Πλησιάζουν οι ζεστές μέρες και ο ρόλος του εξοπλισμού ατομικής προστασίας εργαζομένων κατά τη διάρκεια εργασίας σε θερμό περιβάλλον, είναι καθοριστικός καθώς η διατήρηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων στα επιθυμητά επίπεδα κατά τη διάρκεια εργασίας σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι μια πρόκληση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν απαιτείται χειρονακτική εργασία στον ήλιο, όπως συμβαίνει στους τομείς των κατασκευών ή τη γεωργία, ή όταν η εργασία εκτελείται σε κλειστούς ή ημι-υπαίθριους χώρους π.χ. στις κουζίνες ή τα θερμοκήπια όπου η κίνηση του αέρα είναι περιορισμένη και η υγρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή. «Ανάλογα με την ένταση εργασίας η απόδοση των εργαζομένων λόγω του θερμικού στρες μειώνεται, ενώ περίπου το 85% της ενέργειας που παράγεται από τους μύες συσσωρεύεται στο σώμα ως θερμότητα», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ισπανίδα ερευνήτρια Ana Belén Carballo στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία μελετά τον ρόλο του εξοπλισμού ατομικής προστασίας εργαζομένων κατά τη διάρκεια εργασίας σε θερμό περιβάλλον.
Και συνεχίζει η ερευνήτρια: «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η εσωτερική παραγωγή θερμότητας του σώματος να μπορεί πολύ εύκολα έως και να τριπλασιαστεί κατά τα τυπικά επαγγελματικά καθήκοντα. Για την πρόληψη της συσσώρευσης θερμότητας, ενεργοποιούνται οι ισχυροί ρυθμιστικοί μηχανισμοί περιφερικής αγγειοδιαστολής και εφίδρωσης του οργανισμού, με σκοπό να αυξηθεί η ποσότητα θερμότητας που απελευθερώνεται στο περιβάλλον. Παρόλα αυτά, η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος στο φυσιολογικό εύρος (36.5-37.5 ° C) γίνεται πιο δύσκολη σε ζεστό και υγρό περιβάλλον, καθώς οι μηχανισμοί απελευθέρωσης θερμότητας καθίστανται λιγότερο αποτελεσματικοί. Σε αυτές τις συνθήκες, η διατήρηση τόσο της σωματικής δραστηριότητας όσο και της θερμικής ισορροπίας έχει υψηλές φυσιολογικές απαιτήσεις οι οποίες επιταχύνουν την εμφάνιση της κόπωσης περιορίζοντας την ικανότητα για εργασία».
Ωστόσο, τι συμβαίνει εάν κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας σε θερμό περιβάλλον οι εργαζόμενοι πρέπει να φορούν ειδικό εξοπλισμό για την ατομική τους προστασία; Η ίδια τονίζει: «Ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας αποτελείται από προστατευτικά ρούχα ειδικής σύνθεσης, ενώ συχνά συμπεριλαμβάνει κράνος, μπότες, θωρακίσεις σώματος, αυτοδύναμες αναπνευστικές συσκευές, γάντια κλπ. τα οποία αποτελούν έναν ολοκληρωμένο προστατευτικό εξοπλισμό. Σε πολλά επαγγέλματα όπως είναι η πυρόσβεση, η διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, ο στρατός, κ.α., είναι απαραίτητος ο προστατευτικός εξοπλισμός των εργαζομένων λόγω κινδύνων του περιβάλλοντος εργασίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η χρήση του εξοπλισμού ατομικής προστασίας αυξάνει το μεταβολικό κόστος της εκτέλεσης μιας εργασίας προσθέτοντας βάρος στο σώμα και περιορίζοντας την κίνηση του εργαζομένου. Επιπλέον, λειτουργεί ως φραγμός για τη μεταφορά θερμότητας και υδρατμών μεταξύ του δέρματος και του περιβάλλοντος, αυξάνοντας το θερμικό στρες». Η Ana Belén Carballo, αναφέρεται και σε παράδειγμα τονίζοντας πως «στην περίπτωση των πυροσβεστών, το βάρος ενός πλήρους εξοπλισμού ατομικής προστασίας μπορεί να φθάσει τα 26 κιλά, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει οι εργαζόμενοι