Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ο Εθνικός μας, Διονύσιος Σολωμός (1798 -1857)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Το 1798 , την ίδια χρονιά που ο ελληνισμός δακρύβρεχτος ένιωθε την απώλεια του εθνεγέρτη και σπορέα της Επανάστασης Ρήγα, γεννιόταν ο υμνητής του εθνικού απελευθερωτικού μας αγώνα στη Ζάκυνθο , ο Διονύσιος Σολωμός..Ο σπουδαίος αυτός Έλληνας ποιητής και φλογερός πατριώτης, δικαίως κατατάσσσεται ισάξιος των κορυφαίων εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού ρομαντισμού, και με το έργο του ‘’Ύμνος εις την Ελευθερίαν’’ κατέστη και εθνικός μας ποιητής.

Ο Διονύσιος Σολωμός αποτελεί τρανή έκφραση και φωνή του οικουμενικού ελληνισμού στην κρίσιμη φάση της Παλιγγενεσίας του, μιας και ίδιος φέρει πολιτιστική ταυτότητα και κουλτούρα ανάλογη, που το δικαιολογεί. Ήταν γιος του Νικολάου Σολωμού και της Αγγελικής Νίκλης,κόρης λαϊκής καταγωγής, που υπηρετούσε στο σπίτι του κόντε Σολωμού.

Ο πατέρας του ανήκε σε οικογένεια που καταγόταν από την Κρήτη, εγκατεστημένη στα Επτάνησα από τον 17ο αιώνα και είχε πετύχει την εγγραφή του στο libro doro της Ζακύνθου, 1785, Μόλις την προτεραία του θανάτου του, 27 Φεβρουαρίου του 1807, νομιμοποίησε το δεσμό του με την Αγγελική Νίκλη και αποκατέστησε τα φυσικά του τέκνα , τον Διονύσιο και το μικρότερο Δημήτριο. Ο Σολωμός, μετά τον θάνατο του πατέρα του, σε ηλικία 10 ετών, χρημάτισε μαθητής του Ιταλού δασκάλου αββα Σάντο Ρώσση και εστάλει στη συνέχεια από τον κηδεμόνα του Νικόλαο Μεσσάλα στην Ιταλία όπου στην παραμονή του σπούδασε σε διάφορες πόλεις Βενετία, Κρεμόνα, Παβία με κατάληξη στα νομικά…΄Ηταν η εποχή που στην Ιταλία υπήρχε ακμαία πνευματική ζωή με πλειάδα ποιητών μεταξύ των οποίων ο Μόντι και ο Μοντανί, (μεταφραστής του Ομήρου) με τους οποίους συνδέθηκε προσωπικά. Ο Παλαμάς θα πει αργότερα πως τον Σολωμό τον χρωστάμε στην ιταλική του παιδεία αλλά και στην ελληνική Επανάσταση. Ο ίδιος ο Σολωμός επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο θα ομολογήσει πως είχε πατήσει βάρβαρος το έδαφο της Ιταλίας και το αφήνει πλουτισμένος με το άνθος της ιταλικής παιδείας. Στη Ζάκυνθο ο Σολωμός συνδέθηκε με τον Αντώνη Μάτεση, το Γεώργιο Τερτσέτη και πολλούς άλλους λόγιους της εποχής του.
Σημαντική για την κατοπινή εξέλιξη του Σολωμού υπήρξε η γνωριμία του με το Σπυρίδωνα Τρικούπη.. Διαβάζοντάς ένα ποιήμά του, ο νεαρός ποιητής γραμμένο στα ιταλικά, στον Έλληνα πολιτικό θα τον κάνει να αναφωνήσει : ‘’Είναι καιρός, η Ελλάδα να αποκτήσει το Δάντη της’’παρωθώντας τον ταλαντούχο Σολωμό να γράψει στα Ελληνικά και ιδιαίτερα για τον ελληνικό Αγώνα.. Ο Σολωμός μελέτησε την ελληνική γλώσσα και τη δημοτική ποίηση και άρχισε να γράφει μικρά απλά ποιήματα στη νεοελληνική που αμέσως κατέκτησαν την καλλιεργημένη κοινωνία της Ζακύνθου και έγινε δημοφιλέστατος,, παραθέτουμε το πιο γνωστό

Διονύσιος ΣολωμόςΗ ΞΑΝΘΟΥΛΑ

 

Διονύσιος ΣολωμόςΟ ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Θρίαμβο, όμως, πραγματικά γνώρισε ο Σολωμός με τον ‘’Υμνο εις την Ελευθερίαν’,’1823. Εκτενές ποίημα,158 τετράστιχων στροφών, με οκτασύλλαβους και επτασύλλαβους τροχαϊκούς ομοιοκατάληκτους στίχου.. Στην όλη σύνθεση δεσπόζει η Ελευθερία , κυρίαρχη μορφή,’’ βγαλμένη από τα ιερά κόκκαλα των προγόνων.

