Κατ’ αρχήν θέλω να αναφέρω ότι ακούστηκε από µικροφώνου στη γεµάτη µικρή αίθουσα του µεγάρου Θεοδωράκη πολύ σκληρή κριτική για τους σκοπούς και τις κατευθύνσεις του φεστιβάλ βιβλίου Χανίων.
Από την κριτική στους διαδρόµους του µεγάρου για το φεστιβάλ συγκρατώ τα λεγόµενα ότι ένας τόσο σπουδαίους και χρήσιµος θεσµός που ξεκίνησε µε εντυπωσιακό τρόπο και στην πρώτη και τη δεύτερη εκδοχή του καταλήγει σιγά-σιγά σε µια γραφειοκρατική διαδικασία, µακριά από το λογοτεχνικό, πολιτισµικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Και ότι οι άνθρωποι τού φεστιβάλ, παρά τις συχνές αυτοαναφορές τους, είναι εντελώς απόντες στη διαδροµή του, στο οποίο άλλωστε δεν γίνεται κανένας διάλογος. Πολλοί πλέον περιµένουν την αναδιοργάνωση του φεστιβάλ βιβλίου Χανίων στο µέλλον.
Το θέµα µας στο φεστιβάλ αφορούσε τον Τραµπ και τον τραµπισµό µε κύριο αποτύπωµα το ότι ο τραµπισµός είναι ένα είδος αυταρχισµού, νεοφασισµού και εθνικολαϊκισµού, που σε πρώτο στάδιο καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώµατα, εφαρµόζοντας το δίκαιο του ισχυροτέρου.
Ο Τραµπ θέλει να διαµορφώσει µια ιδεολογία που θα επικυριαρχήσει στην Αµερική, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσµο ει δυνατόν. Γι’ αυτό θέλει να ελέγξει ιδεολογικοπολιτικά όλα τα πανεπιστήµια στην Αµερική και όχι βέβαια επειδή δήθεν τα πανεπιστήµια αυτά έχουν αντισηµιτική κατεύθυνση.
Ο Τραµπ εφαρµόζει την πολιτική του και θυσιάζει τα ανθρώπινα δικαιώµατα των ευάλωτων πολιτών, των µειονοτήτων, των φτωχών και των µεταναστών, ακόµη και αυτών που είναι για χρόνια εγκατεστηµένοι, εργαζόµενοι οικογενειάρχες στην Αµερική. Ο Μασκ και ο Τραµπ, όπως είπαν, εκτύπησαν την οικονοµική σπατάλη απολύοντας δηµοσίους υπαλλήλους, ελαττώνοντας και καταργώντας συντάξεις, επιδόµατα και δικαιώµατα περίθαλψης. Αντιθέτως υποστήριξαν ότι πρέπει να µειωθούν περαιτέρω οι φόροι των προνοµιούχων πλουσίων για να υπάρξει οικονοµική ανάπτυξη µε επενδύσεις.
Γι’ αυτό θα ξεκινήσω µε ένα ποίηµα αφιερωµένο στους ευάλωτους κατοίκους της Αµερικής και του κόσµου:
Όταν την κραυγή, µπροστά στην άβυσσο την ονοµάζουν αισιοδοξία Όταν η αυγή που ροδίζει φανερώνει ανύπαρκτους κόσµους Όταν ένας γλάρος δεν µπορεί να περπατήσει στην παραλία Όταν η ζωή σου είναι εγκλωβισµένη ανάµεσα στα σύνορα και τα τείχη και η επιβίωσή σου κινδυνεύει Ε τότε εσύ, εµείς και ο καθένας ας αγαπήσοµε τον άνθρωπο Είναι αυτό που µας έχει αποµείνει.
Ο Τραµπ είναι µια αλλοπρόσαλλη και αντιφατική προσωπικότητα. Θα είναι λάθος να απλοποιήσουµε τα πράγµατα απορρίπτοντάς τον χωρίς να εισχωρήσουµε µε µια µέθοδο στρουκτουραλιστική στη ∆οµή αυτής της προσωπικότητας, χωρίς να καταλάβουµε την Ολότητά της, το όλον που όπως λέει ο Αριστοτέλης είναι ανώτερον και σπουδαιότερο από το άθροισµά των επιµέρους.
Μπορεί να διακηρύσσει την ανάγκη της ειρήνης ενώ µετέχει στον πόλεµο Ισραήλ-Ιράν µε ένα υπερόπλο, δεν παύει όµως να απολαµβάνει µια µεγάλη λαϊκή πλειοψηφία µε τη δεύτερη εκλογή του ως προέδρου.