να δαπανήσουν έως και 20% περισσότερη ενέργεια για να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους σε σχέση με την εκτέλεση της ίδιας εργασίας φορώντας αθλητικά είδη. Ο συνδυασμός της αυξημένης παραγωγής θερμότητας με τη μειωμένη απώλεια θερμότητας του σώματος μπορεί να οδηγήσει στη συσσώρευση θερμότητας στο σώματος, κάτι το οποίο μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς όχι μόνο την απόδοση της εργασίας, αλλά και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα, όπως η θερμική εξάντληση ή η θερμοπληξία». Ωστόσο, για τη διαχείριση της θερμικού στρες κατά τη διάρκεια χρήσης προστατευτικού εξοπλισμού είναι σημαντικό να γίνει η κατάλληλη επιλογή προστατευτικής ενδυμασίας. Ο στόχος για τη σωστή επιλογή ενδυμασίας, επισημαίνει η ερευνήτρια στην εργασία της, θα πρέπει να είναι η ισορροπία ανάμεσα στη μεγιστοποίηση της προστασίας από τους εργασιακούς κινδύνους και την ελαχιστοποίηση της θερμικής καταπόνησης του εργαζομένου. Και εξηγεί: «Συνεπώς, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι θερμικές ιδιότητες των ενδυμάτων, δηλαδή η μόνωση και η διαπερατότητα τους σε υδρατμούς. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που υπάρχει η δυνατότητα επιλογής μέσα από διαφορετικές ενδυμασίες, η ενδυμασία με τη λιγότερη θερμομόνωση και την υψηλότερη διαπερατότητα στο νερό θα ήταν η καταλληλότερη επιλογή. Αυτό σημαίνει ότι η ενδυμασία αυτή επιτρέπει τον αερισμό και την εξάτμιση του ιδρώτα αντίστοιχα, συμβάλλοντας έτσι στη θερμική ισορροπία του σώματος. Αν και η επιλογή αυτή φαίνεται απλή, η εύρεση του σωστού προστατευτικού ρουχισμού στην πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολη, καθώς για την επίτευξη ενός υψηλού επίπεδου προστασίας, επηρεάζεται η θερμορυθμιστική συμπεριφορά. Επομένως, σε επαγγέλματα, όπου η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού είναι αναγκαία, υπάρχει υψηλός κίνδυνος θερμικού στρες. Γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να θεσπιστούν στρατηγικές πρόληψης με σκοπό την αύξηση αντοχής των εργαζομένων στη θερμική καταπόνηση. Κατά τον σχεδιασμό αντιμέτρων για την ενίσχυση της ασφάλειας και της ικανότητας της εργασίας, πρέπει να δοθεί έμφαση σε πρακτικές και απλές ιδέες που να μπορούν εύκολα να εφαρμοστούν».
Τέλος, η ερευνήτρια δεν παραλείπει να μιλήσει και για τις κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες θεσπίστηκαν από το Εθνικό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (NIOSH, 2016) των ΗΠΑ με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας και της απόδοσης των εργαζομένων, κατά τη διάρκεια χρήσης προστατευτικού ρουχισμού και εξοπλισμού σε ζεστό ή υγρό περιβάλλον. Αυτές περιλαμβάνουν:
– Μείωση της θερμοκρασίας του αέρα και της πίεσης των υδρατμών και αύξηση της κίνησης του αέρα χρησιμοποιώντας ανεμιστήρες ή κλιματισμό όπου είναι δυνατόν.
– Καθορισμός οδηγιών εργασίας / ανάπαυσης. Δώστε στον εργαζόμενο την ελευθερία να αυτορυθμίσει την ένταση της εργασίας του ή να την σταματήσει.
– Να εξασφαλιστεί ένα ελάχιστο όριο φυσικής δραστηριότητας προκειμένου να μειωθεί η προσπάθεια παραγωγής έργου κατά την εργασία.
– Καθορισμός οδηγιών για τον εγκλιματισμό των εργαζομένων στις περιβαλλοντικές συνθήκες εργασίας φορώντας τον προστατευτικό εξοπλισμό.
-Κατά τη διάρκεια της εργασίας να γίνεται αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών για να αντισταθμιστεί η απώλεια υγρών μέσω της εφίδρωσης, κ.ά.