Σύμφωνα με τον Mario Vitti ‘’ Ο Σολωμός στον ‘’ Ύμνον εις την Ελευθερίαν’’ εξυμνεί την αγάπη προς την πατρίδα, τις ελπίδες για την απελευθέρωση και την αδιάσειστη πίστη στην τελική ευόδωση του αγώνα, και το εγχείρημα αυτό κατέστησε τον Σολωμό,σαν τον γνησιότερο διερμηνευτή των αισθημάτων του αγωνιζόμενου λαού’’.

Στον εθνικό ύμνο εξυμνούνται γεγονότα ένδοξα της Επανάστασης όπως η άλωση της Τριπολιτσάς,(στρ.35-74).

Καθώς στις στροφές (75- 87 ) η μάχη της Κορίνθου, αλλά και η καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια

Στην στροφή 150 προβάλλει το όραμα για εθνική ολοκλήρωση , το σπέρμα της Μεγάλης Ιδέας και στον επίλογο ο ποιητής στρέφεται προς τους Ευρωπαίους ηγεμόνες και τους καλεί να πάψουν να χτυπούν τους ομοθρήσκους τους.

Αντίγραφα του ‘’Υμνου στην Ελευθερια’’κυκλοφόρησαν από χέρι σε χέρι, μετά το 1823 κατά τη διάρκεια του Αγώνα και ο λαός τα απήγγειλε, νιώθοντας εθνική υπερηφάνεια.

ΕΙΣ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΛΟΡΔOY ΜΠΑΪΡΟΝ

Το 1824, με αφορμή το θάνατο του λόρδου Βύρωνα, ο ποιητής θα γράψει την ‘’Ωδή του Μπάιρον’’επιτελώντας ένα νέο ποιητικό άθλο με 166 στροφές ανάλογου ύφους με τον’ ‘’Ύμνο εις την Ελευθεριαν’’, Στο ξεκίνημα χαρακτηριστικά αναφέρει:

 

Διονύσιος ΣολωμόςΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ‘’Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ’’

Εντυπωσιακό είναι και το εξάστιχο, αριστουργηματικό επίγραμμα ‘’ Η καταστροφή των Ψαρών’’
‘’Μόνο αυτό να έγραφε ο Σολωμός’’, όπως είπε κριτικός του,’’ θα εθεωρείτο μεγάλος ποιητής’’Θεωρείται από τα νεανικότατα έργα του ποιητή, γράφτηκε το 1825 και είναι υπόδειγμα σύλληψης, ουσίας και τεχνικά κλασικής ισορροπίας και λιτότητας.Υποβάλλει ο ποιητικός λυρισμός του επιγράμματος και η συνθετική έκφρασή του. Μας θυμίζει τις δυό πρώτες στροφές του Εθνικού ύμνου.Μόνο που στον Εθνικό ύμνο προβάλει η Ελευθερία, ενώ στο επίγραμμα των Ψαρών, η Δόξα, δηλαδή η δόξα που βγήκε από τον ηρωικό θάνατο σ΄ένα τόπο.

