Ο Αύγουστος

«Αύγουστε καλέ μου μήνα, να ’σουν δύο φορές το χρόνο» (λαϊκή παροιμία). Ο Αύγουστος είναι ο όγδοος μήνας του χρόνου, ανήκει στην εποχή του καλοκαιριού κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Είναι γνωστότερος για τον Δεκαπενταύγουστο, την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Η Παναγία είναι το ιερό πρόσωπο που ο λαός μας τιμά και σέβεται περισσότερο από κάθε άλλο. Αμέτρητες είναι οι προσωνυμίες που αποδίδουν στο πρόσωπό της: Ελεούσα, Μεγαλόχαρη και Φανερωμένη, Χρυσοσπηλιώτισσα-Χρυσοσκαλίτισσα, Παντάνασσα και Κεχαριτωμένη είναι μερικές από τις χαρακτηριστικές δοξασιολογίες που αποδίδει ο λαός μας στην Παναγία και τιμά την Κοίμησή της με νηστεία και παρακλήσεις δύο εβδομάδων. Ανήμερα της γιορτής, γιορτές και πανηγύρια παντού. Οι εορτές της Παναγίας δεν είναι οι μοναδικές του μήνα, αφού σπουδαία θέση στο χριστιανικό ημερολόγιο κατέχει και η 6η Αυγούστου, όπου η Εκκλησία γιορτάζει τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, μία από τις 12 δεσποτικές εορτές της Oρθοδοξίας. Γιατί, άλλωστε, παρ’ όλη τη νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, αυτή την ημέρα επιτρέπεται να φάμε ψάρι. Επίσης την ημέρα αυτή είναι έθιμο, από τα πιο διαδεδομένα, η προσκόμιση στις εκκλησίες και ευλόγηση με ειδικές ευχές των πρώτων σταφυλιών της χρονιάς και των σύκων. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνούμε και την εορτή της Αποτομής της κεφαλής του Tιμίου Ιωάννη Προδρόμου, στις 29 του μήνα. Με την ευκαιρία του ερχομού του Αυγούστου, τις μέρες αυτές στριφογυρίζουν στο μυαλό μου πολλές αναμνήσεις με ιστορίες, έθιμα, παραδόσεις και πανηγύρια των παιδικών μου χρόνων, τα οποία έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη μου και θα ήθελα να παραθέσω μερικά ακόμα υπηρετώντας υποτυπωδώς τη λαογραφία. Οι δώδεκα πρώτες μέρες του Αυγούστου ονομάζονταν “μερομήνια”, γιατί έλεγαν ότι προβλέπουν τον καιρό, “κάθε ήμερα και ένας μήνας”. Θυμάμαι τον υπεραιωνόβιο “Νικολάκη” (Ν.Μ.) να παρατηρεί τα “μερομήνια” και να μας επιβεβαιώνει σε κάθε καιρικό φαινόμενο τις προβλέψεις του. Ήταν αλάνθαστος “μετεωρολόγος”. Οι πρώτες μέρες του μήνα, επίσης, είναι γνωστές και ως “δρίμες”. Τις μέρες αυτές δεν έπρεπε να πάει κάποιος στη θάλασσα για μπάνιο ούτε να πλύνει – “να κάνει μπουγάδα” ούτε να κόψει σταφύλια και σύκα. Ο λαός έλεγε ότι “ο Αύγουστος είναι ο μήνας που τρέφει τσ’ άλλους” ή “βρήκε το μήνα που τρέφει τσ’ έντεκα”. Λεγόταν οι φράσεις αυτές γιατί το μήνα αυτό γινόταν όλες οι διαδικασίες ενοικιάσεων των χειμερινών βοσκοτόπων (“χειμαδιών”) από τους κτηνοτρόφους. Οι διαδικασίες γινόταν φανερά με τον “Ντελάλη” να διαλαλεί στα καφενεία και σ’ όλο το χωριό τις προσφερόμενες εκτάσεις ενοικίασης -και για τις μοναστηριακές- και να ανακοινώνει τις προσφορές των ενδιαφερόμενων κτηνοτρόφων. Θυμάμαι το πανηγύρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού, μεταξύ Αρμένων και Καλυβών στις 6 Αυγούστου, όπου από όλα σχεδόν τα χωριά του Αποκόρωνα πηγαίναμε στο πανηγύρι αυτό με τους δικούς μας, κρατούσαμε τα φαγητά μας και στη συνέχεια στις Καλύβες για μπάνιο, το οποίο ίσως να ήταν το μοναδικό της χρονιάς. Θυμάμαι επίσης το πανηγύρι στις 29 Αυγούστου στα Πλατανάκια, στο Στύλο, όπου από όλα τα χωριά, και από το δικό μου, μεγάλες παρέες πηγαίναμε και συμμετείχαμε στον εκκλησιασμό και στο σχετικό πανηγύρι (γλέντι) που ακολουθούσε. Παλιές ευχάριστες αναμνήσεις της νιότης μου. Κάθε Αύγουστο το χωριό ήταν γεμάτο από παραθεριστές, Αθηναίους και Χανιώτες, τους οποίους αποκαλούσαμε “σταφυλάδες” και “συκοφάδες”, γιατί ήρθαν για να χορτάσουν σταφύλια και σύκα. Οι -πολλές τότε- συκιές “αναστέναζαν” από τις πολλές επισκέψεις των “συκοφάγων” που έτρωγαν ακόμα και τους “πρήστους” και έλεγαν “είναι πρήστος αλλά ταχιά δεν τον εβρίστω”. Από την κατανάλωση πολλών σύκων και σταφυλιών ήταν εύκολη η αφόδευσή τους. Θυμάμαι γέροντα υπεραιωνόβιο (Γ.Π.) να μου λέγει ότι στις επιστολές αλληλογραφίας τους τον Αύγουστο μετά την ημερομηνία δεν έβαζαν το όνομα του ογδόου μηνός, αλλά “εν Παϊδοχωρίω, τη… ευκολοχέστου μηνός”. Αυτά τα γράφω γιατί οι παραθεριστές της εποχής εκείνης (σταφυλάδες και συκοφάδες) δεν υπάρχουν πια. Σύκα και σταφύλια βρίσκουν από… τη λαϊκή, γιατί οι πατρογονικές τους συκιές έχουν ξεραθεί και τα αμπέλια είναι χέρσα. Απολαμβάνουν, όμως, τις διακοπές τους στο όμορφο χωριό τους, με τα πολλά μπάνια τους στις παραλίες των Καλυβών και τις Γεωργιούπολης και τις δροσερές αποσπερίδες-βεγγέρες στα αναπαλαιωμένα πατρογονικά τους. Συμμετέχουν στις ποικίλες εορταστικές-πολιτιστικές εκδηλώσεις του χωριού και της επαρχίας. Αξίζει να τονιστούν οι εκδηλώσεις του Δεκαπενταύγουστου με την καθιέρωση των “Εγκωμίων της Παναγίας” στον εσπερινό, όπου με κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια τελούνται τα τελευταία χρόνια με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου στο εξωκκλήσι της Παναγίας στο Μαραθέ, από τον Σύλλογο Αθηναίων των καταγόμενων από την πρώην κοινότητα Παϊδοχωρίου. Όπως επίσης και την επομένη, η πανηγυρική εορτή της Κοίμησης της Προστάτιδας του Συλλόγου, στην οποία προσέρχονται με πίστη εκατοντάδες από τα γύρω χωριά της επαρχίας. Εύχομαι καλό μήνα σε όλους!