■ Καθυστερεί η υλοποίηση µελέτης
■ Ορατός ο κίνδυνος ερηµοποίησης
Στα χέρια της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων βρίσκεται εδώ και 8 χρόνια η λύση στο άδειασµα από νερό τους καλοκαιρινούς µήνες της τεχνητής λίµνης -υγρότοπος προτεραιότητας, ενταγµένος στο Natura 2000- της Αγιάς.
Η µελέτη του “Μουσείου Φυσικής Ιστορίας” του Πανεπιστηµίου Κρήτης που παραδόθηκε το 2017 µε χρηµατοδότηση της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων βρίσκεται στα “συρτάρια” µολονότι ουσιαστικά υποδεικνύει πως θα διατηρηθεί ζωντανός ο υγροβιότοπος:
Εκβάθυνση µε αποµάκρυνση των φερτών υλικών ώστε να αυξηθεί η χωρητικότητα της και διατήρηση ενός συγκεκριµένου ύψους του νερού σε αυτή ειδικά το καλοκαίρι, µε κυρώσεις για όποιον φορέα λαµβάνει µεγαλύτερες ποσότητες από αυτές που µπορεί να δώσει η λίµνη και οι πηγές της.
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΦΕΡΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Ειδικότερα, η µελέτη για την οποία εργάστηκε ένας µεγάλος αριθµός ειδικών επιστηµόνων προτείνει την «αποκατάσταση του αρχικού βάθους του πυθµένα του ταµιευτήρα (αποµάκρυνση των φερτών υλικών) µε τη µέθοδο της άντλησης. Κατά αυτό τον τρόπο θα αυξηθεί η χωρητικότητά του, µε θετικές συνέπειες. Προτείνεται, επίσης η κατά τακτά χρονικά διαστήµατα (π.χ. ανά δεκαετία, αλλά αυτό κάθε φορά πρέπει να τεκµηριώνεται) εκτέλεση εργασιών εκβάθυνσης-διατήρησης του αρχικού βάθους του πυθµένα.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα έργα συντήρησης να εκτελούνται λαµβάνοντας υπόψη την υφιστάµενη (ζωντανή) χλωρίδα της λίµνης και τους σηµαντικούς µικροθύλακες για την πανίδα που έχουν δηµιουργηθεί εντός και στην περιφέρειά της. Οι εργασίες θα πρέπει να µη θίγουν τη βλάστηση της λίµνης. Η επέµβαση προτείνεται επίσης να πραγµατοποιηθεί σε περίοδο µικρότερης παρουσίας και δραστηριότητας της ορνιθοπανίδας. Τέτοια περίοδος είναι τα τέλη χειµώνα (τέλη Φεβρουαρίου) και τον Οκτώβριο (εναλλακτικά τέλη Σεπτεµβρίου ως αρχές-Νοεµβρίου».
Οι επιστήµονες εξέτασαν τρεις εναλλακτικές µεθόδους:
• Άδειασµα και εκσκαφή, που απορρίφθηκε λόγω των κινδύνων και των βαρέων επιπτώσεων που προβλέπει.
• Βυθοκόρηση µηχανικού τύπου που δεν προκρίθηκε ως δόκιµη.
• Άντληση ιλύος, αποµάκρυνση δηλαδή µε ειδική αντλία των φερτών υλικών από το βυθό της λίµνης.
Μάλιστα η ίλυς αυτή είναι απαλλαγµένη από τοξικά (οι τιµές για κάθε τοξική ουσία που ελέγχθηκε είναι κάτω των επιτρεπτών ορίων) και κρίνεται ως εξαιρετικό εδαφοβελτιωτικό που θα µπορούσε να δοθεί στους αγρότες.
ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ
Με βάση την έρευνα των επιστηµόνων «το µέσο βάθος της λίµνης αναφέρεται σε παλιότερες µελέτες (όπως στην ΜΠΕ, ΥΗΣ Αγυιάς, 2005) στα 3 µέτρα και το µέγιστο στα 5 µέτρα.
Ωστόσο καµία αξιόπιστη πηγή για αυτή τη µέτρηση δεν υπάρχει διαθέσιµη. Από τους παλιότερους χάρτες ΓΙΣ δεν µπορούν να εξαχθούν επαρκή δεδοµένα αλλά µε εµπειρική παρατήρηση φαίνεται η ζώνη επικάλυψης των όχθεων µε καλαµιές να έχει αυξηθεί αρκετά τα τελευταία 30 χρόνια. Το 2014 πραγµατοποιήθηκαν συµµετρικές µετρήσεις βαθών (συνολικά 97) και µετά από την επεξεργασία τους στο πρόγραµµα ArcGIS Dekstop 9.3 διαµορφώθηκε ο βυθοµετρικός χάρτης της λίµνης.
Ειδικότερα το µέγιστο βάθος της λίµνης υπολογίστηκε στα 3,87 µ. και το ελάχιστο στα 0,97 µ. Επίσης το µέσο βάθος της λίµνης υπολογίζεται στο 1,90 µ.».