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
περπατώντας η Δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλληκάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί
γιναμένο από λίγα χορτάρια
που είχαν μείνει στην έρημη γη.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ*

Το κορυφαίο έργο του Διονύσιου Σολωμού και μοναδικό για την ελληνική μας ποίηση είναι “οι ελεύθεροι πολιορκισμένοι”, όπως θέλει ο ποιητής σύμφωνα με το αυτόγραφό του, “και όχι πολιορκημένοι”, όπως αποδίδεται. Η αντίσταση στο Μεσολόγγι πυρώνει την ψυχή του εικοσιπεντάχρονου Σολωμού. Αφουγκράζεται από την άκρη της Ζακύνθου τις κανονιές αμυνομένων και επιτιθέμενων, Καθημερινά ανεβαίνει στο λόφο της Στράνης,της Ζακύνθου, για να ακούσει τον αχό του Μεσολογγίού, να σιγουρευτεί ότι το Μεσολόγγι αντιστέκεται και αντέχει και να απέρχεται εναγωνίως, βροντοφωνάζoντας , ‘’Βάστα κατακαημένο Μεσολόγγι’’.
Το ημιτελές αυτό ‘εργο θεωρείται η ναυαρχίδα της ελληνικής μας ποίηση. Αποδεικνύει το μέγεθός της προσπάθειας του εθνικού μας ποιητή, να πληρώσει την ικανοποίηση του ανολοκλήρωτου. Τα αλλεπάλληλα σχεδιάσματα είναι αποτέλεσμα ενός μορφικού προβληματισμού και ταυτόχρονα μιας ουσιώδης προσέγγισης ενός ηθικού μεγαλείου, που εντείνεται και δοκιμάζεται σε ένα σκηνικό τραγικά εμβληματικό και μοιραίο για τις αντοχές τις ανθρώπινης ύπαρξης.Το ποίημα τον απασχόλησε όσο κανένα άλλο.

“Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι’’,είναι οι αποφασισμένοι αγωνιστές της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου, από 1825 μέχρι την παραμονή των Βαϊων του 1826. Η ηρωικότερη στιγμή της ελληνικής επανάστασης.Ζητεί να αναπλάσει μέσα στην ψυχή του ο ποιητής τον μεγάλο Αγώνα μέσα σε μια ατμόσφαιρα υψηλού ηρωισμού` Ο ποιητής καταδεικνύει τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής, όταν εμφορείται από αξίες και ιδανικά και πρωταγωνιστής δεν είναι το πρόσωπο αλλά οι αποφασισμένοι να δώσουν τον καλό αγώνα, όσοι επιτελόυν, το υπέρτατο χρέος τους. Η θυσία της ζωής στην επιταγή του χρέους Η αισθητική αντίληψη,που εκδηλώνει την νίκη του πνεύματος απέναντι στους ακαταγώνιστους νόμους της φύσης.

Όταν την παράσταση την κλέβει το καθήκον , ο απαρασάλευτος ηθικός νόμος.Ο ίδιος ο Σολωμός θα γράψει για το εν λόγω έργο:¨Στο Μεσολόγγι το θέμα είναι η Δύναμη της θελήσεως ,που δοκιμάζεται, μάταια, από φριχτά παθήματα”.

Xαρές και πλούτη κι’ αν χαθούν
και τα βασίλεια κι’ όλα,
τίποτα δεν είναι σαν στητή,
μένει η ψυχή κι ολόρθη

Δ. Σολωμός

Αλλά και ο ίδιος ο τελικός τίτλος του ποιήματος, οξύμωρo σχήμα αποκαλύπτει την κατίσχυση της ηθικής θελήσεως έναντι των αισθήσεων.
Η υπόθεση του ποιήματος αναφέρεται στις δεκαπέντε τελευταίες ημέρες από τη μάχη της Κλείσοβας ως την Έξοδο.
Το ποιήμα άρχισε να γράφεται γύρω στο 1830, καταθέτοντας το πρώτο σχεδίασμα ως δοκιμή περισσότερο.

 

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Β’

Το Β’ σχεδίασμα θεωρείται αποτέλεσμα ωριμότητας ‘’των Ελεύθερων Πολιορκημένων’’, δουλεύεται δέκα και παραπάνω χρόνια από τον ποιητή, από το 1833 έως το 1844.
Ο ποιητής χρησιμοποιεί δεκαπεντασύλλαβο στίχο με μια πρωτόγνωρη εσωτερική αρμονία και πρωτοφανή λυρική έκφραση .

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει’
Λαλεί πουλί,παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια πείνα εμαύρισε’στα μάτια η μάνα μνέει.
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’έχω γω στο χέρι;
Όπου συ μούγινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξερει’’

Το Μεσολόγγι έπεσε την Άνοιξη΄’ ο ποιητής παριστάνει τη φύση ,στη στιγμή που είναι ωραιότερη , ως μια δύναμη, η οποία, με όλα τα άλλα υλικά και ηθικά ενάντια, προσπαθεί να δειλιάσει τους πολιορκημένους.Υπάρχει ένα διαρκές πάλεμα μεταξύ ηθικής θέλησης και αισθήσεων.

