Ένα ακόµα θαύµα του Χριστού µάς περιγράφει σήµερα ο ευαγγελιστής Ματθαίος, του έφεραν έναν παράλυτο, κατάκοιτο στο κρεβάτι, και καθώς είδε ο Ιησούς την πίστη των ανθρώπων, λέει στον παράλυτο “έχε θάρρος, παιδί µου, οι αµαρτίες σου έχουν συγχωρεθεί”.
Πράγµατι, και ο τόπος, και ο χρόνος και ο καιρός, και η ηµέρα, και ο τρόπος της θεραπείας και ορισµένα άλλα δεικνύουν σε εκείνους που κάπως προσέχουν ότι άλλος είναι αυτός ο παράλυτος και άλλος ο αναφερόµενος από τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή και Θεολόγο. Επειδή εκείνος µεν θεραπεύεται στα Ιεροσόλυµα, ενώ αυτός στην Καπερναούµ. Εκείνος κοντά στην κολυµβήθρα, αυτός σε κάποια µικρή οικία, όπως λέγουν ο Λουκάς και ο Μάρκος. Και εκείνος µεν ο παράλυτος έλαβε την ίαση κατά τη διάρκεια εορτής, αυτός όµως όχι σε εορτή, αλλά κάποια άλλη ηµέρα. Εκείνος υπέφερε τριανταοκτώ έτη από την ασθένεια, ενώ γι’ αυτόν τίποτε παρόµοιο δεν λέγει ο Ευαγγελιστής. Και εκείνος µεν εθεραπεύθη την ηµέρα του Σαββάτου, ενώ αυτός άλλην ηµέρα. Αυτός µεν ο παράλυτος φέρεται στον Χριστό βασταζόµενος, ενώ προς εκείνον έρχεται ο ίδιος ο Χριστός. Και εκείνος µεν ο παράλυτος δεν είχε κανέναν να τον βοηθήσει, διότι έλεγε, «Κύριε, άνθρωπον ουκ έχω», ενώ αυτός είχε πολλούς γνωστούς. Οι οποίοι τον σήκωσαν και τον µετέφεραν. Αλλά και ο τρόπος της θεραπείας φαίνεται διαφορετικός στον καθένα. Εκείνου µεν ο Χριστός πριν από την ψυχή θεράπευσε το σώµα, διότι αφού πρώτα θεράπευσε την παράλυσή του, τότε είπε: «Ίδε υγιής γέγονας, µηκέτι αµάρτανε». Κάποιοι από τους γραµµατείς σκέφτηκαν ότι ο Χριστός βλασφηµεί και ο Κύριος, γνωρίζοντας τις σκέψεις τους, ρωτά “γιατί έχετε πονηρούς λογισµούς µέσα σας; τί είναι άραγε ευκολότερο να πει κανείς, συγχωρούνται οι αµαρτίες σου, ή σήκω και περπάτα; για να δείτε όµως ότι ο υιός του ανθρώπου έχει εξουσία να συγχωρεί στη γη αµαρτίες”, λέει στον παράλυτο: “σήκω, και πάρε το κρεβάτι σου και πήγαινε στο σπίτι σου”. Έτσι κι έγινε: σηκώθηκε ο ασθενής και επέστρεψε στο σπίτι του, ενώ ο κόσµος που είδε το θαύµα κυριευµένος από δέος δόξαζε τον Θεό, που δίνει τόσο µεγάλη εξουσία στους ανθρώπους.
Όπως βλέπουµε, δεν προχωρεί αµέσως ο ∆εσπότης στην ίαση της παραλύσεως, αλλά θεραπεύει πρώτα αυτό που δεν φαίνεται, την ψυχή δηλαδή, συγχωρώντας του τα αµαρτήµατα, πράγµα που τον µεν παράλυτον έσωζε, ενώ στον Κύριο δεν προξενούσε πολλήν δόξαν. ∆ιότι δεν ήθελε να κάµει κάτι για επίδειξη και ανθρωπαρέσκεια. Και πρώτα µεν συγχωρεί στον άρρωστο τις αµαρτίες του, µετά δε τη συγχώρηση θεραπεύει το σώµα, διδάσκοντας έτσι ότι τα περισσότερα νοσήµατα προξενούνται από τις αµαρτίες και πρέπει πρώτα να θεραπευθεί το αίτιο.
Ο Χριστός λοιπόν κόπτει πρώτα τη ρίζα του σωµατικού πάθους, δηλαδή την αµαρτία. Και λέγοντας: «τέκνον, αφέωνταί σοι αι αµαρτίαι σου», εξυψώνει και το φρόνηµα του παραλύτου και διεγείρει την καταβεβληµένη του ψυχή. ∆ιότι ο λόγος έγινε έργο, και εισερχόµενος στη συνείδησή του άγγιξε την ίδια την ψυχή του και εξέβαλε από αυτήν κάθε ίχνος αγωνίας.
Παρά το σύντοµο της σηµερινής διήγησης, τα µηνύµατα που αντλούµε από αυτή είναι πολλά και πλούσια. Και πρώτα από όλα, αντιπαραβάλλονται η πίστη των απλών ανθρώπων µε την αµφισβήτηση των γραµµατέων. Όπως πολλές φορές έχουµε δει, σχεδόν σε κάθε θαύµα που έκανε ο Χριστός, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η πίστη εκείνου που το ζητά. Τόσο ο παράλυτος της σηµερινής περικοπής, όσο και οι άνθρωποι που τον µετέφεραν, είχαν πίστη µέσα τους, γι αυτό και ο Κύριος, πριν ακόµα εκφράσουν µε λόγια την επιθυµία τους, σπεύδει να παράσχει την ίαση.
Η πίστη, δυστυχώς, συχνά απουσιάζει από τις καρδιές µας, ακόµα και όταν παρακαλούµε στις προσευχές µας τον Θεό να επέµβει στη ζωή µας, να µας βοηθήσει, να κάνει ένα µικρό ή µεγαλύτερο θαύµα. Τα χείλη µας µπορεί να προσεύχονται, η καρδιά µας όµως διατηρεί αµφιβολίες ότι ο Θεός θα µας ακούσει ή ότι θα µας βοηθήσει. Και αυτό, άλλοτε µπορεί να αποτελεί δική µας πνευµατική αδυναµία, και άλλοτε έναν από τους µεγαλύτερους πειρασµούς στη ζωή µας, που σκοπό έχει να αποδυναµώσει την προσευχή µας και ουσιαστικά να µας αποµονώσει από τον Θεό. Πίστη όµως είναι η βεβαιότητα ότι για τον Θεό τα πάντα είναι δυνατά, ότι στο θέληµά Του τίποτα δεν µπορεί να σταθεί εµπόδιο, ότι ο Θεός νοιάζεται για τα πλάσµατά Του και συντρέχει σε όσους Τον επικαλούνται µε ταπείνωση και συντριβή καρδίας. Πίστη είναι η σιγουριά για πράγµατα που δεν είναι ορατά µε το ανθρώπινο µάτι, όπως η άφεση των αµαρτιών την οποία παρέχει σήµερα ο Κύριος στον παράλυτο.
