Μία σύγχρονη εκδοχή της Μήδειας

Στο νέο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού «Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ» (εκδ. Μεταίχμιο) συναντάμε την αρχετυπική και τραγική μορφή της Μήδειας στο πρόσωπο μια σύγχρονης γυναίκας, της Αιμιλίας Στρατάκη.
Κι ενώ 4 άνθρωποι παλεύουν να διαρρήξουν τη σιωπή της, έρχονται αντιμέτωποι με τα δικά τους μυστικά. «Ποιες προδοσίες όπλισαν το χέρι της; Είναι άραγε μύθος η ακλόνητη μητρική αγάπη;». Μερικά από τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο.
Ερωτήματα που είχε την ευκαιρία να συζητήσει η συγγραφέας με το αναγνωστικό κοινό της στα Χανιά στο πλαίσιο της βιβλιοπαρουσίασης που διοργάνωσαν το βιβλιοπωλείο Πετράκη και οι εκδόσεις «Μεταίχμιο», με την υποστήριξη του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Χανίων, στο Νεώριο Μόρο σε μια εκδήλωση που συντόνισε η ραδιοφωνική παραγωγός Κάλλια Σωτηράκη.
«Η έμπνευση για το συγκεκριμένο βιβλίο μετράει πολλά χρόνια. Από τότε που ως φοιτήτρια πρωτάκουσα από τον Σπύρο Ευαγγελάτο στο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής να μας αναλύει τη Μήδεια και τις πολλαπλές πτυχές του μύθου», σχολίασε μιλώντας στα “Χ.Ν.” η συγγραφέας και πρόσθεσε: «Πέρασαν τα χρόνια, ώσπου πέρυσι είδα τη Μήδεια με τον Γιώργο Κιμούλη σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου και γυρίζοντας σπίτι κάθισα να γράψω τις ενστάσεις μου. Το βιβλίο λοιπόν βασίζεται ακριβώς σε μια ένσταση που έχω πάνω στην ερμηνεία του μύθου. Στην ερμηνεία ότι μια προδοσία από έναν άντρα μπορεί να γίνει αιτία να σκοτώσει τα παιδιά της».
Κι αν η αφετηρία του μυθιστορήματος είναι τραγική, στα χνάρια του αρχαίου δράματος, η ιστορία συνεχίζεται λυτρωτικά για τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα που περιβάλλουν την Αιμιλία, ενώ δεν λείπει και το «απαραίτητο στοιχείο σε κάθε τραγωδία» της κάθαρσης όπως εξομολογείται η κα Τραυλού.
Η φιλόλογος και πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Χανίων Βαρβάρα Περράκη σκιαγράφησε την κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, αλλά και τη δίνη στην οποία βυθίζεται μια γυναίκα που «δεν χόρεψε ποτέ»: «Η χαμένη ζωή, το χρέος της ζωής, δαιμονικοί και πληγωμένοι άγγελοι, καμία μεταφυσική ερμηνεία, κανείς από μηχανής θεός, καμιά σωτηρία για τους φταίχτες. Ποιοι είναι άραγε οι αθώοι; Έκπτωση, έξαρση, διαταραγμένοι ψυχισμοί, η ερήμωση και η ατίμωση ή αντίστροφα, δραματικοί συσχετισμοί, τιμωροί και τιμωρημένοι, πουθενά ουρανός. Πολυφωνική η ταυτότητα αυτής της Μήδειας. Διαλέγει ή διαλέγεται. Μια αιμάτινη κραυγή αιώνιο παράδειγμα προς αποφυγή».
Η ψυχολόγος του Κέντρου Πρόληψης και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Ν. Χανίων Ελένη Κουράκη ανέλυσε τη διαχρονικότητα του μύθου, αλλά και τα διλήμματα που θέτει το βιβλίο: «Το βιβλίο αναδεικνύει δύο ρόλους: της μητέρας και της γυναίκας. Δύο διαφορετικές γυναικείες ταυτότητες που συνθέτουν την ύπαρξή της».
Όμως, όπως τόνισε η κα Κουράκη, στην εποχή μας ο ρόλος της μητέρας έχει υποτιμηθεί κι έχει βγει στην επιφάνεια ο ρόλος της ανεξάρτητης γυναίκας η οποία συγκρούεται με τον μητρικό της ρόλο παρά τη -σύμφυτη με την ιδιοσυγκρασία της- ανάγκη να φέρει ένα παιδί στον κόσμο.
«Η Μήδεια θα λέγαμε ότι απαντά σε αυτό το ερώτημα: ότι δηλαδή η γυναίκα δεν είναι μόνο μητέρα. Κι αυτό το ερώτημα πρέπει κάθε γυναίκα να το απαντήσει η ίδια μέσα από τη σχέση της με τον άντρα και το άλλο φύλο, προσπαθώντας να βρει τον δρόμο της για να ολοκληρώσει και αυτή την πλευρά. Νομίζω λοιπόν ότι όπως και η Μήδεια έτσι και το βιβλίο προβληματίζει μέσα από τους ρόλους που βλέπουμε στα ζευγάρια πέρα από την Αιμιλία».
Την εκδήλωση πλαισίωσε ένα σύντομο θεατρικό δρώμενο από την ηθοποιό Ευαγγελία Νικάκη σε σκηνοθετική επιμέλεια της Δέσποινας Πολλαναγνωστάκη.
«Η Μήδεια ως τραγικό πρόσωπο με συγκινούσε ανέκαθεν ως ένα σύμβολο του υποσυνείδητου και ως το σύμβολο της αμφιθυμίας», σχολίασε η κα Νικάκη μιλώντας στα “Χ.Ν.” και συμπλήρωσε: «Για εμένα η Μήδεια είναι ένα πολύπλευρο πρόσωπο: Έχει να κάνει με τα πάθη, την αμφιθυμία, την αγάπη και το μίσος, ακόμα και προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Η Μήδεια λοιπόν που “δεν χόρεψε ποτέ” σημαίνει ότι δεν χόρεψε τη θηλυκότητά της, την ύπαρξή της και οδηγήθηκε σε αυτή την αποτρόπαια πράξη, που ισοδυναμεί με τον απόλυτο εκμηδενισμό γιατί σκοτώνοντας τα παιδιά της, σκοτώνει τον ίδιο της τον εαυτό τον οποίο δεν τον αγάπησε».