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε
Κι’οσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τοσ’ άρματα σε κλειούνε.
…………………………………………………………………………..
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει
Όποιος πεθάνη σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της. …………………………………………………………………………..

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ’

Και το Γ ‘ σχεδίασμα, όπως και το Β΄,με τόν ίδιο μορφικό τύπο παρουσιάζουν σειρά αποσπασμάτων, έτσι τουλάχιστον τα ονομάζουμε, μιας και ο Σολωμός δεν προχώρησε ποτέ στην ολοκλήρωσή τους, ενδιαφέρθηκε ‘όμως στην καθαρή λυρική τους έκφραση και όχι στην ένταξή τους σε ένα συνολικό αφηγηματικό σύνολο.
……………………………………………………………………………………

Ο ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ (η πρόκληση της φύσης )

‘’ Εστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,
Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,
Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
Ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.
Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,
Χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
Και παίρνουνε το μόσχο της , κι αφήνουν τη δροσιά τους
Κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγή τους.
Τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αήδόνια,
Εξ’ αναβρύζει κι η ζωή σ’ γη σ΄ουρανό, σε κύμα.
Αλλά στής λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο,
Ακίνητ΄όπου κι αν ιδής, και κάτασπρ’ ως τον πάτο,
Με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,
Που ΄χ ευωδίσει τσ΄ ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.
Αλαφροϊσκιωτε καλέ, για πες απόψε τί ‘δες;
Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!
Χωρίς ποσώς γη ,ουρανός και θάλασσα να πνένε,
Ουδ’ όσο καν’ η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,
Γύρου σε κάτι ατάραχο π’ασπρίζει μες στη λίμνη,
Μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι
Κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του’’.

Και η απάντηση των ελεύθερων πολιορκημένων

‘’ Ερμα ν΄τα μάτια, που καλείς , χρυσέ ζωής, αέρα!’’
Ο διαπρεπής και σεβαστός καθηγητής μου Ερατoσθένης Καψωμένος χαρακτηριστικά γράφει :
‘Ο Πειρασμός του Γ’ Σχεδιάσματος αποτελείται από δύο ενότητες. Η πρώτη έχει 21 στίχους και η δεύτερη έναν.Ο ποιητής στην πρώτη ενότητα ξετυλίγει μπροστά στα μάτια μας το θαύμα της ανοιξιάτικης φύσης , που λειτουργεί ως πρόκληση,’’ πειρασμός’’ με ακατανίκητη γοητεία για τη δυσχερή θέση των ελεύθερων πολιορκημένων προσκαλώντας τους να συνθηκολογήσουν για να σωθούν.Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι όμως καταφέρνουν να ξεπεράσουν με ακλόνητη αποφασιστικότητα την φυσική πρόσκληση για ζωη και να περισώσουν μια άλλη αξία υψηλότερη την ηθική τους ελευθερία’’.

Άλλωστε, είναι αυτό που λέει και ο Ρήγας Φεραίος:
‘’ Τί σ’ ωφελεί αν ζήσης και είσαι στη σκλαβιά;
στοχάσου πως σε ψένουν καθ ΄ ώρα στη φωτιά΄’

Η τραγική σύγκρουση που επέρχεται με το μήνυμα της ανοιξιάτικης φύσης, η ζωή ως υπέρτατο αγαθό, και της απορριπτικής , ως βούληση του συλλογικού ήρωα, απάντησης των ελεύθερων πολιορκήμένων- σε ευθύ λόγο ‘’έρμα ‘ν’ τα μάτια που καλείς, χρυσέ ζωής, αέρα’’- υποδηλώνει την αντίσταση στην υποταγή σε μια ζωή σκλαβιάς που ναι χειρότερη από ένα τιμημένο θάνατο. Η αποφασιστικότητα της άρνησης δηλώνεται με τα μάτια , το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο μιας ύπαρξης, και που συνεκδοχικά αντικαθιστούν την ίδια την προσωπικότητα.. Η επικολυρικότητα σε όλο της το ΜΕΓΑΛΕΙΟ! Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, Η ΥΠΕΡ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΟΥ ΤΗ ΦΥΣΗ, ΕΝΕΚΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ!