Ένα άλλο µήνυµα είναι ότι ο Χριστός είναι ο ιατρός όχι µόνο των σωµάτων, αλλά και των ψυχών µας. Θεωρεί τον άνθρωπο στο σύνολό του, και δεν περιορίζεται µόνο στη σωµατική ασθένεια, γι αυτό και πρώτα ασχολείται µε τη θεραπεία της ψυχής, µε την συγχώρεση των αµαρτιών. Για τον Θεό δεν έχει τόσο µεγάλη σηµασία η σωµατική µας ακεραιότητα, όσο η πνευµατική µας υγεία. Το κάθε θαύµα, ακόµα και όταν πρόκειται για αποκατάσταση µιας σωµατικής ασθένειας, στοχεύει στην πνευµατική µας προκοπή και τελείωση. Κι εδώ συχνά κάνουµε ένα µεγάλο σφάλµα, όταν παρακαλούµε στις προσευχές µας τον Κύριο να µας βοηθήσει σε πράγµατα που έχουν σχέση είτε µε την καθηµερινότητά µας είτε µε την σωµατική µας υγεία. Καλά κάνουµε βέβαια και παρακαλούµε τον Θεό για όλα αυτά, όµως πρωτίστως οφείλουµε να ενδιαφερόµαστε και να Τον παρακαλούµε για την ψυχική µας θεραπεία, για τη συγχώρεση των αµαρτιών µας, για την καλλιέργεια των αρετών. Γι αυτό και σε αρκετές περιπτώσεις που νιώθουµε ότι ο Θεός δεν εισακούει τις προσευχές µας, αυτό οφείλεται στο ότι τα αιτήµατά µας είτε δεν απευθύνονται µε την δέουσα πίστη, είτε δεν ωφελούν την πνευµατική µας υγεία, ειδικά όταν πρόκειται για υλικά αγαθά ή σωµατική υγεία.
Το µήνυµα που αντλούµε από τη σηµερινή περικοπή είναι ότι ο Θεός δίνει την εξουσία στους ανθρώπους και της αφέσεως των αµαρτιών, και της σωµατικής θαυµατουργίας. Βέβαια, ο Χριστός δεν είναι ένας απλός άνθρωπος, είναι ο σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, και δεν χρειάζεται να Του δοθεί η εξουσία αυτή. Τόσο όµως στην Παλαιά ∆ιαθήκη, όσο και στην ιστορία της Εκκλησίας, αυτή η εξουσία έχει δοθεί στους ανθρώπους: οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Άγιοι, αποτελούν τέτοια παραδείγµατα, τα οποία δεν έχουν εκλείψει µέχρι τις µέρες µας. Ο Θεός θαυµατουργεί στη ζωή µας, τόσο µέσα από ανθρώπους χαρισµατικούς, όσο και µέσα από τα Μυστήρια της Εκκλησίας µας, κυρίως δε µε την Εξοµολόγηση και την Θεία Ευχαριστία, που αποτελούν το θεραπευτήριο της ψυχής µας. Πίστη εποµένως στον Θεό, καρδιά χωρίς αµφιβολίες και µέριµνα πρωτίστως για τα πνευµατικά αγαθά είναι αυτά που χρειαζόµαστε όλοι µας. Και ακόµη, ζωή Μυστηριακή, όχι ατοµική θρησκευτικότητα, αλλά συνδεδεµένη µε την Εκκλησία, η οποία αποτελεί το σώµα του Χριστού και προσφέρει στον καθένα µας το διαρκές θαύµα της σωτηρίας.
Ο άνθρωπος ήταν παράλυτος. Πόσα χρόνια είχε στο κρεβάτι δεν το γνωρίζουµε. Τις ταλαιπωρίες και τα βάσανα του βέβαια µπορούµε να το υποθέσουµε. Όµως…. τώρα, να !βρίσκεται µπροστά στον Κύριο, στο θαυµατουργό αυτόν Προφήτη, όπως τον νόµιζαν οι περισσότεροι Εβραίοι, και όλα τα βάσανα µπορούν πλέον να ξεχαστούν. Ο παράλυτος δεν αµφιβάλει καθόλου για τη θαυµατουργική δύναµη του Κυρίου. Πιστεύει απόλυτα πως ο Κύριος µπορεί µε ένα απλό πρόσταγµά του να τον θεραπεύσει.
