Η ανάγνωση ή η ακρόαση βιβλίων αλλάζει τον τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών και τις αντιδράσεις µας.
Παρατηρώντας τις αναγνωστικές συνήθειες και επιδόσεις Χανιωτών µαθητών για πολλές 10ετίες καταγράφω µείωση της ανάγνωσης για ευχαρίστηση.
Πρόσφατα ένας γονιός µε ρώτησε αν έχουµε τα ίδια γνωστικά πλεονεκτήµατα ακούγοντας ένα ηχητικό βιβλίο ή διαβάζοντας ένα βιβλίο. Η απάντηση είναι ότι το µέσο διαµορφώνει το µυαλό των αναγνωστών µε διακριτικά διαφορετικούς, αλλά ουσιαστικούς τρόπους.
Στο σηµείωµα παρουσιάζω ευρήµατα για τα είδη ανάγνωσης µε την παρατήρηση ότι κάθε τύπος ανάγνωσης έχει τα οφέλη του.
Τα πλεονεκτήµατα
Το διάβασµα κάνει καλό σε κάθε ηλικία. Υπάρχει σύνδεση του καλού γραµµατισµού µε τη σωµατική και ψυχική υγεία και την µακροζωία.
Η ανάγνωση ασκεί σηµαντικές γνωστικές λειτουργίες µας…
Οι τακτικοί αναγνώστες κάνουν συνδέσεις και προβολές σε παρελθόν και µέλλον… Στοχάζονται µηνύµατα και τη σηµασία τους. Βάζουν διερευνητικά ερωτήµατα.
Καλλιεργεί την εν-συναίσθηση και αναπτύσσει τη συναισθηµατική µας νοηµοσύνη. Έτσι βοηθιόµαστε να αντιµετωπίζουµε άγχη και σύγχρονες προκλήσεις. Ταυτόχρονα, συνειδητοποιούµε πώς οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις των άλλων διαφέρουν από τις δικές µας. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα ορατό στις λέσχες ανάγνωσης.
Οι αναγνώστες -βιβλίων- αναπτύσσουν όλες τις λειτουργίες της Μνήµης Εργασίας τους.
Μακροζωία
Έρευνα 3500 ατόµων έδειξε ότι όσα διάβαζαν 30 λεπτά την ηµέρα είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν τα επόµενα 12 χρόνια από τους µη αναγνώστες. Αυτό το πλεονέκτηµα ήταν µεγαλύτερο για αυτούς που διαβάζουν βιβλία από τους αναγνώστες εφηµερίδων-περιοδικών.
Οι συγκρίσεις
Στη σύγκριση της ανάγνωσης σε έντυπη µορφή µε την ανάγνωση σε tablet παρατηρούνται διαφορές…
Η ανάγνωση κειµένου σε οθόνη µας ενθαρρύνει να διαβάζουµε διαγώνια (ανάγνωση της µαϊµούς) και να κατανοούµε λιγότερα από ό,τι αν διαβάζαµε το ίδιο κείµενο σε χαρτί.
Ερευνητές (Πανεπιστήµια Stavanger Νορβηγίας και Ουτρέχτης Ολλανδίας) διαπίστωσαν ότι τα άτοµα που διαβάζουν συχνά µικρότερα κείµενα σε οθόνες ήταν λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν το νόηµα τους.
Όσο περισσότερο, οι άνθρωποι εκτέθηκαν στην ανάγνωση σε οθόνη, τόσο λιγότερη επιµονή έδειχναν στην ανάγνωση µεγαλύτερων λογοτεχνικών κειµένων.
Αναφορικά µε τα ηχητικά βιβλία, διαπιστώνεται ότι η κατανόηση είναι σε γενικές γραµµές παρόµοια ανεξάρτητα από το αν διαβάζετε ή ακούτε ένα βιβλίο.
Μετα-ανάλυση 46 ερευνών, διαπίστωσε ότι η έγχαρτη ανάγνωση έδινε ένα µικρό πλεονέκτηµα όσον αφορά την εξαγωγή συµπερασµάτων, όπως η ερµηνεία των συναισθηµάτων ενός χαρακτήρα.