Προσωπικά παρατηρώ δύο σηµαντικές αλλαγές στην Αµερικανική εξωτερική πολιτική µε τον Τραµπ. Ακολουθώντας ίσως την ανάλυση του Κίσινγκερ και του Κέναν πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Τραµπ θεωρεί ότι έχει απόλυτο δίκιο η Ρωσία να αναζητά δικλείδες ασφαλείας από την άκριτη επέκταση του ΝΑΤΟ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ο Τραµπ για πρώτη φορά και παρά τη γνώµη των Ευρωπαίων συµµάχων δεν θεωρεί πλέον τη Ρωσία ένα επικίνδυνο εχθρό για τον ∆υτικό κόσµο. Έτσι η επίσκεψή του στη Χάγη για τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, η επιβολή της γνώµης του για ένα 5% του ΑΕΠ για τις αµυντικές δαπάνες των Ευρωπαίων, ενώ το ΝΑΤΟ εµφανίζεται πλέον χωρίς αντίπαλο, και η άνευ όρων παράδοση του γραµµατέα του ΝΑΤΟ Ρούτε, που βρήκε τον µπαµπάκα του, όλα αυτά µοιάζουν πλέον µε φαρσοκωµωδία.
Ένα άλλο εντυπωσιακό φαινόµενο αλλαγής της αµερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι τα λεχθέντα από τον Τραµπ και τον γιο του για το ότι οι Αµερικανικές εταιρείες κατασκευής όπλων και οπλικών συστηµάτων ενδιαφέρονται µόνο για τα κέρδη τους, αδιαφορούν για τα αµέτρητα θύµατα των εµπολέµων αλλά και των αµάχων και θέλουν τη συνέχιση των πολεµικών αναµετρήσεων όπως και του πολέµου µεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Είναι εντυπωσιακό ότι σε αυτό το σηµείο ο Τραµπ δεν µας θυµίζει τους ιδεολογικούς πολιτικούς προγόνους του, αλλά τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, τον τόσο δηµοφιλή πρόεδρο που αποχωρώντας από τον Λευκό Οίκο µετά τη δεύτερη θητεία του είπε ότι η Αµερική κινδυνεύει από ένα κίνδυνο, το στρατιωτικό-βιοµηχανικό συγκρότηµα ή σύµπλεγµα που την κυβερνά!!!
Βέβαια ο Τραµπ διακηρύσσει συγχρόνως ότι η παγκόσµια οικονοµία θα σωθεί µε τις εξορύξεις, τις εξορύξεις, τις εξορύξεις.
Την κλιµατική αλλαγή τη θεωρεί µύθευµα αποτυχηµένων επιστηµόνων. Είναι ως να κόβει ο Τραµπ το τεράστιο κλαδί της φύσης, πάνω στο οποίο κάθεται η οικουµένη.
Τώρα όσον αφορά το φιλοσοφικό ερώτηµα αν οι Τραµπ του µέλλοντος έρχονται από το παρελθόν, αυτό θυµίζει µια pensée του Πασκάλ που απαιτεί έναν συνδυασµό παρελθόντος, παρόντος και µέλλοντος.
Μπορεί ασφαλώς να υπάρχουν οι πολιτικοί πρόγονοι του Τραµπ. Στην Αµερική είναι στη δεκαετία του ’50 ο McCarthy, του ’60 o Wallace, του ’90 ο Buchanan και ο Gingrich και του 2000 η Sarah Palin και στην Ευρώπη να µας τον θυµίζουν η Λεπέν, ο Σαλβίνι και ο Όρµπαν, αλλά η ιδεολογία τους, όσο και να ενσωµατώθηκε στη ρητορική του Τραµπ, δεν συνιστά µια στέρεη στα επιχειρήµατα και τον χρόνο ακροδεξιά ιδεολογία.
Ο ίδιος ο τραµπισµός δεν φαίνεται να επηρεάζει σήµερο τις ανάλογες κινήσεις και κινήµατα στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ουγγαρία και όπου αλλού.
Το φαινόµενο του τραµπισµού του ακροδεξιού εθνικολαϊκισµού εµφανίζεται ΕΝ∆ΗΜΙΚΑ στις διάφορες χώρες, όπου γιγαντώνεται για ένα διάστηµα. Οφείλεται σε εσωτερικούς ΤΟΠΙΚΟΥΣ λόγους.
Το ∆ίκαιο του ισχυρότερου είναι σύµφυτο στην ανθρώπινη φύση και ο αυταρχισµός ως µέσο επικράτησης είναι πάντοτε παρών και επικίνδυνος.
Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω τον ρόλο και τις ευθύνες και του λαϊκού παράγοντα, τον ιστορικό ρόλο του κάθε προσώπου, του κάθε πολίτη.
Υπηρέτησα επί 18 χρόνια στα πλαίσια της ∆ιεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη τη διάδοση του έργου του µεγάλου συγγραφέα µε παγκόσµια απήχηση.
Το κήρυγµα του Καζαντζάκη «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ µονάχος µου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.» θέτει προ των ευθυνών του τον καθένα µας. Ο Καζαντζάκης είναι ο µεγάλος εχθρός του λαϊκισµού. Ο λαϊκισµός είναι η βάση κάθε ακροδεξιάς ιδεολογίας, κάθε τραµπισµού.
Πρέπει πρώτα να πεθάνει ο λαϊκισµός για να πεθάνει µετά ο νεοφασισµός.
*Ο Σήφης Μιχελογιάννης είναι πρώην βουλευτής Χανίων