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ

Ο ποιητής Σολωμός δοκιμάζεται στον πεζό λόγο και μας χαρίζει ένα μνημείο στην νεολληνική μας λογοτεχνία ,όπως αργότερα θα πετύχει και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με το κοινωνικό του νατουραλιστικό μυθιστόρημα ,κατ’ άλλους νουβέλλα, ‘’Η Φόνισσα’’.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ :Έργο πρωτοποριακό, που συνδυάζει, κατά τρόπο ανεπανάληπτο, τα φανταστικό με τα ρεαλιστικά στοιχεία. Είναι κείμενο δυσκολοπλησίαστο, όχι μονάχα εξ αιτίας του αποσπασματικού χαρακτήρα του, αλλά και του δυσεξιχνίαστου ιδεολογικού του πυρήνα.
Ο Σολωμός παίρνει το προσωπείο του ‘’Ιερομόναχου Διονυσίου’’ και σε πρώτο πρόσωπο μας εξιστορεί τις περιπέτειες της Γυναίκας της Ζακύθου’’ ,μιας διαβολικής ψυχής ‘’ μιας έχθρισσας του έθνους’’ ΄όπως την αποκαλεί και η Μαρία Δεληβοριά.
Κείμενο αποσπασματικό, οργισμένο και σκοτεινό. Συναφές με τους στοχασμούς των ΄΄Ελεύθερων Πολιορκημένων΄΄. Η υπόθεση εξελίσσεται στη Ζάκυνθο την περίοδο της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου΄. Ο Σολωμός βάζει ως θέμα της αφήγησή του μια γυναίκα που η ταυτότητά της παραμένει άγνωστη. Μιας γυναίκας,που εύχεται την αποτυχία της Ελληνικής Επανάστασης και στην οποία αντιτίθεται με πολύ ενεργητικό τρόπο. Συμπεριφέρεται απάνθρωπα στις Μεσολογγίτισσες πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στην Ζακυνθο, και είναι η μόνη που τους αρνείται την ελεημοσύνη, τις βρίζει πριν τις διώξει ,αλλά και καταριέται τους αγωνιστές της ιστορικής πόλης, που είναι οι αντρες και τα αδέλφιά τους.
Προφητεύεται η πτώση του Μεσολογγίου, ενώ καταδείχνεται η δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι άμαχοι που όλοι αγωνιούν, αν θα πέσει ή θα διασωθεί το Μεσολόγγι.
Στη συνέχεια πρωταγωνιστούν οι παραισθήσεις της γυναίκας που θα την οδηγήσουν στο να κρεμαστεί μόνη της.Ενώ στον επίλογο υπάρχει ο χλευασμός των πρώην εραστών της, ενώπιον του άψυχου σώματός της, και που απομακρύνονται πανικόβλητοι μόνο μετά την απειλή του αφηγητή- ιερομόναχου ότι θα καταστούν υπεύθυνοι και θα συλληφθούν Το πρόσωπο γίνεται σύμβολο του κακού. Το κακό εδώ συμβολίζεται με ένα πρόσωπο , που ανάμεσα στα άλλα του λείπει κι η πατριωτική συνείδηση. Μάλιστα μέσα στις κακίες, που αποδίδονται στη γυναίκα λόγω της στάση της, είναι ό,τι χειρότερο και ο φιλοτουρκισμός. Μας ξαφνιάζει στο έργο πως ένας ρομαντικός ποιητής, όπως ο Σολωμός,περνάει στην αντίπερη όχθη ενός κυνικού ρεαλισμού , κυρίως και με την πεζότητα του λεξιλογίου που χρησιμοποιεί. Βέβαια ο μελετητής Κ, Καιροφυλάς διατύπωσε την ακραία άποψη ότι η κακή γυναίκα συμβολίζει την αγγλική προστασία. Άλλοι διατυπώνουν την υπόθεση οτι επηρεάσθηκε ο Σολωμός από το έργο ‘’Υπερκάλυψη’’ του Ούγγου Φόσκολου.
Ο Σολωμός γράφει το αφήγημα το 1826 στη Ζάκυνθο, όταν έχει πέσει το Μεσολόγγι και το συνεχίζει μέχρι το 1828 -29 που πήγε στην Κέρκυρα, οπότε και το εγκαταλείπει ανολοκλήρωτο.`