Η ακρόαση βιβλίων αξιοποιεί διαφορετικά στοιχεία της νόησής µας. Μια µελέτη διαπίστωσε ότι τα άτοµα συλλογίζονταν πιο διαισθητικά όταν άκουγαν ένα πρόβληµα και πιο συνειδητά όταν το διάβαζαν.
Όταν ακούµε ηχητικά βιβλία επηρεαζόµαστε από τον τόνο, τον ρυθµό και το συναίσθηµα των έκφωνων αναγνωστών. Ερευνητές υποστηρίζουν (Πανεπιστήµιο Έξετερ) ότι η ερµηνεία µας βασίζεται στην εσωτερική µας φωνή, που κάνει την εµπειρία της ακρόασης αυτορρυθµιζόµενη… Προσωπικά, επειδή είµαι οπτικός τύπος µια φωνή επηρεάζει τον τρόπο επεξεργασίας των πληροφορίων που ακούω.
Η ακρόαση ηχητικών βιβλίων γίνεται επιβλαβής αν δεν είµαστε πλήρως συγκεντρωµένοι. Αν κάνουµε πολλά πράγµατα ενώ ακούµε ένα βιβλίο, τότε η επεξεργασία µας είναι ρηχότερη. Αν είµαστε συγκεντρωµένοι, η ακρόαση είναι εξίσου αποτελεσµατική µε την ανάγνωση
Ακρόαση και ταυτόχρονη ανάγνωση ωφελεί (Πανεπιστήµιο Β.Ντακότα) τα άτοµα που δυσκολεύονται να αποκωδικοποιήσουν λέξεις, ή µε χαµηλότερα επίπεδα γραµµατισµού ή εκείνα που µαθαίνουν ξένες γλώσσες.
Αντίθετα, οι ακραίοι οπτικοί ή ακουστικοί τύποι βιώνουν αρνητικά αυτή την εµπειρία επειδή υπερφορτώνεται η Μνήµη Εργασίας τους.
Οι προκλήσεις
Η ανάγνωση βιβλίων µας ξεβολεύει. Μας υποχρεώνει να µπαίνουµε στην θέση άλλων, διαφορετικών. Μια διαδικασία ανατρεπτική. Αναγκαζόµαστε να επανεξετάζουµε τις βεβαιότητές µας και να αντιµετωπίζουµε την άγνοια ή την προκατάληψη µας.
∆εν έχουµε πάντοτε ιδανικά αναγνωστικά περιβάλλοντα. Υπάρχουν ακόµη µερικές ιδανικές θέσεις στο ∆ηµοτικό µας Κήπο κάτω από δένδρα…
∆εν είναι εύκολο να διαβάζουµε ψυχοδράµατα µε ήρωες και ηρωίδες να αγγίζουν τα όρια τους..
∆εν είναι εύκολο να ικανοποιούµαστε πάντα µε αληθοφανείς αφηγήσεις χωρίς κλισέ, να χανόµαστε µέσα σε περιγραφές…
Τα ογκώδη βιβλία απωθούν τους άπειρους αναγνώστες.
Συµπερασµατικά
Η ανάγνωση βιβλίων βοηθάει τα παιδιά να βρουν τη χαµένη τους παιδικότητα, όπως διαπιστώνεται στις Παιδικές µας Βιβλιοθήκες.
Ηχητικά βιβλία διαλέγουν, ακουστικοί τύποι, άτοµα µε δυσλεξία, προβλήµατα όρασης ή όσοι ταξιδεύουν…
Ένα ηχητικό βιβλίου είναι εξαιρετική επιλογή από το να µην διαβάζουµε καθόλου.
Το ξεβόλεµα που προκαλεί η ανάγνωση είναι ωφέλιµο για την καλοζωία µας.
Οι αναγνώστες αναπτύσσουν όλες τις λειτουργίες της Μνήµης Εργασίας τους.
