ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΖΕΛΗΣ
Οικονομολόγος
London School of Εconomics
Καθηγητής, συγγραφέας
Εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ
Ενα εντυπωσιακό βιβλίο, βαθιάς ανάλυσης όλων των μαρξιστικών δεδομένων και όλων των μεταμαρξιστικών προοπτικών ανατομίας των μαρξιστικών λαθών. Αλλά και των μαρξιστικών γόνιμων δυνατοτήτων, για νέες βελτιώσεις της οικονομίας, η οποία βρίσκεται σε βαριά κρίση σε ολόκληρο τον πλανήτη, του οποίου, για πολλούς λόγους, οι λαοί βρίσκονται σε καταλυτική απόγνωση από την αναγωγή της οικονομίας σε σκοτεινό επικυρίαρχο μηχανισμό της χώρας μας και όλης της ανθρωπότητας.
Ο Μουζέλης θεωρεί στα συμπεράσματά του -πριν 10 περίπου χρόνια- να ανακαλύψουμε εκ νέου θεμελιακές προτάσεις του Μαρξ: Αλήθεια, πόσο είναι δυνατό σε τέτοιους καιρούς καταπονισμού των πάντων με νέες συνθήκες οικονομικού εκμεταλλευτισμού, τεχνοκρατικού – ηλεκτρονικού κυριαρχισμού να ξανασυνομιλήσουμε με το πνεύμα του Μαρξ; Κι όμως μπορεί να είναι, τώρα που οι αβάσταχτοι φόροι μας εξουθενώνουν, οι πολλαπλοί τρόμοι μας παγώνουν, οι πολιτικές αποδοκιμασίες πυκνώνουν, όπως έγινε προχθές στον εορτασμό της Ενωσης των δύο Γερμανιών με την πτώση του τείχους του Βερολίνου, όπου αποδοκιμάστηκε άγρια η καγκελάριος κα Μέρκελ…
ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΥΠΗΡΞΕ ΣΥΜΒΟΛΟ ΠΑΝΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ
Ο Κάρολος Μαρξ με την πολύπλευρη ΓΝΩΣΗ του και προπαντός με την επαναστατικότητά του αγωνιζότανε για το δίκιο των φτωχών, των κατατρεγμένων, των εκμεταλλευομένων από τους στυγνούς κεφαλαιοκράτες και απομυζητές του αίματος του λαού.
Ο Μαρξ αφιέρωσε τη ζωή στο πνευματικό ιδεώδες για έναν καλύτερο κόσμο. Στόχος του ήταν η ευδαιμονία των πολλών και όχι η εκμεταλλευτική ισχύς των ολίγων. Γι’ αυτό, μέσα από τη θεωρία του (κυρίως, στο μεγάλο του έργο “Κεφάλαιο”) και με τους αγώνες του έγινε το ΜΕΓΑ ΣΥΜΒΟΛΟ για πανανθρώπινη ΕΛΠΙΔΑ…
“ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ” ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Η θεωρία του γίνηκε το “Ευαγγέλιο” μιας πανανθρώπινης (και όχι θεϊκής) θρησκείας. Κι αυτός έφτασε να γίνει “Νέος Προμηθέας” που καρφώθηκε στον βράχο της ανθρώπινης κακίας, εξουσιαστικότητας, δολοφονικότητας και αθλιότητας, για να τρώνε “το συκώτι του” οι γύπες και εκμεταλλευτές της πίστης του και οι αντίμαχοι του οράματός του.
Στο όνομά του ξεκίνησαν ιστορικά και επαναστατικά κινήματα και εγκαταστάθηκαν ελπιδοφόρες και ταυτόχρονα, καταστροφικές, εκμεταλλευτικές, δυναστευτικές εξουσίες. Ο Μαρξισμός έγινε ιδεολογία, επιστήμη, σύστημα, επανάσταση, με αμέτρητους Μαρξιστές κομμουνιστές σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Όμως, ο ίδιος ο Μαρξ έλεγε πως δεν ήταν “Μαρξιστής”…
Ο ΜΑΡΞ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΟΙΗΤΗΣ
Από τα μικρά του χρόνια ο Κάρολος Μαρξ ήθελε να γίνει ποιητής. Ο πατέρας του έλεγε με καμάρι πως οι μοίρες βάλανε στην κούνια του γιου του Κάρολου, το δάφνινο στεφάνι του ποιητή. Κι έτσι αυτός έγραφε ποιήματα και διάβαζε ποιήματα αρχαίων και νεώτερων ποιητών, με πάθος. Όμως, αυτό το πάθος της ποίησης (καίτοι ήτανε η βάση του μεγάλου κοινωνικού επαναστατικού του οράματος) έμεινε πίσω στην αφετηρία του. Όπως έμεινε πίσω και η παλιά του επιθυμία να μείνει στη γενέθλια πόλη του την Τριρ και να διαδεχθεί τον πατέρα του στο γραφείο του, κληρονομώντας την ταμπέλα του δικηγορικού γραφείου του.