Ο Κ Ρ Η Τ Ι Κ Ο Σ

Παρανθετικά, ένα από τα σημαντικότερα έργα του Σολωμού, που σχετίζεται με την Τουρκοκρατία στην Κρήτη και όχι με την επανάσταση του 1821 , είναι ‘’ ο Κρητικός’’.
Ο Νικ. Τωμαδάκης ως μεγάλος “σολωμιστής” θα παρατηρήσει: ‘’Ο Σολωμός εις τους Κρήτας πρέπει να ναι γνωστός,όχι μόνο δια το μεγαλειώδες έργο του, αλλά και για δύο άλλους λόγους. Ο ένας είναι ότι η οικογένειά του ποιητή κατήγετο εκ Κρήτης,ο δ’ άλλος ότι ο ποιητής έγραψε στίχους και συνθέματα σχετικά με την Κρήτη’’.

Πάνω στην πρώτη επισήμανση,συμπληρωματικά λειτουργεί η δημοσίευση του αείμνηστου Στέφανου Ξανθουδίδη για εντοπισμό ιστορικής επιγραφής στην Ιεράπετρα με την αναγραφή ‘’οικογένεια Σολωμού. ‘’

Κατά την υποδούλωση της Κρήτης ‘’-συνεχίζει ο Νικ.Τωμαδάκης- ‘’υπό των Τούρκων 1669, οι Σολωμοί, όπως και όλοι οι ευγενείς, Βενετοκρήτες και Βενετοί, εγκατέλειψαν την Μεγαλόνησο,πέρασαν εις την Πελοπόννησο, κλάδος δε της οικογενείας εγκαταστάθη εις την Ζάκυνθο. Η Επτάνησος, είναι γνωστό ότι παρέμεινεν υποτεταγμένην εις τους Βενετούς, μέχρι το 1797.Αλλά δεν είναι αυτή η μοναδική σχέση του ποιητή με την Κρήτη . Είναι γνωστό, σε όλους μας, ότι ο Σολωμός είχε σχεδιάσει ποιήμα μεγάλο το οποίο υπέγραψαν (οι εκδόσαντες αυτό μετά τον θάνατον ) “Ο Κρητικός”. Μαλιστα, ο πραγματικός του τίτλος στα ανευρεθέντα χειρόγραφα ήταν “La Canea” , “Τα Χανιά”, Του ποιήματος αυτού δεν εσώθησαν, δυστυχώς, ειμή πέντε μέρη, ενώ τα πρώτα δεκαεπτά έχουν χαθεί.

Έτσι δεν είναι εύκολη η συγκρότηση της υποθέσεως του ποιήματος αυτού.
Από τα αποσπάσματα αυτά διακρίνονται οι έρωτες κα τα δεινοπαθήματα των Κρητών προσφύγων’’.

XX
Όμως κοντά στην κορασιά,που μ’ έσφιξε κι εχάρη,
Εσειότουν τ’ ολοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι΄
Και ξετυλίγει ογλήγορα κάτι που εκείθε βγαίνει,
Κι ομπρός μου ιδού που βρέθηκε μια φεγγαροντυμένη.
Έτρεμε το δροσάτο φως στη θεϊκιά θωριά της,
Στα μάτιά της τα ολόμαυρα και στα χρυσά μαλλιά της.

XXL
Τ’ αδέλφιά μου τα δυνατά οι Τούρκοι μου τ’ αδράξαν
Την αδελφή μου ατίμησαν κι αμέσως την εσφάξαν,
Τον γέροντα τον κύρην μου εκάψανε το βράδυ
Και την αυγή μου ρίξανε την μάνα στο πηγάδι.

Ο Λίνος Πολίτης για τον ‘’Κρητικό’’ του Διον. Σολωμού αναφέρει.’’Ένα από τα μεγάλα έργα του, είναι ‘’Ο Κρητικός’’. Γράφτηκε το 1833. Μας έχει παραδοθεί σαν απόσπασμα , αλλά αυτό είναι φαινομενικά μονάχα. Ο Σολωμός ακολουθώντας τη συνήθεια της εποχής,έχει σκοπό
να γράψει ένα ποίημα επικολυρικό, που όμως ποτέ δεν το τελείωσε. ‘’ Ο Κρητικός’’ θα ήταν ένα επεισόδιο αυτού του ποιήματος΄΄΄το επεισόδιο’’όμως αυτό αποτελεί ένα ποίημα αυτοτελές και πέρα ως πέρα ολοκληρωμένο’’.

