■ Χαράλαµπος Μπουρνάζος (Επιµέλεια: Γιάννης Τσακιράκης)
Ο Σύλλογος Αρµενιανών Χανίων ‘‘O Κριτοβουλίδης’’ και το γνωστό περιοδικό του, ‘‘Ελευθερόπολις’’, µε την επιµέλεια του εκδότη και διευθυντή του, Γιάννη Τσακιράκη, συγκέντρωσαν όλα τα κείµενα που είχε δηµοσιεύσει ο Χαράλαµπος Μπουρνάζος στην ‘‘Ελευθερόπολι’’, (από το 1996 µέχρι το 2017) τα ‘‘γραµµατσάκια’’, όπως τα ονόµαζε σ’ έναν ογκώδη τόµο, που τον αφιερώνουν «στη µνήµη του», «ως αντίδωρο στα όσα µας έχει προσφέρει».
Εξήντα τέσσερα κείµενα, σε 435 σελίδες, κανονικού σχήµατος, µε πρόλογο του επιµελητή και εισαγωγικό «ταξίδι στη σάτιρα και τον κρητικό λόγο» του Στρατή Μπουρνάζου, µε «χρηστικό» γλωσσάρι στο τέλος, το βιβλίο συγκεντρώνει έναν κόσµο που ζει και κινείται και µας ανοίγει την ψυχή του να µας φανερώσει τον αληθινό πλούτο της αρµενιανής, της αποκορωνιώτικης και γενικά της κρητικής ψυχής .
Τα «γραµµατσάκια», όπως αναγράφεται στον πρόλογο, αποτελούν «πηγή γνώσης, δίνοντας λεπτοµερείς πληροφορίες για την κοινωνία, την εξέλιξή της, τις παραδόσεις, τα σοβαρά γεγονότα αλλά και τα ευτράπελα του χωριού και όχι µόνο. Προσφέρουν στοιχεία της πολιτισµικής µας κληρονοµιάς, του γλωσσικού µας πλούτου, των ιδιωµατισµών που ακόµη χρησιµοποιούµε, ένα µοναδικό- ιστορικό και λαογραφικό- υλικό, για το οποίο είµαστε όλοι ευγνώµονες στο «γέρω Χαράλαµπο», τον Μπάµπη Μπουρνάζο, φίλο και συνοδοιπόρο στην «Ελευθερόπολι».
Είναι ένας ύµνος στους ανθρώπους του Αποκόρωνα και ιδιαιτέρως των Αρµένων.
Μέσα στις σελίδες του εξαίρετου βιβλίου, ο αναγνώστης οδοιπορεί στους χώρους όπου ενυπάρχουν «οι στράτες και τα στρατάκια τ’ αρµενιανά, τ’ αγαπησιάρικα, τα σπίτια και οι άνθρωποί τους µε το κέφι τους και το ντέρτι τους , το µεράκι και το σεβντά τους, τους καϋµούς και τα γλυκοσαλίσµατα και τα γλυκίσµατα της γλώσσας και της ψυχής τους».
Τα «γραµµατσάκια…» δεν είναι απλά κάποιες επιστολές που έδωσε ο συντάκτης τους για δηµοσίευση. Αποκαλύπτουν έναν ολόκληρο κόσµο πληµµυρισµένο από ευαισθησία, πνευµατική καλλιέργεια, φιλότιµο, ανθρωπιά …
Ο συγγραφέας, (που υπήρξε συνεργάτης στα «Χανιώτικα Νέα», στη «Φωνή του Αποκόρωνα» και κυρίως στην «Ελευθερόπολι»), αν και γνήσια παραδοσιακός, βίωνε τις καθηµερινές, κυρίως λόγω της τεχνολογίας, αλλαγές στον περίγυρό του και αρκετά λυπηµένος έγραφε µε δικαιολογηµένο παράπονο: «Που πήγαν αναγνώστη µου, εκείνες οι µικρές καθηµερινές χαρές, οι ζωγραφιές και οι µυρωδιές που µύρωναν, αναφτέρωναν και µέρωναν την ψυχή του ανθρώπου…»
Κάθοµαι και τα διαβάζω και µου φαίνεται πως πλάι µου κάθεται ο γέρω Χαράλαµπος και µε την απαράµιλλη δεξιοτεχνία του, την καλοπροαίρετη σάτιρα, τη λαϊκή ποίηση µου τα διηγείται αποκαλύπτοντάς µου έναν µοναδικό πλούτο γλωσσικό, λαογραφικό.
Τα γραµµατσάκια που είναι στην κυριολεξία κείµενα ηθογραφικά, αναδεικνύουν τη ζωή µιας σχετικά µικρής κοινωνίας στην οποία οι τοπικές ιδιαιτερότητες παίρνουν ιδιαίτερη αξία µε την εκφραστική χάρη και κάποτε τη µοναδικότητά τους.
Είναι χαρακτηριστική η προσφώνηση στην αρχή («αναγνώστη µου µερωντικέ» ή
«συντέκνοι µου αναγνώστες») και η επιφώνηση στο τέλος («χαιρετώ σας κι αγαπώ σας» ή «φιλώ σας κατακούτελα» ή ακόµη το «πάντα µε το καλό να σµίγοµε» )γιατί αυτές και µόνο φανερώνουν τον αληθινά παραδοσιακό άνθρωπο, που κυριολεκτεί ακόµη και στους χαιρετισµούς του και είναι γεµάτος από γνήσια αγάπη προς τους ανθρώπους και τον τόπο που τον γέννησε και δεν γίνεται να µένουν απαρατήρητα…
Συµπερασµατικά, η έκδοση του «Συλλόγου Αρµενιανών Χανίων «Ο Κριτοβουλίδης» αποτελεί µια ουσιαστική προσφορά και είναι άξιοι συγχαρητηρίων όλοι όσοι είχαν την πρωτοβουλία για την έκδοση και ειδικότερα ο Γιάννης Τσακιράκης, εκδότης και ∆ιευθυντής της «Ελευθερόπολις» …
