Περίπου 70 χλμ. νοτιοανατολικά από την Σμύρνη, βρίσκεται το πανέμορφο Αϊδίνι.
Είναι χτισμένο στην κοιλάδα του Μαίανδρου ποταμού. Η περιοχή χαρακτηριζόταν από την αρχαιότητα για τη γονιμότητά της. Η περιοχή του
Αϊδινίου ήταν η πρώτη περιοχή στην Τουρκία που εγκαταστάθηκε σιδηροδρομικό δίκτυο, και ακόμη και σήμερα διαθέτει ένα από τα πυκνότερα σιδηροδρομικά δίκτυα στη χώρα. Έχει πάνω από 180.000 κατοίκους.
Συνολικά, πριν την καταστροφή , υπήρχαν περί τους 35.000 κατοίκους, από τους οποίους οι 8.000 ήταν Έλληνες.
Διάσημα προϊόντα της μέχρι και σήμερα, είναι τα σύκα, το βαμβάκι και τα σιτηρά.
Υπάρχουν πολλές ελιές και σημαντική παραγωγή ελαιόλαδου.
Οι Τράλλεις, νωρίς αναδείχθηκαν σε Επισκοπή υπό τη Μητρόπολη Εφέσου.
Στα Τακτικά αναγράφονται στη 2η θέση μεταξύ των 40 περίπου Επισκοπών της Μητροπόλεως Εφέσου.
Κατά την Οθωμανική περίοδο, πιθανόν στις αρχές του 18ου αιώνα, ιδρύθηκε υπό τη Μητρόπολη Εφέσου η Επισκοπή Ηλιουπόλεως και Θυατείρων. Η Επισκοπή αυτή είχε ως έδρα της τις αρχαίες Τράλλεις, οι οποίες είχαν μετονομαστεί σε Αϊδίνι.
Τον Δεκέμβριο του 1901 η Επισκοπή Ηλιουπόλεως και Θυατείρων προήχθη σε Μητρόπολη. Το 1922 μετονομάστηκε σε Ηλιουπόλεως και Θείρων, τίτλος ο οποίος παραμένει μέχρι σήμερα.
Στο Αϊδίνι υπήρχαν δυο ναοί, του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Γεωργίου.
Υπήρχαν δυο σχολεία αρρένων, ένα παρθεναγωγείο κι ένα νηπιαγωγείο με 200 μαθητές και 12 δασκάλους.
Η ελληνική κοινότητα της πόλης είχε σημαντικό ρόλο στο εμπόριο, ήταν οικονομικά εύρωστη και συντηρούσε σχολεία, νοσοκομεία, τον γνωστό φιλολογικό σύλλογο «Μέλισσα» που διατηρούσε και βιβλιοθήκη και φιλαρμονική εταιρεία.
Το Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό στις 14 Μαΐου 1919. Έναν μήνα μετά ο ελληνικός στρατός δέχτηκε επίθεση από Τούρκους τσέτες, και αναγκάστηκε να υποχωρήσει εγκαταλείποντας την πόλη για τρεις ημέρες, κατά τις οποίες ακολούθησε σφαγή του πληθυσμού που βρίσκονταν στην πόλη.
Στις 18 Ιουνίου, πριν από 102 χρόνια, οι τσέτες ολοκλήρωναν το έργο της τριήμερης άγριας σφαγής με θύματα πάνω από χίλιους ΄Ελληνες στην περιοχή Αϊδινίου.
Όταν λίγες μέρες αργότερα, οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις ανακατέλαβαν την πόλη του Αϊδινίου και αποκατέστησαν την τάξη, βρέθηκαν μπροστά σε ένα αποτρόπαιο θέαμα. Οι δρόμοι της πόλης ήταν γεμάτοι από πτώματα Ελλήνων κάθε ηλικίας!
Ανάμεσά τους βρέθηκαν σφαγιασμένοι και 31 Πρόσκοποι από το Αϊδίνιο, οι οποίοι προσέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια, αδιακρίτως, σε Έλληνες και Τούρκους. Συγκεκριμένα οι Τούρκοι τσέτες συνέλαβαν 31 Προσκόπους μαζί με τον Τοπικό Έφορο Νίκο Αυγερίδη και τους αρχηγούς τους, τους οποίους και εκτέλεσαν διαδοχικά.
Η σφαγή των Προσκόπων της πόλης θεωρείται η πιο αιματηρή πτυχή του παγκόσμιου προσκοπισμού.
Το όνομα του αρχηγού των δολοφόνων, ήταν ο Αλί Αντνάν Ερτεκί Μεντερές (1899-1961 ) και ήταν εν συνεχεία, ο 13ος πρωθυπουργός της Τουρκίας, που είχε γεννηθεί στο Αϊδίνι και ήταν γιος τσιφλικά της περιοχής.
Το 1960 συνελήφθη μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα και μαζί με τον τέως πρόεδρο Τζελάλ Μπαγίαρ και άλλους υπουργούς, οδηγήθηκε σε δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα, μεταξύ των οποίων και για τους διωγμούς των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης για τα γεγονότα του 1955, που έμειναν γνωστά ως “Σεπτεμβριανά’’ που αφάνισαν μεγάλο μέρος των εναπομεινάντων Ελλήνων της πόλης και εξανέμισαν την περιουσία τους, λεηλατώντας με τον όχλο που επιστράτευσαν οι οργανωτές, λεηλασία που συνέχισαν με την εφαρμογή νόμων που ψήφισαν παραβιάζοντας τα δικαιώματα από τη συνθήκη της Λοζάνης των Κωνσταντινοπολιτών.
Καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι’ απαγχονισμού, καταδίκη η οποία εκτελέστηκε στις 17/9/1961, στο νησί Ιμραλί ,στην θάλασσα του Μαρμαρά.
Αλλά οι κάτοικοι του Αϊδινίου αναδείχτηκαν και λίγα χρόνια πριν την καταστροφή του 1922 αλλά και μετά από αυτή, όταν ήρθαν στην Ελλάδα όπως:
O Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄ (1880-1968), Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος 1962-1967
Διδώ Σωτηρίου (1909-2004), Ελληνίδα συγγραφέας
Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, (1893-1972), Ελληνίδα στιχουργός
Εμμανουήλ Φαρλέκας (1877-1958), Έλληνας μουσικοδιδάσκαλος και συγγραφέας
Νέλλυ (1899-1998), Ελληνίδα φωτογράφος
Ευάγγελος Ιωαννίδης (1868-1942), Έλληνας ζωγράφος, που ασχολήθηκε κυρίως με την προσωπογραφία (πορτρέτο) και τη θρησκευτική ζωγραφική.
Μιχάλης Σουγιούλ (1906-1958), Έλληνας συνθέτης
Μίνως Αργυράκης (1919-1998), Έλληνας σκιτσογράφος, ζωγράφος και δημοσιογράφος
*H Στέλλα Γκοζάνη Χαριτάκη είναι Πρόεδρος Αδελφότητας Μικρασιατών
” Ο Άγιος Πολύκαρπος “
Πηγές:
Το Αϊδίνι (Tράλλεις) της Μικράς Ασίας – Σταύρος Καπλάνογλου
100 χρόνια από τη θυσία των Προσκόπων στο Αϊδίνι- Σώμα Ελλήνων Προσκόπων
Αθαν. Αθανασιάδη “Εθνικές και Πατριωτικές Ιστορίες”
Η Αδελφότητα Μικρασιατών Ν. Χανίων “ο Άγιος Πολύκαρπος” σε συνεργασία με τα “Χανιώτικα νέα”, παρουσιάζουν κάθε εβδομάδα ένα ιστορικό αφιέρωμα στη Μικρά Ασία, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη μικρασιατική καταστροφή