Η ΣΤΑΘΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Αναφορικά µε το νερό από τις πηγές της λίµνης και την ίδια τη λίµνη που λαµβάνεται από φορείς όπως η ∆ΕΥΑΧ, ο ΟΑΚ, ο ΤΟΕΒ Βαρυπέτρου και παλιότερα η ∆ΕΗ, οι µελετητές σηµειώνουν πως «µέχρι τον ορισµό του Φορέα ∆ιαχείρισης θα πρέπει να αντιµετωπιστεί το θέµα της στάθµης του νερού.
Έχουν προηγηθεί δεκάδες σχετικά έγγραφα και συσκέψεις για το θέµα και σε κάποιες περιπτώσεις υπογράφησαν και σχετικά συµφωνητικά χωρίς όµως αποτέλεσµα.
Μάλιστα, όπως έχει δειχθεί σε σειρά εγγράφων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, η παράνοµη απόληψη νερού µέχρις του σηµείου του πλήρους αδειάσµατος της λίµνης δεν προσφέρει µεγαλύτερη ποσότητα νερού στις καλλιέργειες, δεδοµένης µάλιστα και του ταχύ ρυθµού αναπλήρωσης του νερού της λίµνης (48h κατά την πιο ξηρή περίοδο για πλήρη πλήρωση του νερού).
Η απόληψη ίδιας ποσότητας καλύτερα κατανεµηµένη στο χρόνο δεν θα είχε ως αποτέλεσµα το άδειασµα της λίµνης.
Ως εκ τούτων συµπεραίνεται ότι η πλήρης αποστράγγιση της λίµνης δεν έχει σκοπό την άρδευση, αλλά την αποκόµιση οικονοµικών και µικροπολιτικών κερδών.
Συνεπώς µόνη και επιβεβληµένη λύση µέχρι τον ορισµό Φορέα ∆ιαχείρισης είναι ο αυστηρός έλεγχος και η επιβολή υψηλών ποινικών και διοικητικών ποινών µε ευθύνη των υπηρεσιών της Αντιπεριφέρειας Χανιων».
Οι µελετητές µε βάση την απρόσκοπτη λειτουργία της λίµνης ως ταµιευτήρα αλλά και ως σηµαντικού οικοσυστήµατος προτείνουν «ως κατώτερη επιτρεπτή στάθµη τα 37,7m για το διάστηµα από την αρχή της αρδευτικής περιόδου ως τις 10 Ιουλίου και τα 37m για τον υπόλοιπο Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέµβριο. Από τις αρχές Οκτωβρίου είναι αναγκαία η σταδιακή επανάκαµψη της λίµνης σε στάθµη πάνω από τα 37,5m.».
Επιπλέον, προτείνουν τη δηµιουργία φράγµατος ανάσχεσης στα βόρεια της λίµνης προτείνοντας το ακριβές του σηµείο ώστε εκεί να κατακρατούνται τα φερτά υλικά και να µην γεµίζει γρήγορα ο βυθός της λίµνης.
Μεγάλης αξίας υγρότοπος
Από την έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε πως στη λίµνη που είναι χαρακτηρισµένος υγρότοπος στα πλαίσια του Natura 2000 βρίσκονται πάνω από 140 διαφορετικά είδη χλωρίδας (δέντρα,θάµνοι, υδρόβια, χαµηλή βλάστηση) 18 είδη ασπόνδυλων, 4 είδη αµφίβιων, 218 είδη πτηνών, 11 είδη ερπετών (Ποταµοχελώνα, Νεροχελώνα, Κυρτοδάκτυλος, Μολυντήρι, Λιακόνι, Τρανόσαυρα, Kλωστιδάκι, ∆ενδρογαλιά, Λιµνόφιδο, Αγιόφιδο, Σπιτόφιδο).
Επίσης, θηλαστικά όπως ο Ανατολικοευρωπαϊκός σκαντζόχοιρος, Κηποµυγαλίδα, Ετρουσκοµυγαλίδα, ∆ασοποντικός, Μαυροποντικός, Σταχτοποντικός, Νυφίτσα, Πετροκούναβο, Ασβός) έξι διαφορετικά είδη νυκτερίδας. Τέλος ,χέλια και εισηγµένα είδη όπως τα κουνουπόψαρα (Gambusia affinis) που είχαν εισαχθεί πιθανότατα στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του φράγµατος, χρυσόψαρα.
Σύσκεψη από την Περιφερειακή Ενότητα
Για το πρόβληµα στη λίµνη η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων θα πραγµατοποιήσει σύσκεψη την ερχόµενη εβδοµάδα µε τη συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων φορέων. Ο λόγος που δεν έχει υλοποιηθεί η µελέτη που έχει πληρώσει η ίδια το 2017, η αιτιολογία είναι πως δεν υπάρχει διαχειριστικό σχέδιο και εγκεκριµένοι περιβαλλοντικοί όροι ώστε να προχωρήσει η εκβάθυνση.