Εν τούτοις δεν µοιάζει να είναι τελείως απαλλαγµένος από κάποιες αµφιβολίες. Φαίνεται, λέγουν οι ερµηνευτές, πως σκέφτεται τις αµαρτίες του, αυτές που ίσως προκάλεσαν και την αρρώστια του, και γι αυτό το λόγο διστάζει, αµφιβάλλει : άραγε είµαι άξιος να µε θεραπεύσει; Μήπως οι αµαρτίες µου σταθούν εµπόδιο στη θεραπεία µου; Μήπως……
Τέτοια αγωνιώδη ερωτήµατα υποθέτουµε πως διέκρινε ο Κύριος στην µετανοηµένη ψυχή του Παραλυτικού, και για αυτό του είπε τα τόσα ενθαρρυντικά λόγια, που εξέπληξαν βέβαια τους πολλούς: «θάρσει, τέκνον · ἀφέωνται σοὶ αἳ ἁµαρτίες σου». Έχε θάρρος, παιδί µου σου έχουν συγχωρεθεί οι αµαρτίες σου.
Έχε θάρρος, παιδί µου! Σαν λεπτή δροσερή αύρα θα αισθανθεί και τα λόγια αυτά ο παραλυτικός. «θάρσει, τέκνον»! Γλυκύτατα λόγια του Χριστού µας. ∆εν απηύθυνε µόνο τότε στην αδύνατη εκείνη ψυχή, που πάλευε µε τους λογισµούς της απογοητεύσεως και είχε βέβαια ανάγκη τονώσεως και στηριγµού. Αυτά τα ίδια λόγια µας απευθύνει ο Κύριος και σε µας σήµερα.
Γιατί και εµείς συχνά στους ίδιους λογισµούς πνιγόµαστε. Βλέπουµε τον εαυτό µας, τις πολλές µας αµαρτίες, παλαιές και νέες, και απογοητευόµαστε. Ορισµένοι µάλιστα πιο ευαίσθητοι οδηγούνται σε πλήρη απελπισία. Θυµούνται το αµαρτωλό παρελθόν τους, αναλογίζονται και την ηµέρα της κρίσεως, και παγώνουν.
Η δε σκέψη ενός αιφνιδίου θανάτου τους παραλύει εντελώς. Και δεν ησυχάζουν παρόλο ότι έχουν εξοµολογηθεί επανειληµµένως ίσως τα αµαρτήµατά τους. Μια τέτοια όµως ψυχική ατµόσφαιρα, όσο και αν δείχνει να είναι ειλικρινής και αποτέλεσµα βαθιάς συναίσθησης της αµαρτωλότητας, πρέπει ευθέως να το πούµε πως είναι αρρωστηµένη και άκρως επικίνδυνη. Προέρχεται σαφώς εκ του πονηρού, του διαβόλου, ο οποίος ακριβώς αυτό επιδιώκει πάντα εκεί κατατείνει να σπρώξει την ψυχή στην απόγνωση, όπως έκανε και µε τον Ιούδα, και να την καταστρέψει.
Γι αυτό και η ενισχυτική και παρήγορη φωνή του Κυρίου µας απευθύνεται ιδιαιτέρως προς αυτές τις ευαίσθητες ψυχές : «θάρσει, τέκνον», λέγει και πάλι. Έχε θάρρος, παιδί µου. Μην απογοητεύεσαι, µην απελπίζεστε, µην αποθαρρύνεστε. Μην τόσο πολύ αγωνιάς! Οι αµαρτίες έχουν συγχωρεθεί. Εφόσον µετανόησες, εφόσον τις εξοµολογήθηκες ενώπιον του πνευµατικού. Έχουν πλέον σβήσει.
Ναι, αδελφοί! Ας τα πιστέψουµε όλοι µας βαθιά τα παρήγορα και ενθαρρυντικά λόγια του Κυρίου µας. Μην αφήνουµε την υπερβολική λύπη να καλύπτει την ψυχή µας. Γιατί αυτό στο τέλος – τέλος είναι αµάρτηµα! Είναι απιστία στη δύναµη της θυσίας του Κυρίου µας! Εκείνος για αυτό θυσιάστηκε, για να µας καθαρίσει από τα αµέτρητα πλήθη των αµαρτιών µας.
Και µας καθαρίζει. Το γνωρίζουµε άλλωστε. Μόλις µετανοούµε. Συγχωρούµεθα, βρίσκουµε αµέσως έλεος. Ας µην απιστούµε λοιπόν. Μια σταγόνα θεϊκού αίµατος φθάνει να καθαρίσει όλο το βούρκο του Σύµπαντος. Και εµείς, σε αυτό το Αίµα του, στην άπειρη δύναµη του Κυρίου στηριζόµαστε και ποτέ µα ποτέ δεν αφήνουµε, δεν πρέπει, να αφήσουµε την απόγνωση να µπαίνει στην ψυχή µας.
Και αν µας φοβίζει η ηµέρα της κρίσεως, ας µη µας διαφεύγει ότι ο Κριτής, ο Θεός µας, δεν είναι ένας αδυσώπητος τύραννος, αλλά βασιλεύς αγάπης. Όπως δε πολύ ωραία έχει επισηµανθεί, ας µην λησµονούµε ποτέ πως το ύψιστο προνόµιο ενός βασιλέως είναι το έλεος.
Τα παρήγορα λόγια του Κυρίου διέλυσαν τους λογισµούς της αµφιβολίας και τόνωσαν πνευµατικά τον παραλυτικό. Αλλά µόνον εκείνον! Οι υπόλοιποι που τον άκουσαν, µη γνωρίζοντας την εσωτερική αγωνία του, µάλλον έκπληξη και δυσφορία θα ένιωσαν, διότι, ενώ περίµεναν να δουν θαύµα, άκουγαν για συγχώρηση αµαρτιών, κάτι που τους φαινόταν ασήµαντο ίσως και µικρό. Ας αφήσουµε πια τους πονηρούς Γραµµατείς, που άρχισαν να σκέφτονται ότι ο Κύριος ούτε λίγο ούτε πολύ «βλασφηµεῖ»!
Αυτούς τους κρυφούς διαλογισµούς των γραµµατέων τους διέκρινε αµέσως ο Κύριος µε το θεϊκό του βλέµµα, γι αυτό και είπε : γιατί σκέφτεστε αυτά τα πονηρά για µένα; Είναι ευκολότερο; Να πει κανείς, σου συγχωρούνται οι αµαρτίες σου, ή να πει, σήκω επάνω και περπάτα; Εσείς νοµίζετε πως ευκολότερο είναι το πρώτο, διότι κανείς δεν µπορεί να διαπιστώσει αν πραγµατικά έγινε. Για να µάθετε όµως ότι εγώ, που έγινα άνθρωπος, έχω τη δύναµη να συγχωρώ αµαρτίες εδώ στη γη, κοιτάξτε τι θα γίνει.
Η νοοτροπία των γραµµατέων αδελφοί, όπως την είδαµε να εκδηλώνεται στο εκπληκτικό αυτό θαύµα, µας είναι άραγε τελείως ξένη και άγνωστη; Φυσικά εµείς δεν αµφιβάλλουµε για το ότι ο Κύριος µπορεί να συγχωρεί αµαρτίαις. Όχι! Μήπως όµως, σαν τους γραµµατείς και εµείς θεωρούµε σηµαντικότερο θαύµα την θεραπεία του σώµατος από τη συγχώρηση των αµαρτιών ή από άλλες πνευµατικές δωρεές του; Αυτό είναι το ερώτηµα.
Μήπως δηλαδή, για να το πούµε απλά πρακτικότερα, υποτιµούµε αυτήν την υψίστη δωρεά, το µέγιστο όλων των θαυµάτων, που είναι η συγχώρηση των αµαρτιών µας και η οποία µας δίνεται στο ιερό µυστήριο της εξοµολογήσεως; ή γενικότερα, µήπως υποτιµούµε τις ασύλληπτες ουράνιες δωρεές, που µας χαρίζει κυρίως µέσα στην Αγία του Εκκλησία;
Ας µη θεωρήσουµε υπερβολικά αυτά τα ερωτήµατα. Ούτε ότι αφορούν άλλους και όχι εµάς. Ας κάνουµε, καλύτερα, έναν έλεγχο στον εαυτό µας, στα κριτήρια που έχουµε. Ίσως έτσι βρεθούµε προ εκπλήξεων!
Ας εξετάσουµε, για παράδειγµα, τις προσευχές µας. Τι είναι αυτά που οι περισσότεροι συχνά και µε επιµονή ζητάµε από το Θεό; Ως επί το πλείστον επίγεια πράγµατα :υγεία, πρόοδο στις σπουδές των παιδιών µας, ευλογία στην εργασία µας και πλήθος άλλα παρόµοια. ∆εν είναι κακό να ζητάµε τέτοια πράγµατα. Καλό είναι. Αλλά είναι µικρό καλό! Επίγειο µόνον!
Ζητάµε « πενταροδεκάρες » την ώρα που ο καλός Θεός απλώνει τα χέρια του για να µας χαρίσει όλο το σύµπαν! Και εµείς αδιαφορούµε, δυστυχώς, για αυτό. Φωνάζουµε : δώσε µου! Και επιµένουµε. Αλλά µόνο για τις δεκάρες, για τα επίγεια. Για τις πνευµατικές δωρεές του, τη συγχώρεση των αµαρτιών µας , τη θεία κοινωνία, την κληρονοµία της ουρανίου βασιλείας, ίσα που ψελλίζουν νωθρά και κουρασµένα κάτι ελάχιστο τα χείλη µας.
Και εµείς, αδελφοί µου, που είµεθα παράλυτοι και έχουµε τις δυνάµεις της ψυχής ανενέργητες, έχουµε τη δυνατότητα να θεραπευθούµε και να σταθούµε όρθιοι, αρκεί µόνον να έχουµε την προαίρεση και τη θέληση. ∆ιότι και τώρα ευρίσκεται ο Χριστός στη δική του πόλη, την Καπερναούµ, εννοώ στον οίκο της παρακλήσεως (σηµείωση: Καπερναούµ σηµαίνει στα εβραϊκά χωρίον παρακλήσεως, δηλαδή παρηγορίας), που είναι η Εκκλησία, διότι οίκος του Παρακλήτου είναι η Εκκλησία.
Είµεθα δε και εµείς παράλυτοι ψυχικώς, ακίνητοι δηλαδή και ανενέργητοι προς το καλό. Αλλά εάν η µετάνοια και η εξοµολόγηση µας εγείρουν και µας οδηγήσουν στoν Κύριο, τότε θα ακούσουµε τη γλυκιά και παντοδύναµη φωνή του να µας λέγει: «Τέκνα, αφέονται υµίν αι αµαρτίαι». Επειδή τότε γινόµεθα υιοί του Θεού, όταν επιστρέψουµε προς Αυτόν µε καθαρή µετάνοια και εξοµολόγηση. Τότε ακριβώς θα θεραπευθούµε και θα «άρωµεν τον κράββατόν µας», δηλαδή το σώµα, και θα το κινητοποιήσουµε προς εργασίαν των εντολών, του καλού και της αρετής.
Μήπως εποµένως αδελφοί, πρέπει να αλλάξουµε νοοτροπία; Και πορεία; Ας το σκεφτούµε όλοι µας!
Γράφει,
ο Αρχιµανδρίτης του Οικουµενικού Θρόνου
π. ΜΕΛΧΙΣΕ∆ΕΚ ΑΜΠΕΛΙΚΑΚΗΣ εφηµέριος Στερνών