Όμως ούτε η ποίηση ολοκλήρωσε τους γιγάντιους κοσμοθεωρητικούς οραματισμούς του, ούτε η διαδοχή του πατέρα του στην ιστορική μεν αλλά μικροαστική δε Τριρ, κάλυπτε τις γεμάτες φλόγα ιδέες του με τις οποίες ήθελε να βάλει φωτιά και να κάψει τις αδικίες του κόσμου. Βασισμένος στις φιλοσοφικές θεωρίες του στενού φίλου και συνεργάτη του Φ. Ένγκελς.
Ο ΜΑΡΞ ΜΕ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ
Τον Μαρξ τον κέρδιζε συνεχώς πιο πολύ το όραμα της νέας κοσμοθεωρίας και της σωτηρίας των αδικημένων, των φτωχών, των εκμεταλλευομένων. Αγωνιζότανε συνεχώς και μέσα από τους αδιάκοπους αγώνες του αδυνάτιζε επικίνδυνα, την υγεία του, καρφωμένος πολλές φορές στο στρώμα από διάφορες αρρώστιες, διάβαζε με πάθος όλων των ειδών τις γνώσεις και ιδιαίτερα την αστρονομία. Ο κόσμος του απείρου, τ’ αστέρια, οι γαλαξίες, τραβούσαν σαν μαγνήτης από το άγνωστο, το αχόρταγο και ανήσυχο μυαλό του, ασχολιότανε με την αστροφυσική και με τα μαθηματικά, που χωρίς αυτά δεν μπορούσε, όπως έλεγε, να προχωρήσει η επιστήμη. Αλλά δοσμένος αυτός ο γίγαντας στον αγώνα και στην κατάκτηση όλων των γνώσεων στέναζε αυτός και η οικογένειά του από την οικονομική ανέχεια. Μια κατάσταση δυσάρεστη που τον βοηθούσε συνεχώς, με τον θάνατο του Κάρολου Μαρξ ο Μεγάλος φίλος και συμπαραστάτης Φρειδερίκος Ένγκελς.
Ο ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΑ ΖΗΣΟΥΝ ΑΙΩΝΙΑ…
Ο Κάρολος Μαρξ πέθανε -τον φυσικό του θάνατο- στις 14 του Μάρτη του 1883, στην Αγγλία σε ηλικία 65 χρόνων…
Τον θάψανε στις 17 του Μάρτη, στον ίδιο τάφο που πριν 1/2 χρόνο είχαν θάψει την αγαπημένη του γυναίκα, τη Ζέννη, στο νεκροταφείο του Χάιγκεϊτ.
Ο Ένγκελς είπε: “Η ανθρωπότητα λιγόστεψε κατά ένα κεφάλι, το πιο σημαντικό κεφάλι από όσα είχε η εποχή μας”.
Οι Ρώσοι στείλανε, τότε χαιρετιστήριο μήνυμα που έλεγε: “Πέθανε ένας από τους πιο δραστήριους αγωνιστές, ενάντια στους εκμεταλλευτές του προλεταριάτου”.
Ο Ένγκελς μίλησε στην κηδεία του πιο αγαπημένου φίλου του, σαν να απευθυνότανε σ’ όλο τον κόσμο, στις μελλοντικές γενιές και στους αιώνες, λέγοντας ότι το όνομα του ΜΑΡΞ και το έργο του θα ζήσουν αιώνια…
Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΤΥΧΙΑ
34 χρόνια μετά, γίνηκε, το 1917, στη Ρωσία η μεγάλη Κομμουνιστική Επανάσταση, με σύνθημα: “Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε”. Από τότε ο Μαρξ έγινε προφήτης και επίγειος οικουμενικός θεός. Έγινε ο εμπνευστής αγώνων απελευθέρωσης ανθρώπων από την εκμετάλλευση και λαών από την καταδυνάστευση, ταυτιζόμενος με την ελπίδα, αλλά και με το αίμα, την τυραννία, την απόγνωση, τη διάψευση, το γκρέμισμα των ελπίδων.
Το 1983 όλη η αριστερή ανθρωπότητα δόξασε τα 100 χρόνια από τη θάνατο του “Μεγάλου προφήτη”. Και αυτή η επέτειος, παρά την ορατή αποτυχία του κομμουνιστικού τυραννικού συστήματος, ήταν ένας θρίαμβος αναγνώρισης της Μεγάλης και ανεπανάληπτης προσωπικότητάς του, του έργου του, του οράματός του.
Όμως, από το 1989, άρχισε η κρίση της κατάρρευσης του κόσμου, του υπαρκτού σοσιαλισμού. Τότε άρχισε η αποδόμηση και απόρριψη όλων των μεγάλων και μικρών συμβόλων του Κομμουνιστικού οράματος και ταυτόχρονα του συγκλονιστικού δράματος που ακολούθησε… Και μέσα σ’ αυτή την κατάρρευση και αποδυνάμωση δεν γλύτωσε και ο νέος Προμηθέας Κάρολος Μαρξ.
Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Έντονη ήταν η επιστημονική, πολιτική και κοινωνική κριτική κατά της θεωρίας, της βιοπρακτικής και της επαναστατικότητας του Μαρξ. Αυτή η κριτική ξεκίνησε πριν από την Κομμουνιστική επανάσταση, κατά τη μακρόχρονη διάρκεια και εξέλιξή της και ιδιαίτερα κατά την τελευταία 10ετία, πριν της πτώσεως του Κομμουνιστικού συστήματος.
Η μεγάλη όμως κριτική και απόρριψη των ιδεών του, της θεωρίας του, άρχισε να εντείνεται μετά την τραγωδία της κατάρρευσης του Σοσιαλισμού. Από τότε αυξήθηκαν οι αρνητές και οι ενταφιαστές των ιδεών του. Είχε αρχίσει η ΜΕΤΑ – ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ, μια Νέα, μετα-κομμουνιστική πολιτική, οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, που αποκαθήλωσε από τον Σταυρό του, τον βασανισμένο προφήτη, για να τον ενταφιάσει όχι μόνο σωματικά, αλλά και πνευματικά, απεμπολώντας το Μαρξιστικό όραμα, για έναν καλύτερο κόσμο στη Γη.
ΟΙ ΜΕΤΑΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Μέσα σ’ αυτή τη Νέα πραγματικότητα, της αρνητικής ή της αποφατικής κριτικής του Μαρξισμού. Κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ και μια αντικειμενική κατά την άποψή μας, κριτική του Έλληνα καθηγητή της Κοινωνιολογίας στο “London School of Εconomics” Ν. Μουζέλη, με τίτλο:
“ΜΕΤΑΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ – Για μια νέα πολιτική οικονομία και κοινωνιολογία”.
Ο Νίκος Μουζέλης είναι ένας σοβαρός μελετητής των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών προβλημάτων της σύγχρονης μακρο- και μικρο-θεωρητικής σκέψης και προβληματικής. Είναι ένα προοδευτικό μυαλό με σύγχρονη διεθνή εποπτεία και γνώση, μέσα από τις οποίες ανατέμνει με ευθύνη και όλα τα προβλήματα του σύγχρονου ελληνισμού, σε συνάρτηση με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας.
Ο κ. Μουζέλης στο βιβλίο του ασχολείται με τις “ΜΕΤΑΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ”. Με τη μελέτη του αυτή κάνει ΟΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ, διερευνώντας την κρίση της Μαρξιστικής θεωρίας. Αναλύει τον ΜΑΡΞΙΣΜΟ σε σχέση με τον ΜΕΤΑ-ΜΑΡΞΙΣΜΟ, όπως αυτός διαμορφώνεται στην εποχή μας.
Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύει το “οικονομικό και το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ” για ένα μη “ΑΝΑΓΩΓΙΣΤΙΚΟ” πλαίσιο, όπως το χαρακτηρίζει, μέσα από τα δεδομένα της τεχνολογίας, της ιδιοποίησης, της ιδεολογίας, πέρα από τη Διχοτόμηση που δημιουργεί η διπολική θέση ΒΑΣΗ-ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ.
Στο 3ο και τελευταίο κεφάλαιο εξετάζει τις κοινωνικο-πολιτικές μεταβάσεις στην ΕΛΛΑΔΑ, του 19ου και 20ού αιώνα, τονίζοντας το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1909 και μέσω αυτού την άνοδο των μεσαίων τάξεων, οι οποίες στη σημερινή μας πραγματικότητα βρίσκονται στη μεγάλη κάθοδό τους…
Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Με ενδιαφέρουσες αναλύσεις στα τρία (3) κεφάλαια, ο Ν.Μ. στο γενικό του συμπέρασμα, υποστηρίζει πως η πιο σημαντική αδυναμία της ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ τοποθετείται στον ΟΙΚΟΝΟΜΙΣΤΙΚΟ προσανατολισμό τους. Και τούτο γιατί ο Μαρξ, τοποθετώντας ΑΝΑΓΩΓΙΚΑ τη θεωρία του στην οικονομική λειτουργία, την οδήγησε, τελικά, σε αδιέξοδο.
Και τούτο, γιατί ούτε τα ευρύτερα πολιτικά, ούτε τα πολιτιστικά φαινόμενα είναι δυνατόν να περικλεισθούν σε περιοριστικές οικονομικές ταξικές κατηγορίες.
Γι’ αυτό, σήμερα, στις νέες “Μεταμαρξιστικές προοπτικές”, είναι ανάγκη να ξεπεραστεί ο οικονομιστικός αναγωγισμός και να δημιουργηθούν νέες έννοιες για την αποτελεσματική λειτουργία των ευρύτερων πολιτικών και πολιτιστικών λειτουργιών και εκφράσεων στον 21ο αιώνα.
ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Μπροστά σ’ αυτές τις ανάγκες, μπορούμε, υποστηρίζει ο κ. Ν. Μουζέλης, να κατασκευάσουμε ένα μετα-Μαρξιστικό εννοιολογικό πλαίσιο που να διατηρεί ορισμένες βασικές διαστάσεις του ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, αποφεύγοντας την αδυναμία του ανταγωνισμού. Δηλαδή τον οικονομισμό, πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η βασική θεωρία του Μαρξ. Για να υιοθετήσουν ΔΥΣΗ-ΚΟΣΜΟΣ την καταλυτική οικονομική λειτουργία των πάντων. Για να δημιουργηθεί όμως ένα λειτουργικό Μετα-Μαρξιστικό πλαίσιο, ο Ν. Μουζέλης, τονίζει με έμφαση πως είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε το έργο του Μαρξ, ιστορικά, από απόσταση, όπως έχει αντιμετωπιστεί το έργο άλλων μεγάλων διανοητών, π.χ. Max Webber, Durkheim, κ.λπ., ξεπερνώντας το σχίσμα “ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟΣ-ΜΗ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟΣ”…
ΜΗΠΩΣ ΤΩΡΑ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ Ν’ ΑΝΑΣΤΗΘΕΙ Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΜΑΡΞ;
Ο κ. Ν. Μουζέλης έγραψε ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, κριτικό βιβλίο, για τη λειτουργία του Μαρξισμού στον 21ο αιώνα. Είναι πολύτιμη πηγή σκέψης για όλους τους πολιτικούς και τους πολίτες που θέλουν να δούνε αντικειμενικά και υπεύθυνα την αξία του Μαρξισμού στη νέα κοινωνία του τρέχοντος αιώνα. Μια κοινωνία άλλων διαστάσεων και άλλων εκφράσεων από την αναγωγική οικονομιστική θεωρία της κοινωνίας του ΜΑΡΞ.
Μια κοινωνία όμως, που μέσα από την υπερ-ιδεολογία της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ αγοράς, γίνεται πιο οικονομιστική από εκείνη του ΜΑΡΞ και ακόμα πιο ΥΛΙΣΤΙΚΗ, πιο εκμεταλλευτική, πιο άγρια, πιο ανελέητη, πιο δολοφονική. Γι’ αυτό, εμείς λέμε:
Μήπως, τώρα, μέσα από τις Μετα-Μαρξιστικές προοπτικές, θα αναστηθεί ο Αληθινός Μαρξ, που τόσο προδόθηκε και κακοποιήθηκε το μέγα όραμά του, για μια δίκαιη κοινωνία, απορρίπτοντες συνολικά τον Μαρξισμό, αφού, όπως φαίνεται αργά ή γρήγορα θ’ αναγκαστούμε ν’ ανακαλύψουμε ορισμένες από τις θεμελιακές προτάσεις, παρατηρήσεις και ενδοσκοπήσεις του, οι οποίες αγνοήθηκαν, διαστρεβλώθηκαν και κακοποιήθηκαν…
