Πρόσφατα δηµοσιεύτηκε το ΦΕΚ (Τεύχος Α’ 89/3-6-2025) µε το οποίο κυρώνεται και αποκτά ισχύ νόµου (ν. 5204/2025) η σύµβαση παραχώρησης του έργου της µελέτης, κατασκευής, χρηµατοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκµετάλλευσης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) στο τµήµα Χανιά – Ηράκλειο.
Προκαλεί εντύπωση ότι στο άρθρο πρώτο του νόµου αναγράφεται ότι από την κύρωση εξαιρούνται τα Προσαρτήµατα της σύµβασης παραχώρησης τα οποία όµως σύµφωνα µε το άρθρο 3 του ίδιου νόµου προσαρτώνται αναπόσπαστα στη σύµβαση και αποτελούν προσαρτήµατά της. Σε κάθε περίπτωση τα προσαρτήµατα της σύµβασης δεν περιέχονται στο ΦΕΚ δηµοσίευσης του νόµου.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι µόνο ένα µέρος από τα δεκαεφτά (17) Προσαρτήµατα της σύµβασης διατέθηκαν εν τέλει στη Βουλή των Ελλήνων και µάλιστα πριν τη συνεδρίαση της ολοµέλειας και όχι κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του νοµοσχεδίου στην αρµόδια επιτροπή, ίσως επειδή κατά την άποψη της ηγεσίας του Υπουργείου Υποδοµών δεν αφορούσαν τους εκπροσώπους των κοµµάτων ή τους εξωτερικούς φορείς που κλήθηκαν για ακρόαση. Να σηµειωθεί τέλος ότι το «Προσάρτηµα 5 Χρηµατοοικονοµικό Μοντέλο» του έργου ουδέποτε διατέθηκε και ως εκ τούτου εξακολουθεί να παραµένει ένα «επτασφράγιστο µυστικό».
Από τη δεύτερη ανάγνωση του διαθέσιµου υλικού της σύµβασης εξάγονται κάποια, κατά την γνώµη µου, ενδιαφέροντα στοιχεία:
• Η ανάδοχος εταιρεία, ΤΕΡΝΑ Α.Ε., εµπλέκεται στο έργο µε τρισυπόστατη µορφή: ως µοναδικός µέτοχος του παραχωρησιούχου (∆ΙΚΤΑΙΟΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΕ), ως µοναδικός µέτοχος του φορέα που θα λειτουργεί/συντηρεί το έργο (∆ΙΚΤΑΙΟΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Α.Ε.) και ως ο ανάδοχος/κατασκευαστής. Μεταξύ των τριών φορέων συνάπτεται µάλιστα σύµβαση διεπαφής (sic) για να ρυθµίζονται όλα τα είδη θεµάτων (τεχνικά, οικονοµικά, κ.λπ.) που αφορούν στη µεταξύ τους συνεργασία. Την επίβλεψη του έργου θα εκτελέσει ανεξάρτητος οίκος ο οποίος επίσης έχει συνάψει σύµβαση µε τον παραχωρησιούχο από τον οποίο και αποζηµιώνεται για τις υπηρεσίες του. Η εµπλοκή του ∆ηµοσίου στην υλοποίηση του έργου περιορίζεται µόνο στη διασφάλιση της συµµόρφωσης των Μελετών και των Κατασκευών του έργου µε τις ουσιώδεις απαιτήσεις για πράγµατα, υλικά ή/και υπηρεσίες που απαιτούνται για την εκτέλεσή του.
• Το µήκος του νέου αυτοκινητόδροµου µαζί και µε το τµήµα Κίσσαµος Χανιά (που αποτελεί προαίρεση την οποία το ∆ηµόσιο έχει το δικαίωµα να ασκήσει), όπως αναφέρεται στη Συγγραφή Υποχρεώσεων του παραχωρησιούχου είναι 186,8χλµ εκ των οποίων τα 81,1χλµ είναι το υφιστάµενο τµήµα και 105,7χλµ το νέο τµήµα (παρατίθεται ο σχετικός πίνακας ανά τµήµα). Το συνολικό κόστος του έργου, όπως αναφέρεται στη σύµβαση µελέτης κατασκευής ανέρχεται σε 1.749.240.000,00€ (πλέον ΦΠΑ). Προκύπτει δηλαδή ένα κόστος περίπου 9.37εκ € ανά χλµ έργου που αναλύεται σε περίπου 5εκ € ανά χλµ έργου στα υφιστάµενα τµήµατα και 12.6εκ € ανά χλµ έργου στα νέα τµήµατα. Να επισηµανθεί ότι ποσοστό 32,15% του κόστους του έργου αφορά στην κατασκευή σηράγγων και cut and covers ενώ για το πρόσφατα ολοκληρωµένο έργο Γούρνες – Χερσόνησος µήκους 9,3χλµ το οποίο υλοποιήθηκε ως δηµόσιο έργο µε χρηµατοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2021 και το οποίο αποτελεί τµήµα της παραχώρησης προβλέπεται επίσης κόστος κατασκευής/αναβάθµισης (!) ποσού 16.937.130.59€.
• Αναφορικά µε τις εµπλοκές της υφιστάµενης πρόσφατα υλοποιηµένης Γραµµής Μεταφοράς (Γ.Μ.) 150kV (Υ/Σ Μολάοι – Υ/Σ Χανιά Ι) µε τον υπό προαίρεση Αυτοκινητόδροµο ΒΟΑΚ (Τµήµα Κίσσαµος – Χανιά) προκύπτει ότι απαιτείται η µετατόπιση του καλωδίου του Α∆ΜΗΕ σε κατάλληλη θέση – σε υφιστάµενη ή νέα υπό µελέτη οδό – σε µήκος περίπου 21,7km, ενώ ενδεικτικά προβλέπεται ότι θα απαιτηθεί και η κατασκευή είκοσι έξι (26) νέων φρεατίων.
• Στη διάρκεια µελέτης και κατασκευής του έργου (περίοδος πέντε χρόνων Τ1) προβλέπεται η λειτουργία τριών (3) Μετωπικών Σταθµών ∆ιοδίων (ΜΣ∆):
• Θέση Α’ : Μεταξύ των Κόµβων Αγίων Πάντων και Βάµου (ενδεικτικά στην Χ.Θ. 29+800). Σύµφωνα µε την Πέµπτη Ενδεικτική Τµηµατική Προθεσµία αναµένεται χρονικά να τεθεί σε λειτουργία 54 µήνες από την ηµεροµηνία έναρξης της παραχώρησης. Προϋπόθεση για τη λειτουργία του ΜΣ∆ είναι η ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τµήµατος Σούδα – Α/Κ Βάµου (Βρύσες) µήκους 25,8 χλµ. καθώς και η ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού µηχανικού για την αναβάθµιση της Παράκαµψης Χανίων µήκους 8 χλµ. Το κόστος των έργων της προϋπόθεσης ανέρχεται σε περίπου 308εκ.
• Θέση Β’: Μεταξύ των Κόµβων Γεωργιούπολης και Ατσιπόπουλου (ενδεικτικά στην Χ.Θ. 54+600). Σύµφωνα µε την Τρίτη Ενδεικτική Τµηµατική Προθεσµία αναµένεται χρονικά να τεθεί σε λειτουργία 36 µήνες από την ηµεροµηνία έναρξης της παραχώρησης. Προϋπόθεση για τη λειτουργία του ΜΣ∆ είναι η ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τµήµατος Γεωργιούπολη – Ατσιπόπουλο και Αµάρι – Σκαλέτα µήκους 30 χλµ., όποτε αυτή επισυµβεί, καθώς και η ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού µηχανικού για την αναβάθµιση της Παράκαµψης Ρεθύµνου µήκους 7 χλµ. Το κόστος των έργων της προϋπόθεσης ανέρχεται σε περίπου 463εκ.
• Θέση Γ΄: Μεταξύ των κόµβων Φόδελε και Λινοπεραµάτων (ενδεικτικά στην Χ.Θ. 113+200). Σύµφωνα µε την Τέταρτη Ενδεικτική Τµηµατική Προθεσµία αναµένεται χρονικά να τεθεί σε λειτουργία 42 µήνες από την ηµεροµηνία έναρξης της παραχώρησης. Προϋπόθεση για τη λειτουργία του ΜΣ∆ είναι η ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τµήµατος Φόδελε – Λινοπεράµατα µήκους 13,2 χλµ. όποτε αυτή επισυµβεί, καθώς και η ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού µηχανικού για την αναβάθµιση της Παράκαµψης Ηρακλείου µήκους 35 χλµ. Το κόστος των έργων της προϋπόθεσης ανέρχεται σε περίπου 340εκ.
