Με αυτά τα λόγια άρχιζε ένα παλιό ορειβατικό τραγούδι. Αυτό τον χρόνο συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από τότε που είχα τη χαρά να γνωρίσω τον ανυπέρβλητο σε ομορφιά, μεγαλοπρέπεια και λεβεντιά κόσμο της Μαδάρας και τον ερωτεύτηκα με έναν έρωτα που ποτέ δεν ξεφτίζει.
Δεν μπορώ να συνειδητοποιήσω πότε πέρασαν τόσα χρόνια και πως δεν θα ξανασμίξω με τους υπέροχους συνοδοιπόρους μου που έχουν φύγει, μιας και από τη δεύτερη γενιά (1950) του Ορειβατικού υπάρχουμε ακόμη ο αδερφοχτός μου Τ. Χουλιόπουλος και εγώ.
Μια ρίμα που διάβασα προ καιρού τα λέει όλα:
«Σαν αστραπή ‘ναι η ζωή
χαράς τον που προλάβει
να δει τη λάμψη πριν χαθεί
και πέσει το σκοτάδι»
Και επειδή φτάνουμε σ’ αυτό το σκοτάδι αφιερώνω τα παρακάτω σε όλους που είναι ήδη εκεί. Ένας παλιός κάτοικος του οικισμού Σαμαριάς, διηγώντας μου όμορφες ιστορίες για το φαράγγι, αναφέρθηκε και για τους πολύ ολίγους επισκέπτες που το περνούσαν πριν από την ανακήρυξή του σε Εθνικό Δρυμό. Από αυτές τις δυο-τρεις εκατοντάδες κάθε χρόνο, οι περισσότεροι ήταν μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου που μόνο αυτός οργάνωνε τη διάβαση του φαραγγιού της Σαμαριάς τότε. Όταν λοιπόν άκουγαν τις χαρούμενες φωνές των ορειβατών που πλησίαζαν το χωριό της Σαμαριάς, έλεγαν μεταξύ τους: «…Έρχονται οι… κουζουλοί». Και ετοίμαζαν τους δίσκους με την τσικουδιά και άλλα. Μέσα σ’ αυτούς τους “κουζουλούς” είχα την ευτυχία να συγκαταλέγομαι κι εγώ και γι’ αυτό ευχαριστώ τον Θεό.
Γιατί πραγματικά έζησα και ένιωσα ομορφάδες και χαρές που δεν ξεχνιούνται, που δεν μπορούν να συγκριθούν με τίποτα πάνω στη γη. Την ανατολή ή τη δύση του ζωοδότη ήλιου πάνω στις ψηλές κορφές. Τον γλυκόλαλο ήχο της κρυστάλλινης πηγής μέσα στο δάσος. Το περήφανο πέταγμα των αητών και το αγέρωχο αγνάντεμα στις ορεινές βίγλες των αγριμιών.
Το όμορφο τραγούδι, κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι σε κάποια βουνοπλαγιά και τη θαλπωρή της φλόγας γύρω από μια φωτιά στη Μαδάρα. Το όμορφο, μέχρι ανατριχιαστικό, σφύριγμα της χιονοθύελλας και το χάιδεμα ή το τσουχτερό τσίμπημα του χιονιού στα παγωμένα μάγουλα.
Το ασύγκριτο συναίσθημα της φίλιωσης με το βουνό, μετά από πολύ κόπο και κίνδυνο, την περηφάνια του νικητή, κάθε δύσκολης καιρικής ή εδαφικής δυσκολίας. Την παραμυθένια μυστηριακή ομορφιά των σπηλαίων στα σπλάχνα της γης και το ξαφνικό χάδι της νυχτερίδας στο σκοτάδι τους. Τον ίλιγγο της ταχύτητας στις χιονισμένες πλαγιές, κατεβαίνοντας με τα “σκιά”, όπως τα λέγαν στα Σφακιά τα πρώτα χρόνια, και την απόλυτη κατάλευκη γαλήνη στα υψίπεδα της Μαδάρας. Τη φωνή του κούκου και το κακάρισμα της πέρδικας μα και το γλυκόηχο κουδούνισμα από τα λέρια των ζωντανών στα μιτάτα της Μαδάρας. Τη φιλόξενη και ζεστή παρέα των βοσκών στα μιτάτα αυτά και τη μοναδική γεύση από τα αγνά προϊόντα τους.
Το ριζίτικο μα και το ορειβατικό τραγούδι ν’ αντιλαλεί σε βουνά και κάμπους, μα και την αθάνατη κρητική μαντινάδα γύρω από τη φωτιά μέσα στους κούμους των βουνών.
