τώρα τα κείµενά µας δεν µοιάζουν µε τα παλιά. Θα µπορούσαν όµως να γίνουν και χειρότερα. Κάποιοι πρότειναν τη φωνητική γραφή και ακόµα, από επίσηµα χείλη, ακούστηκε η ιδέα του λατινικού αλφαβήτου!
∆εν ευνοώ την υπερβολή, δεν υποστηρίζω την επιστροφή στην αρχαία γλώσσα ούτε καν στην καθαρεύουσα. Οι υπεραπλουστεύσεις όµως της γλώσσας και η αποκοπή από τις ρίζες της θεωρώ ότι είναι επικίνδυνες. Πιστεύω ότι η περιφρούρηση και φροντίδα της γλώσσας µας είναι πραγµατικά όρος επιβίωσης του έθνους µας. Μπορεί να λέει ο καθένας µας ό,τι νοµίζει για το κράτος του Ισραήλ. Θα συµφωνήσουµε όµως όλοι ότι είναι ένα κράτος αποφασισµένο να ζήσει, έστω και εις βάρος των άλλων. Και δεν µπορεί, λέει ο Χ. Γιανναράς, να αποδοθεί σε συναισθηµατισµό η απόφαση να αποτελέσει επίσηµη γλώσσα του το αρχαιότερο σωζόµενο ιδίωµα της εβραϊκής. Το αντίστοιχο θα ήταν να είχαµε εµείς επιλέξει, όταν γίναµε κράτος, ως επίσηµη γλώσσα την οµηρική!
(*) ∆ρ. Μηχανικός
π. ∆/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.
Όλα τα δηµοσιευµένα κείµενα της στήλης
µπορείτε να τα βρείτε στο
http://www.haniotika-nea.gr/author/koufakis/