• Σε περίπτωση που Αντικείµενο του Έργου αποτελέσουν και άλλα Τµήµατα του ΒΟΑΚ, π.χ. Κίσσαµος – Χανιά, τότε θα προβλέπεται και η λειτουργία αντίστοιχων Μετωπικών Σταθµών ∆ιοδίων.
• Η λειτουργία των Μετωπικών Σταθµών ∆ιοδίων – µε τα χαρακτηριστικά που έχουν οριστεί κατά τα πέντε πρώτα χρόνια από την έναρξη της παραχώρησης – και µε τη σχετική αναπροσαρµογή των Ζωνών Χρέωσης, θα συνεχιστεί µέχρι την χρονική εκείνη στιγµή κατά την οποία θα έχει ολοκληρωθεί και λειτουργήσει το Εθνικό Σύστηµα Χρέωσης Ηλεκτρονικών ∆ιοδίων (ΕΣΧΗ∆), οπότε θα προγραµµατιστεί η κατάργηση ή η διαφοροποίηση της λειτουργίας τους. Εάν κατά την έναρξη της Περιόδου Λειτουργίας δεν έχει τεθεί σε λειτουργία το ΕΣΧΗ∆ τότε ο Παραχωρησιούχος έχει την δυνατότητα να µελετήσει, κατασκευάσει και λειτουργήσει Πλευρικούς Σταθµούς ∆ιοδίων (ΠΣ∆) για την είσπραξη Τέλους ∆ιοδίου µε τη χρήση δύφρακτρου και µέχρι την έναρξη λειτουργίας του Εθνικού Συστήµατος Χρέωσης Ηλεκτρονικών ∆ιοδίων (ΕΣΧΗ∆). Επισηµαίνεται ότι για να µην επιβαρύνονται µε διόδιο τέλος οι διαδροµές που πραγµατοποιούν οι Χρήστες µε οχήµατα Κατηγορίας 1 και 2 µεταξύ των κόµβων που εξυπηρετούν τις αστικές µετακινήσεις στον ΒΟΑΚ θα πρέπει επίσης να έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία το Εθνικό Σύστηµα Χρέωσης Ηλεκτρονικών ∆ιοδίων (ΕΣΧΗ∆).
• Η αµοιβή λειτουργίας και συντήρησης του αυτοκινητοδρόµου συµπεριλαµβανοµένου και του τµήµατος της προαίρεσης Κίσσαµος – Χανιά κατά την περίοδο λειτουργίας (30 έτη) ανέρχεται συνολικά στο ποσό των περίπου 348εκ που αντιστοιχεί σε περίπου 11.6εκ το έτος.
• Η χρηµατοδοτική συµβολή του ∆ηµοσίου στο έργο (χωρίς το τµήµα Κίσσαµος – Χανιά) ανέρχεται σε 693εκ € και θα πραγµατοποιηθεί σε 8 καταβολές εντός των πρώτων 5 ετών. Επιπλέον η δαπάνη του ∆ηµοσίου για την πληρωµή Σκιωδών ∆ιοδίων καθ’ όλη την περίοδο Λειτουργίας (χωρίς το τµήµα Κίσσαµος – Χανιά) εκτιµάται σε 343,8εκ €.
• Η ΤΕΡΝΑ ΑΕ δεσµεύεται να καταβάλλει στον Παραχωρησιούχο ως ∆εσµευτική Επένδυση ένα συνολικό ποσό 219.375.477,92 € ποσό το οποίο θα καταβάλλει σε 48 καταβολές εντός των πρώτων 48 µηνών.
• Να αναφερθεί τέλος ότι µέχρι και την ώρα που γράφεται αυτό το κείµενο δεν έχει ακόµη αναρτηθεί στο Μητρώο Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, και δεν έχει τεθεί σε δηµόσια διαβούλευση η ΜΠΕ του τµήµατος Κίσσαµος-Χανιά.
*Ο Φώτης Καζάσης είναι πρ. διευθύνων συµβούλος Ο.Α.Κ. Α.Ε.