Όλα αυτά πώς να τα ξεχάσεις, πώς να τ’ απαρνηθείς ποτέ. Οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουν ένα χόμπι, έναν τρόπο διασκέδασης για τις ελεύθερες ώρες τους. Το τάβλι, την πρέφα, την κουβέντα και πολλά ακόμα. Έχουν κι αυτά τις χαρές τους. Μα υπάρχουν και οι “κουζουλοί” που δεν τους γεμίζουν τα πεζά, τα εύκολα, αλλά θέλουν κάτι διαφορετικό για να νιώσουν πως ζουν και όχι απλώς πως υπάρχουν. Θέλουν τις ζωηρές συγκινήσεις, το ρίσκο της ζωής τους πολλές φορές, για να νιώσουν την απέραντη ικανοποίηση που αποζητούν. Αγαπούν την ομορφιά σε κάθε μορφή της πάνω στη γη. Είναι στ’ αλήθεια κρίμα που δεν είναι πολλοί άνθρωποι που είδαν και χάρηκαν τις ομορφιές αυτού του ευλογημένου τόπου.
Οι άλλοι βέβαια έχουν το προνόμιο, τη χαρά μέχρι το τέλος να απολαμβάνουν τα εύκολα και καθιστικά τις πιο πολλές φορές χόμπι τους. Ενώ οι… κουζουλοί, όσο κι αν η όμορφη κουζουλάδα, είναι ακόμη στο αίμα τους, δεν τους εγκατέλειψε· τους εγκαταλείπει με τα χρόνια βιολογικά η μπόρεση για να υπηρετήσουν. Έτσι γι’ αυτούς είναι πολύ μικρή η ανεκπλήρωτη λαχτάρα για την κορφή και η πεθυμιά για μια ζωή όπως παλιά. Παρηγοριά μόνο τους δίδουν οι όμορφες αναμνήσεις που ξαναφέρουν σαν βιντεοταινία στον νου όλη την προηγούμενη ζωή τους. Κι έτσι μπορείς να κάθεσαι ν’ αγναντεύεις από τα χαμηλά τη ζωσμένη από κατσιφάρα κορφή του Γκίγκιλου και να θυμάσαι. Να στυλώνεις το βλέμμα από το μπαλκόνι του Καλλέργη προς τις Πάχνες, το Ζαράνη, τη Μελιντάου και να ζεις. Να ψηλοκοιτάζεις από την Ταύρη, την κορφή του Κάστρου και να αναγαλιάς. Κι έτσι καθιστός πια όπως είσαι, αν αισθανθείς κάποιες σταγόνες να βρέχουν για λίγο τα γόνατα σου, μην το θαρρείς πως είναι χιονόβροχο. Σκούπισε με την ανάποδη της παλάμης σου τα μάτια και θα στερέψει το σταλαητό.
Σας κούρασα, μα τελειώνω με ένα ποίημα παλιό, γραμμένο από τον λογοτέχνη Κλαύδιο Μαρκίνα, πολύ εκφραστικό και επίκαιρο για τα προηγούμενα.
Του λόγγου γέννημα παιδί
της ερημιάς ανέμου θρέμμα
πόσα και τι δεν έχω ιδεί
στο πλούσιο της ζωής μου ρέμα.
Φεγγαροβράδια σε πλαγιές
γλυκοχαράματα σε δάση
κι έχω σαν τους κορυδαλούς
χαρά και φως κι ήλιο χορτάσει.
Στα κορφοβούνια που πατούν
μονάχ’ αγριόγιδα και λύκοι
συχνά οι άνεμοι θα με βρουν
μες στο δικό μου αρματολίκι.
Χτένια οι βοριάδες τα μαλλιά
χάδια στα μάγουλα τα χιόνια,
κι είδα πως χτίζουν τη φωλιά
οι σταυραετοί και τα τρυγόνια.
Μπήκα σε ανήλιαγες σπηλιές
με κεντημένους σταλαχτίτες
κι άκουσα κούκους στις πλαγιές
κι στα ψηλώματα πετρίτες.
Με βρήκε η νύχτα στα ριζά
κι η χαραυγή στην αητοράχη
κι είδα κρεμάμενα νερά
που χαίρονται μονάχα οι βράχοι.
Κι όταν δεν είχα πώς να πω
κάποια χαρά, καημό μου ή κρίμα,
στη μπόρα γύρευα σκοπό
στης αστραπής το φως μια ρίμα.
Όπου λαγκάδι και στρατί
κι όπου γκρεμνός δικό μου χνάρι,
χαράς τονε που περπατεί
κι έχει την πούλια για λυχνάρι.
Φίδια, πετούμενα, κλαριά,
πιστοί σύντροφοι μου και φίλοι,
και τι χαρά μου στα χωριά
να μ’ αλυχτάν τη νύχτα οι σκύλοι.
Κι όνειρο τώρα μου στερνό,
κι ας ήταν, Θε μου, να καρπίσει
να μ’ εύρη ο χάρος στο βουνό
και σαν ανθό να με σκορπίσει.