Η υπόθεση του έργου είναι : Ναυαγός, ο Κρητικός,προσπαθεί να σώσει την αγαπημένη του μέσα στην τρικυμία. Η τρικυμία παύει απότομα και μπροστά του φανερώνεται μια ‘’φεγγαροντυμένη’’ θεϊκή μορφή.Όταν η οπτασία χαθεί, θα ακουστεί ένας μαγευτικός απόκοσμος ήχος που θα συνεπάρει την ψυχή του ναυαγού,κι όταν ο ήχος σωπάσει,,ο Κρητικός θα φτάσει στην ακρογιαλιά,θ’αποθέσει εκεί την αγαπημένη του,αλλά είναι ,ήδη, πεθαμένη.

Όπως αναφέρει κι ο μελετητής του, Λίνος Πολίτης, ‘’ο Σολωμός στον ‘’Κρητικό’’ξαναπιάνει το νήμα της κομμένης παράδοσης μελετώντας παράλληλα τα κρητικά κείμενα.Το ποιητικό ωρίμασμα γίνεται ολοκληρωτικό, εισχωρεί και στα μυστικά της γλώσσας και στους ποιητικούς εκφραστικούς τρόπους της λαϊκής παράδοσης’’.

Τελευταίο αφήσαμε ένα πρώιμο ποιητικό απόσπασμα του 1825, που έγραψε ο Σολωμός με αφορμή τα γεγονότα της Επανάστασης και συγκεκριμένα για τον ηρωικό θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, επιγράφεται ‘’ΕΙΣ ΜΑΡΚΟ ΜΠΟΤΣΑΡΗ’’
…………………………………………….

 

Η Δόξα συντροφεύει τον αντρειωμένο Μάρκο Μπότσαρη ,όπως’’ μελετούσε τα λαμπρά παλληκάρια΄΄ των Ψαρών .Και σε αυτό το ποιήμα ξεχειλίζει ο πατριωτισμός και η εθνική φλόγα του ποιητή. Γιατί ο υμνητής της Ελληνικής Επανάστασης,είχε κλείσει την Ελλάδα στην ψυχή του.
Δικαίως ο Νικηφόρος Βρεττάκος με ποιητικό τρόπο θα αναφωνήσει.
‘’Το πρόσωπό σου, της Ελλάδος πρόσωπο, ποιητή.
Τα αχτινοβόλα μάτια σου,μάτια δικά της’’.

Ύστερόγραφο: Το δημοσίευμά μου στο Σολωμό το αφιερώνω στους δασκάλους μου, και ιδιαίτερα στον σεβαστό και διαπρεπή πανεπιστημιακό, που μας τον δίδαξε Καψωμένο Ερατοσθένη.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :

ΑΠΑΝΤΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ ΑΘΗΝΑ 1995
ΑΚΤΣΟΓΛΟΥ ΙΑΚΩΒΟΣ ”Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ” ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ” 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2ΟΟ2.
ΒΙΣΤΩΝΙΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ”Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ” ΕΦ.ΒΗΜΑ.10 /11/2013
ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ,ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ:΄” Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ”ΕΚΔ. ΑΓΡΑ ,ΑΘΗΝΑ 2012
ΚΑΨΩΜΕΝΟΣ ΕΡΑΤOΣΘΕΝΗΣ ΄΄ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΙΣΜΕΝΟΙ*΄΄ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ,
ΓΙΑΝΝΕΝΑ 1984
ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΟΙΗΣΗ ΣΟΛΩΜΟΣ΄.ΟΕΔΒ,1983.
ΛΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ,Μ.Ι.Ε.Τ. ΑΘΗΝΑ 1980
ΠΟΛΥΛΑΣ ΄΄ ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ”
ΤΩΜΑΔΑΚΗΣ ΝΙΚ. ”ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ”
ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ ΜΙΧΑΛΗΣ ”Ο ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΗΤΗ”ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ 23/01/2008 MARIO VITTI , ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ,ΕΚΔ . ΟΔΥΣΣΕΑΣ 1978


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα