Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Με αρετές και μακριά από ξεγελάστρες …

Στους γονείς και δασκάλους μου, Ηρακλή και Σωτηρία

Ήρθε και ο Σεπτέμβρης. Ο μήνας των σχολείων και -κάποιες μακρινές αλλά αξέχαστες εποχές- των πρώτων βροχών. Τα παιδιά περίμεναν με λαχτάρα το άνοιγμα των σχολείων έπειτα από τις θερινές διακοπές και οι γεωργοί με ανυπομονησία να ποτιστεί η γη και να δροσερέψει το περιβάλλον μετά από τυχόν καυτά καλοκαίρια. Καλό μήνα, λοιπόν!

Τις τελευταίες μέρες, προσπαθώντας να συλλέξω στοιχεία για τον Σωκράτη και τις μαρτυρίες για τον βίο του, ανέτρεξα στην Κλασική μου Βιβλιοθήκη και ξαναβρήκα τα έργα του Ξενοφώντος, “Απομνημονεύματα”, “Συμπόσιο”, “Απολογία” και “Οικονομικός”. Πρόκειται, σας υπενθυμίζω, για μια σειρά έργων του Ξενοφώντος που σχετίζονται ποικιλότροπα με τον μεγάλο φιλόσοφο της αρχαίας Αθήνας (5ος αι. π.Χ.), αφού, ως γνωστόν, υπήρξε ένα διάστημα και δάσκαλος του εν λόγω συγγραφέα.

Δύο αποσπάσματα, που, μαζί και με άλλα πολλά, μου έκαναν εντύπωση θα ήθελα, λοιπόν, να σας μεταφέρω σήμερα και θα σας εξηγήσω, στην πορεία, τον λόγο για το καθένα τους.
Καταρχάς, όλοι θα συμφωνήσουμε ότι μπορεί και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι να μην ήταν αλάνθαστοι ή άψογοι, αλλά τα “ίχνη” που έχουν αφήσει πίσω τους, πνευματικά και ηθικά, ανοίγουν δρόμους σε κάθε νοήμονα και εχέφρονα άνθρωπο ανεξάρτητα από φύλο και ηλικία ή εποχή και κοινωνία που αυτός ζει και δραστηριοποιείται.

Έτσι, το πρώτο από τα επιλεγμένα μας αποσπάσματα προέρχεται από τα “Απομνημονεύματα” και, σε μετάφραση του Κώστα Βάρναλη, ο Σωκράτης μάς λέει τα πλεονεκτήματα της πειθαρχίας στους νόμους και της ομόνοιας ανάμεσα στους πολίτες, εφόσον, όπως είναι διαχρονικά αποδεδειγμένο, μόνο χάρη σε αυτές τις αρετές οι κοινωνίες προκόβουν και οι άνθρωποι ευημερούν: «Δεν ηξεύρεις δε ότι από τους άρχοντας των πόλεων εκείνοι που εμπνέουν εις τους πολίτας πειθαρχίαν εις τους νόμους, αυτοί είναι οι καλύτεροι, και ότι η πόλις, εις την οποίαν προ πάντων οι πολίται πείθονται εις τους νόμους, αυτή και εν καιρώ ειρήνης άριστα ζη και εν καιρώ πολέμου είναι ακαταμάχητος; Αλλά προσέτι και η ομόνοια τω όντι θεωρείται ότι είναι εις τας πόλεις και μέγιστον αγαθόν και πολλάκις εις αυτάς και αι γερουσίαι και οι καλύτεροι άνδρες συμβουλεύουν τους πολίτας να έχουν ομόνοιαν και παντού εις την Ελλάδα είναι νομοθετημένον να ορκίζωνται οι πολίται, ότι θα ομονοούν και παντού ορκίζονται αυτόν τον όρκον…» ( Ξενοφώντος “Απομνημονεύματα”, 4.15 και 4.16, μετάφραση Κ. Βάρναλης).

Το δεύτερο εδάφιο είναι από τον “Οικονομικό” του Ξενοφώντος. Μεταφράζει η Μαρία Κεκροπούλου και μας εξηγεί ο Σωκράτης πώς, όταν κυριαρχούν στην ψυχή και στον νου των ανθρώπων η κάθε είδους φαυλότητα και η ποικιλόμορφη αποχαύνωση, η ζωή τους πάει από το κακό στο χειρότερο: «…Και ξέρεις δα, ότι είναι πολύ κακά αφεντικά η κακία, η τεμπελιά, η μαλθακότητα της ψυχής και η αμέλεια. Υπάρχουν και μερικές απατηλές δέσποινες, που προσποιούνται ότι είναι ηδονές: οι κυβείες και οι ανώφελες συναναστροφές με ανθρώπους, που καθώς περνάει ο καιρός, γίνεται φανερό ακόμη και στους εξαπατημένους ότι είναι στην ουσία λύπες που φορούν το προκάλυμμα της ηδονής, τους εμποδίζουν να κάνουν έργα ωφέλιμα και τους εξουσιάζουν…”». (Ξενοφώντος, “Οικονομικός”, 1.19- 1.20, μετάφραση Μ. Κεκροπούλου).

Σας υποσχέθηκα να σας γράψω και για ποιο λόγο διάλεξα τα δύο παραπάνω αποσπάσματα του Ξενοφώντος. Η απάντηση είναι απλή και σύνθετη συνάμα, και οι γονείς και οι δάσκαλοι οφείλουν να διδάσκουν τους τρόπους με τους οποίους η ανθρώπινη, δημόσια και προσωπική ζωή γίνεται καλύτερη και διότι, κατά τη γνώμη μου, στα επιλεγμένα κείμενα είναι πολύ σαφείς οι σχετικές συμβουλές του Σωκράτη, με τι δηλαδή αρετές προκόβουν οι άνθρωποι και ευημερούν οι κοινωνίες (ομόνοια και υπακοή στους άρχοντες και στους νόμους: στο απόσπασμα από τα “Απομνημονεύματα”) και ποια οδηγούν στην παρακμή και τη διαφθορά τα κοινωνικά σύνολα και τα μεμονωμένα άτομα (τρυφή, τεμπελιά και κακές παρέες κ.λπ.: στο απόσπασμα από τον “Οικονομικό”) προς όσους τον περιέβαλαν και προς τις κατοπινές τους γενιές… Και αποχτούν βαρύτητα ξεχωριστή οι κατά την Ξενοφώντειο γραφίδα νουθεσίες του Σωκράτη, γιατί ο Ξενοφών στα γραφτά του τον παρουσιάζει, πιστεύω, όπως πραγματικά έζησε και ήταν …

Και κοντά στα παραπάνω, τέλος, επελέγησαν να πλαισιώσουν το παρόν αρθρίδιο τα συγκεκριμένα χωρία του Ξενοφώντος, εφόσον όλοι θα ομολογήσουμε ότι δεν υπάρχει άλλη ιδανικότερη χρονική στιγμή για τις συμβουλές των γονιών και των δασκάλων περί ηθών και γνώσεων κατά την οποία και τα παιδιά και οι νέοι θα έχουν και πρόθυμη ψυχή και υπάκουα αυτιά στους γονείς και στους παιδαγωγούς τους παρά η έναρξη ενός σχολικού έτους…


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα