Ιωάννης πένησι δους και σκορπίσας
Ω ποία Χριστώ νυν παρεστώς λαμβάνει!
Ώχετο ακτεάνων δυο και δεκάτη Ελεητής.
αρχιμανδρίτης ΙΓΝΑΤΙΟΣ Θ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ*
Πλούσιο το Αγιολόγιο και του προηγούμενου μήνα με κυρίαρχη εορτή τα Εισόδια της Παναγίας. Γι’ αυτήν γράψαμε επικαίρως στα Χανιώτικα Νέα.
Ωστόσο θα θέλαμε να αναφερθούμε με το σημερινό γραφτό μας σε μια ταπεινή και ελεήμονη ψυχή, τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, Αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας, που εορτάζε στις 12 Νοεμβρίου και με την ευκαιρία που κάθε τόσο κρούομε τις ελεήμονες ψυχές για οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια στους καθημερινά αυξανομένους αναξιοπαθούντας συνανθρώπους μας λόγω της οικονομικής κρίσεως.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων γεννήθηκε στην Αμαθούντα, τη σημερινή Λεμεσό της Κύπρου. Ήταν υιός του άρχοντα Επιφανίου επί αυτοκρατορίας Ηρακλείου το 615. Όταν μεγάλωσε, νυμφεύθηκε, απέκτησε παιδιά, τα οποία ανέθρεψαν χριστιανικά με την πιστή σύζυγό του. Όμως, δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Κύριος εκάλεσε κοντά του τη γυναίκα του και τα παιδιά του.
O Άγιος Ιωάννης έμεινε μόνος του και δεν παραπονιόταν για τον θάνατό τους, ως άλλος Ιώβ, έλεγε «ο Θεός μού τα έδωσε, ο Θεός μου τα πήρε».
Επειδή είχε μεγάλη περιουσία, του έγιναν πολλές προτάσεις για να δημιουργήσει καινούργια οικογένεια. Όμως, τις απέρριψε όλες, απαντώντας ότι προς όλους τους Χριστιανούς είναι οφειλέτης, και αφού έχει τη δυνατότητα, θα τους προσφέρει την υπηρεσία του και την περιουσία του.
Ονομάσθηκε Ελεήμων, γιατί υπήρξε ο Άγιος της προσφοράς, της αγάπης, της στηρίξεως και έμπρακτης φιλευσπλαχνίας, προσφέροντας απλόχερα στους πτωχούς την ελεημοσύνη του.
Θέλημα του Θεού ήταν το 608 να γίνει αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας. Στην Αίγυπτο κυριαρχούσαν πολλές αιρέσεις, ειδικά οι Μονοφυσίτες. Ο καταλληλότερος για να σταματήσει τις έριδες και να βοηθήσει στην μεταστροφή των αιρετικών στην Ορθόδοξη Πίστη ήταν ο Άγιος Ιωάννης, τον οποίο εσέβοντο ακόμη και οι ειδωλολάτρες.
Όμως, ο Άγιος Ιωάννης δεν ήθελε από μετριοφροσύνη να αναλάβει ένα τόσο ανώτατο αξίωμα. Μετά από πολλές πιέσεις εδέχθηκε. Μόλις ενθρονίστηκε Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας, πρόσταξε να καταγράψουν τους πτωχούς σε όλη την περιφέρειά του, που έφθασαν περίπου τους 7.500 και διέταξε να τρέφονται καθημερινά εις την Αρχιεπισκοπή. Έκτισε νοσοκομεία, πτωχοκομεία, λοχοκομεία, όπου γεννούσαν και περιθάλπονταν οι έγκυες, το Καισάρειο, χώρος για να κοιμούνται οι άστεγοι, ξενώνες για να φιλοξενούνται εντελώς δωρεάν οι πτωχοί, οι τραυματίες, οι αιχμάλωτοι και οι άλλοι πάσχοντες. Επίσης έστειλε σημαντική βοήθεια στα Ιεροσόλυμα για να κτισθεί ο ναός της Αναστάσεως, που έκαψαν οι Πέρσες.
Πολλές ήταν οι ευεργεσίες που έκανε ο Άγιος Ιωάννης στους πονεμένους και φτωχούς, για δέκα ολόκληρα χρόνια που διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος, κάνοντας πράξη των λόγων του Κυρίου Ιησού Χριστού από την επί του όρους ομιλία «Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται», δηλ. πραγματικά ευτυχισμένοι είναι οι ευσπλαχνικοί στη δυστυχία των συνανθρώπων τους, διότι αυτοί θα ελεηθούν από τον Θεό.
Όταν το 615 οι Πέρσες βάδιζαν κατά της Αλεξάνδρειας, ο Άγιος Ιωάννης μετά από πίεση του Πατρικίου Νικήτα αποφάσισε να φύγει για τη Βασιλεύουσα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη. Το καράβι που επιβιβάσθηκε μαζί με άλλους αξιωματούχους της Αυτοκρατορίας κινδύνευσε σοβαρά από τρικυμία. Σώθηκε, όμως, με θαυματουργική επέμβαση του Αγίου Ιωάννου, ο οποίος είδε σε οπτασία έναν άγγελο που του ανακοίνωσε ότι το ζητούσε ο “βασιλεύς των βασιλευόντων” και κατάλαβε ότι ερχόταν το τέλος της επίγειας ζωής του.
Έτσι, διέκοψε το ταξίδι προς την Κωνσταντινούπολη και επέστρεψε στην πόλη που γεννήθηκε στην Αμαθούντα της Κύπρου.
Ο Άγιος Ιωάννης, που επετέλεσε πολλά θαύματα εν όσω ζούσε, όσο και μετά τον θάνατό του σε όσους με πίστη εζήτησαν τη βοήθειά του, πέθανε ειρηνικά στις 12 Νοεμβρίου του 619 μ.Χ. σε ηλικία 80 ετών, γι’ αυτό και η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του, όπως προαναφέραμε, εκείνη την ημέρα.
Ετάφη στο ναό του Αγίου Τύχωνος στην Αμαθούντα, σε ένα τάφο που ήταν θαμμένοι δύο επίσκοποι της περιοχής, οι οποίοι κατά την ταφή παραμέρισαν και δέχθηκαν στη μέση τους τον Άγιο, ενώ σήμερα τα ιερά λείψανά του φυλάσσονται στον ομώνυμο ιερό ναό του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος στη Λεμεσό.
Απολυτίκιον του Αγίου
Εν τη υπομονή σου εκτήσω τον μισθόν σου,
Πάτερ Όσιε, ταις προσευχαίς αδιαλείπτως
εγκαρτερήσας, τους πτωχούς αγαπήσας,
και τούτοις επαρκέσας·
αλλά πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ,
Ιωάννη Ελεήμον μακάριε,
σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Κοντάκιον
Τον πλούτον τον σον, εσκόρπισας τοις
πένησι, και των ουρανών, τον πλούτον
νυν απείληφας, Ιωάννη πάνσοφε·
δια τούτο πάντες σε γεραίρομεν,
εκτελούντες την μνήμην σου,
της ελεημοσύνης ω επώνυμε.
Μεγαλυνάριον
Ελεημοσύνης ο ποταμός, ο της ευσπλαχνίας,
διανέμων επιρροάς, και καταπιαίνων,
απόρων τας καρδίας, ο μέγας Ιωάννης,
υμνολογείσθω μοι.
*Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης
