Dr. Joseph B. Fabry, δ/ντής Ινστιτούτου Εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ,
Λογοθεραπείας στο Παν. Berkeley Μετάφραση: Κίκα Χριστοφορίδου
Σύμφωνα με τη θεωρία του δρος Frankl, με πρόλογο του ίδιου, ενός αντιναζιστή Αυστριακού γιατρού -εβραϊκής καταγωγής- που έγινε παγκόσμιο σύμβολο.
Οπου ως κατάδικος στα απάνθρωπα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης έζησε για δύο χρόνια τη φρίκη τους αντιστεκόμενος προσφέροντας ιατρική βοήθεια στους συγκρατουμένους του. Ενώ παράλληλα οργάνωνε μυστικές συναντήσεις για να τους ενθαρρύνει εμφυσώντας τους την εσωτερική αντίσταση της ελπίδας ακόμα και στις δραματικότερες στιγμές που αντιμετώπιζαν.
Η προκινδύνευση της ζωής του, με το δίδαγμα που πήρε από το Αουσβιτς, του έδωσε την αφορμή να πεισθεί όσο ποτέ άλλοτε ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ότι διατηρεί έστω και ίχνη εσωτερικής ελευθερίας. Αυτό το δίδαγμα που εβίωσε το “έκαμε” θεωρία και πράξη της ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ που εξάπλωσε σ’ Ανατολή και Δύση.
Μια πνευματική – επιστημονική παρακαταθήκη. Για κάθε βασανιστική με τους δικούς της τρόπους εποχής, όπως η σημερινή παγκόσμια κρίση ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Η οποία είναι εδώ και χρόνια ιδιαίτερα σκληρή και απογνωστική για τον λαό μας και τη χώρα μας που είναι η χώρα του κλασικού πολιτισμού… Η ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ δίνει μια σύγχρονη απάντηση στο πανάρχαιο πρόβλημα του ανθρώπου: πως να ζήσει μετά την εκδίωξή του από τον παράδεισο και πως να βρει ΝΟΗΜΑ μέσα στον ΠΟΝΟ των πολλαπλών δοκιμασιών, καταναγκασμών και νέων ολοκληρωτισμών…
Πιστεύοντας πως ο λαός, παρά τις ψευδαισθήσεις μέσα στις οποίες ζει σήμερα και θα συνεχίζει να ζει και αύριο έχει ανάγκη (μέγιστη) για να βρει νόημα ζωής με τη δύναμη των ψυχοπνευματικών αναζητήσεων, παρουσιάζουμε σήμερα, ως αρχή, για να αναζητήσουμε πως μπορεί να μας βοηθήσει στην ενίσχυση της αντοχής μας για αντιμετώπιση της σύγχρονης αντικειμενικής μας πραγματικότητας…
ΜΑΣ ΚΑΤΑΚΛΥΣΑΝΕ ΤΑ ΨΕΥΔΟΝΟΗΜΑΤΑ
Ουσιαστικά έχουν απονοηματοποιηθεί τα νοήματα με ψευδονοήματα της σύγχρονης αποπροσανατολιστικής από κάθε πνευματική ευθύνη νοήματος διαβρωτικής ολισθηρότητας. Η κυριαρχία της οποίας έχει δημιουργήσει την απαξίωση της ίδιας της ζωής.
Ομως γι’ αυτό το μεγάλο θέμα ένας μικρός μαθητής (Εβραιόπουλο) στην Αυστρία στη διάρκεια του μαθήματος Φυσικής η δασκάλα τους εξηγούσε ότι: Ο άνθρωπος σε τελευταία ανάλυση δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μέρος μιας συνεχούς διαδικασίας, για να ξαφνιάσει το παιδί την τάξη πηδώντας και φωνάζοντας: Μα αν είναι έτσι, τι νόημα έχει η ζωή;
ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΥ ΜΙΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ
Αργότερα ένας συμμαθητής του στο Γυμνάσιο αυτοκτόνησε κρατώντας στα χέρια του ένα βιβλίο του Νίτσε με τους μηδενισμούς. Θεωρία του μεγάλου αυτού συγγραφέα. Για να συνειδητοποιήσει από τότε όπως είπε αργότερα ότι: Συνειδητοποίησα και πείσθηκα ότι η αυτοκτονία του συμμαθητή μου ήταν η αιτία της απελπισίας και της ωμότητας… Για να υποστηρίξει πολύ αργότερα ως έγκλειστος των στρατοπέδων συγκεντρώσεων ότι: αυτά δεν επινοήθηκαν στα γραφεία των ΝΑΖΙ, αλλά από τα συγγράμματα των φιλοσόφων του Μηδενισμού.
Ο Frankl τελείωσε γιατρός το 1930, στην άσκηση της ιατρικής από τα πρώτα χρόνια ίδρυσε συμβουλευτικά κέντρα νεότητας για τους απογοητευμένους τότε νέους που δεν έβρισκαν (και τότε) δουλειά στα κρίσιμα χρόνια της οικονομικής κρίσης και τους απειλούσε η απόγνωση με έντονες τάσεις.
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕ ΤΟ ΥΠΑΡΞΙΑΚΟ ΚΕΝΟ
Σ’ αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο ως νέος γιατρός βοήθησε νέους και νέες ν’ αγωνιστούν να βρουν νόημα ζωής. Ζούσαν χωρίς να βλέπουν κανένα νόημα πουθενά. Για να ζουν σ’ αυτό το κενό που δεν μπορούσαν να το αντέξουν.
Μέσα από αυτή τη δραματική διαπίστωση ο γιατρός προχώρησε στη διερεύνηση αυτού του φαινομένου του υπαρξιακού κενού, όπως το αποκαλούσε. Για να γίνει για τον ίδιο τον Frankl το νόημα της Ζωής του σ’ εκείνα τα δύσκολα και επικίνδυνα χρόνια της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης το ΜΕΓΑΛΟ νόημα της ζωής του. Με αρχή της δράσης του μέσα στην πολιτικά ασταθή δημοκρατική Αυστρία που έμενε προσκολλημένη στα όνειρα της παλιάς μοναρχικής δόξας. Ετσι ιατρικά και ανθρώπινα βοηθούσε τους έχοντες ανάγκη να βρουν μια προοπτική να ξεπεράσουν συνθήκες, καταστάσεις, προκαταλήψεις και να βρουν νόημα ζωής σε μη αμειβόμενες θέσεις εργασίας αναπτύσσοντας σχέσεις προσωπικές κ.ά.
ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΑΥΓΗ…
Αλλά πάνω απ’ όλα τους βοηθούσε να κατανοήσουν την ανάγκη να βρουν νόημα αν αποδέχονταν το αναπόφευκτο, μεταβάλλοντας έτσι σε πρόκληση…
Αλλά αυτή η μεγάλη του δραστηριότητα για εύρεση νοήματος ζωής ήταν σ’ αυτά τα κρίσιμα χρόνια της προωθούμενης χιτλερικής απειλής ο πρόσκαιρος “παράδεισός” του. Με αποτέλεσμα την εκδίωξή του. Με τα “Χερουβείμ” αυτής της δίωξης να φορούνε ΦΑΙΑ πουκάμισα και περιβραχιόνια με τη ΣΒΑΣΤΙΚΑ για ομαδικές σφαγές, βασανισμούς, φόνους ή εξορία. Για να αναλύει στο βιβλίο του “Homo Patiens” μια περικοπή του ίδιου του Νίτσε που λέει: Το πρόβλημά του δεν ήταν ο πόνος καθ’ εαυτόν, αλλά το ότι δεν υπήρχε απάντηση στην κραυγή “Γιατί αυτός ο πόνος” και στα στρατόπεδά του θανάτου το ερώτημα “γιατί αυτό συνέβη σε μένα”. Οπου δεν υπήρχε απάντηση τουλάχιστο στο ανθρώπινο πεδίο.
ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΟΝ ΥΠΑΡΞΙΣΜΟ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΟΤΙ ΟΥΤΕ ΕΚΕΙΝΟΣ ΟΥΤΕ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΑ ΕΠΙΖΟΥΣΕ
Ομως αν το κάθε θύμα θα μπορούσε ακόμα και στην έσχατη απειλή να πει στον εαυτό του εντάξει – μου συνέβη τι μπορώ να κάνω τώρα; Τότε θα μπορούσε να υπάρχει τουλάχιστον κάποια ελπίδα.
Αυτό ήταν το μήνυμα του Frankl, το οποίο εφάρμοσε ο ίδιος στην πράξη όταν η εκδίωξή του πήρε την τραγική μορφή δυόμισι χρόνων εγκλεισμού σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης που τα περιέγραφε στο βιβλίο του “Από τα στρατόπεδα του θανάτου στον υπαρξισμό”. Βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις “Επτάλοφος” με τίτλο “Αναζητώντας νόημα ζωής και ελευθερίας – εισαγωγή στη λογοθεραπεία”. Οι εμπειρίες του στα στρατόπεδα αυτά επιβεβαίωσαν τις θεωρίες που είχε διατυπώσει προηγουμένως σε ένα χειρόγραφο με το οποίο επρόκειτο να παρουσιάσει τη λογοθεραπεία στο κοινό.
ΑΠΟ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Τότε δεν τον κυρίευσε η απόγνωση θέτοντας το σημαντικό ερώτημα στον εαυτό του: Εξαρτάται στ’ αλήθεια το νόημα της ζωής μου από το αν δημοσιευτεί το χειρόγραφο αυτό;
Για να στρέψει την προσοχή του σε άλλα πιθανά νοήματα που τα πιο πολλά ήταν άμεσα πρώτα απ’ όλα να ζήσει αν ήταν δυνατόν για χάρη των ανθρώπων του και ακόμα πιο άμεσος σκοπός να είναι η βοήθεια των συγκρατουμένων του στην απόγνωσή τους.
Τότε, μολονότι ήταν αναγκασμένος να εργάζεται 18 ώρες την ημέρα και είχε αδυνατίσει φτάνοντας 38 κιλά αυτός εξακολουθούσε ν’ ασκεί την ιατρική. Επίσης να οργανώνει μυστικές συναντήσεις ομάδων να συζητούν θέματα ψυχικής υγείας και να ενθαρρύνει άλλους κρατούμενους να σκέφτονται τις παλιές τους επιτυχίες γεγονός που έδινε έστω για λίγο να ξεπεράσουν την απελπιστική τους κατάσταση.
ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ
Ο εγκλεισμός του Frankl τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που έδωσε την αφορμή να πεισθεί όσο ποτέ άλλοτε ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ότι διατηρεί έστω και ίχνη εσωτερικής ελευθερίας να παίρνει μια θέση, έστω και απέναντι στον εαυτό του, ακόμη και κάτω από τις πιο πιεστικές συνθήκες… Με τον άνθρωπο να υπάρχει, αλλά και να αποφασίζει τι θα γίνει την επόμενη στιγμή.
Με το δίδαγμα που πήρε ο Frankl από το Αουσβιτς το οποίο δίδαξε μεταπολεμικά στις περιοδείες του στη χώρα του στην ίδια τη Γερμανία κι αργότερα στην Αμερική και στην Ανατολή το συνόψισε στην εξής καθοριστικής σημασίας πρόταση: Ακόμη κι όταν ο άνθρωπος απογυμνωθεί από το κάθετί που “έχει”, οικογένεια, φίλους, γόητρο, κοινωνική κατάσταση, περιουσία – κανένας δεν μπορεί να του αφαιρέσει την εσωτερική του ελευθερία.
Η ελευθερία αυτή δεν είναι κάτι που έχει αλλά κάτι που αυτός είναι. Ο Frankl δημοσίευσε αργότερα το βιβλίο του “The doctor and the soul” (γιατρός και ψυχή).
ΞΕΧΑΣΕ ΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΠΟΥ ΕΖΗΣΕ ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ
Μετά τον πόλεμο, ο Frankl επέστρεψε στη Βιέννη, μια πόλη που βρισκότανε σε απελπιστική κατάσταση από τις καταστροφές του πολέμου, η οποία ήταν γεμάτη από Αυστριακούς ναζί. Τότε θεώρησε πως η αποστολή του ήταν να μείνει και να βοηθήσει… Βέβαια με εξοντωμένη όλη του την οικογένεια, εκτός μια αδελφή του, για τον Frankl οι μεταπολεμικές συνθήκες ήταν δύσκολες. Αλλά παράλληλα ήταν δημιουργικοί καιροί. Μέσα σε λίγα χρόνια δημοσίευσε 14 βιβλία. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία και πραγματοποίησε μεγάλες περιοδείες σε όλο τον κόσμο.
ΕΜΦΥΣΗΣΕ ΕΛΠΙΔΑ ΖΩΗΣ ΜΕ ΤΗ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ
Ειδικά τις συγκλονιστικές έμπνοες και αποτελεσματικές ομιλίες για τη λογοθεραπεία που τις έκανε ακόμα και σε φυλακή μελλοθανάτων τις παρακολούθησε, τις επεξεργάσθηκε, αναλύοντας τις θεωρίες και τις πρακτικές της λογοθεραπείας, ο Αμερικανός συγγραφέας δρ Fabry, διευθυντής του Ινστιτούτου Λογοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Berkeley. Για να γράψει στον πρόλογό του για την ελληνική έκδοση το 1978 από τη Βιέννη ο Δρ Frankl ο πατέρας της Λογοθεραπείας ότι: Ο Δρ Fabry κατέστησε τη λογοθεραπεία προσιτή στο ευρύτερο κοινό. Για να παρουσιάσει σ’ έναν μόνο τόμο μια κατανοητή και περιεκτική ανάλυση των σκέψεών του σε απλή γλώσσα. Από αυτό τον τόμο με τίτλο: “ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ σύστημα εφαρμογής της και αναζήτηση νοήματος στη ζωή”.
Η ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΜΑΣ
Αυτό τον τόμο παρουσιάζουμε σήμερα. Σε καιρό ιδιαίτερα απελπιστικό, απογνωστικό, πολεμικό και πολλαπλά καταστροφικό: για άτομα, οικογένειες, λαούς, κράτη και έθνη στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ομως ο δρ Frankl στη Λογοθεραπεία του μας λέει: Δεν γνωρίζουμε τους περιορισμούς μας ως τη στιμή που θα προσπαθήσουμε να τους ξεπεράσουμε με τη δράση όπως είναι δυνατό και με τη στάση μας όπου είναι αναγκαίο. Με τη θεραπεία που προσφέρει η λογοθεραπεία να προέρχεται από την επίγνωση της μαχητικής δυνάμεως του πνεύματός μας.
Μια δύναμη η οποία μπορεί να μας φθάσει να βρούμε το νόημα της ζωής, το υπέρτατο νόημα. Αλλά τόσο γι’ αυτό όσο και γι’ τα 10 κεφάλαια του βιβλίου θα συνεχίσουμε σε 2-3 άρθρα μας ακόμα.
