Κυριακή ∆’ Ματθαίου Ματθαίου η’ 5-13: Το παράδειγµα του εκατόνταρχου

«Ακούσας δε ο Ιησούς εθαύµασε…»

Το σηµερινό Ευαγγέλιο µας δίνει το αδρό πορ­τραίτο ενός στρατιωτικού που ελκύσθηκε από τη γοη­τεία του Χρίστου µας. Όταν βλέπει δε κάποιος στη ψυχή του τόσα προσόντα, νοιώθει δικαιολογηµένα κάποια έκπληξη. Η ζωή και η ιστορία µας έχει συνη­θίσει να βλέπουµε κάπως διαφορετικά ένα στρατιωτι­κό.
Όταν o Κύριος κάποια ηµέρα ήλθε στην Καπερναούµ, Τον πλησίασε ένας εκατόνταρχος και Τον παρακαλούσε: Κύριε, ο δούλος µου είναι κατάκοιτος στο σπίτι και βασανίζεται τροµερά από τους πόνους του. Τότε ο Κύριος του άπαντα: Θα έλθω στο σπίτι σου και θα τον θεραπεύσω. Ο εκατόνταρχος όµως του αποκρίνεται: Κύριε, δεν είµαι άξιος να µπεις κάτω από τη στέγη του σπιτιού µου, αλλά µόνο πες ένα λόγο και θα γίνει καλά ο δούλος µου. ∆ιότι κι εγώ άνθρωπος είµαι κάτω από εξουσία, και έχω κάτω από τις διαταγές µου στρατιώτες και λέω στον ένα· πήγαινε, και πηγαίνει· και στον άλλον· έλα, και έρχεται. Και στο δούλο µου λέω, κάνε αυτό, και το εκτελεί. Πόση ταπείνωση είχε αυτός ο ειδωλολάτρης αξιωµατικός! Ενώ δεν είχε µεγαλώσει και δεν είχε ζυµωθεί µε τις παραδόσεις και τις διδαχές της αληθινής πίστεως στον ένα Θεό, έχει επίγνωση ανεξήγητη, ταπείνωση µοναδική. Θεωρεί τον εαυτό του αντάξιο της παρουσίας του Κυρίου στο σπίτι του. Συναισθάνεται την αµαρτωλότητά του στη θέα της ακτινοβόλου αγιότητας του Χριστού µας. Συναισθάνεται ακόµη και τη µεγαλειότητά του. Κατανοεί ότι ο Κύριος έχει εξουσία πάνω στη ζωή και την υγεία των ανθρώπων. Και δεν ζητά από Αυτόν να παρακαλέσει, αλλά να διατάξει την ίαση του δούλου του. ∆είχνει λοιπόν µία τόσο µεγάλη πίστη, µία πίστη που θαύµασε και ο ίδιος ο Κύριος και την επαίνεσε δηµοσίως.
Τη φράση του εκατόνταρχου την πήραν στα χείλη τους αµέτρητοι άγιοι της Εκκλησίας µας, οι οποίοι αισθάνονταν τη δική τους µικρότητα µπροστά στο µεγαλείο του Κυρίου. Και η φράση αυτή έγινε προσευχή. Μία προσευχή που ψελλίζουµε µε πίστη, συναίσθηση και ταπείνωση όλοι οι πιστοί, όταν στεφόµαστε µε δέος µπροστά στο άγιο Ποτήριο. Και επαναλαµβάνουµε µε ταπείνωση και συναίσθηση τα λόγια του εκατόνταρχου: «Κύριε, οὐκ εἰµί ἱκανός ἵνα µου ὑπό τήν στέγην εἰσέλθῃς». ∆ιότι η ψυχή µου είναι έρηµη από αρετές και κατερειπωµένη από τις αµαρτίες µου. Πού να βρεις, Κύριε, τόπο να κλίνεις την κεφαλή σου; Αλλά Εσύ που ταπείνωσες τον εαυτό σου, καταδέξου να εισέλθεις στον οίκο της αµαρτωλής µου ψυχής και να µε θεραπεύσεις.
Ο εκατόνταρχος έχει συγκεκριµένο λόγο που έρ­χεται στο Χριστό. Τρέχει να τον συναντήσει, για να παρακαλέσει για τον δούλο του, που υπέφερε από πα­ραλυσία. Και µόνο η πράξη του αυτή ανεβάζει πολύ τον άνθρωπο αυτό στην συνείδηση µας, αν αναλογι­σθεί κανείς τη θέση των δούλων και µάλιστα την επο­χή εκείνη. Ήταν άνθρωποι οι δούλοι µόνο στη µορ­φή. Κοινωνικά δεν διέφεραν από τα ζώα. ∆εν έκαναν µόνο όλες τις βαρείες δουλειές -κάτι ανάλογο που κάνουν οι ξένοι εργάτες σήµερα η οι λαθροµετανά­στες-, αλλά και ζούσαν στο έλεος των αφεντικών τους, που τους διέθεταν όπως ήθελαν. Γιά ένα τέτοιο κοινωνικά υποβιβασµένο πλάσµα έρχεται να παρακα­λέσει ο εκατόνταρχος. Κι’ εκείνο που βαρύνει πολύ περισσότερο στην ενέργεια του είναι ότι βλέπει τον δούλο του όχι σαν κτήµα του, αλλά σαν µέλος της οι­κογενείας του. Γιατί είναι βέβαιο πώς δεν θα έδειχνε µεγαλύτερο ενδιαφέρον για ένα από τα παιδιά του.
Όταν ο Κύριος άκουσε τα λόγια του εκατόνταρχου, θαύµασε και είπε σ’ εκείνους που Τον ακολουθούσαν: Αληθινά σας λέω ότι δεν βρήκα τόσο µεγάλη πίστη ούτε µεταξύ των Ισραηλιτών, οι όποιοι είναι ο εκλεκτός λαός του Θεού. Σας διαβεβαιώνω ότι πολλοί σαν τον εκατόνταρχο θα έλθουν από όλα τα µέρη του κόσµου και θα καθίσουν στο τραπέζι της Βασιλείας των ουρανών. Ύστερα είπε ο Κύριος στον εκατόνταρχο: Πήγαινε στο σπίτι σου και ας γίνει όπως πίστεψες. Και εκείνη τη στιγµή θεραπεύθηκε ο δούλος του.
Και κάτι άλλο όµως εξ ίσου σπουδαίο διακρί­νουµε στο ψυχικό πορτραίτο του εκατοντάρχου.
Πολ­λοί ερµηνευτές οµιλούν για την ταπείνωση του, που όλοι µας την δεχόµεθα αναµφισβήτητα. Ποιό όµως εί­ναι το υπόβαθρο της ταπεινώσεώς του; Πού στηρίχθη­κε, πώς µάλλον γεννήθηκε; Η ταπείνωση του εκατο­ντάρχου είναι συνέπεια του γεγονότος, ότι πρώτα ανα­γνώρισε την απόσταση του από τον Χριστό. Αναγνώ­ρισε τον Χριστό ως ανώτερο του, ως ισχυρότερο του, ως τέλειο και απρόσιτο ηθικά. Φαίνεται από τον διά­λογο µαζί Του. «Εγώ ελθών θεραπεύσω αυτόν», του λέγει ο Χριστός, για ν’ ανταµείψει την αγάπη του. Και παίρνει την απάντηση του εκατοντάρχου: «Κύριε ουκ ειµί ικανός, ίνα µου υπό την στέγην εισέλθης…». Η φράση αυτή επήρε στην εκκλησιαστική µας γλώσ­σα την ίδια θέση µε το «ο θεός, ιλάσθητί µοι τω αµαρτωλώ» του τελώνου. Γι’ αυτό βρίσκεται σε ευχές µετανοίας, όπως λ.χ. στην Ακολουθία της Θ. Μετα­λήψεως. Ο εκατόνταρχος πατά έτσι στο πρώτο σκα­λοπάτι της γνήσιας µετάνοιας, που είναι η συναίσθη­ση της αναξιότητας και αµαρτωλότητάς µας και η α­ναγνώριση του απροσπέλαστου ύψους της θείας αρε­τής, του δεσποτικού κάλλους. Είναι η αντίθεση εκεί­νη που εύγλωττα παρουσιάζεται στον γνωστό ύµνο της Μ. Εβδοµάδος: «Τον νυµφώνα σου βλέπω, Σωτήρ µου, κεκοσµηµένον, και ένδυµα ουκ έχω ίνα εισέλθω εν αυτώ…». Όποιος έχει µάτια να δει το φώς, καταλα­βαίνει το δικό του το σκοτάδι. Μόνο ο πνευµατικά τυ­φλός η ο άνθρωπος του σκότους δεν µπορεί να διακρί­νει τον ηθικό του ρύπο.
Η πίστη όµως αυτή του ειδωλολάτρη αξιωµατικού έγινε αφορµή να προφητεύσει ο Κύριος µία οδυνηρή αλήθεια: ότι στη Βασιλεία του θα βρεθούν πολλοί ειδωλολάτρες, ενώ θα αποκλεισθούν οι περισσότεροι Ιουδαίοι που λάτρευαν τον αληθινό Θεό. Είναι τραγικό. Πόσο τίµησε ο Θεός τον ιουδαϊκό λαό! Του έδωσε τα πάντα. Απελευθέρωσε τους Ιουδαίους από τη στυγνή δουλεία της Αιγύπτου. Τους διαπέρασε από το βυθό της Ερυθράς θαλάσσης. τους παρέδωσε τον Νόµο του. Τους έθρεψε στην έρηµο. Τους εγκατέστησε στη γη Χαναάν. Τους έστειλε προφήτες για να τους καλέσει σε µετάνοια. Όµως ανταπόκριση δεν έβλεπε. Γι’ αυτό και έγινε άνθρωπος και κήρυξε µετάνοια και επιτέλεσε θαύµατα µοναδικά. Όµως οι Ιουδαίοι δεν Τον δέχθηκαν. Και οδήγησαν τον Χριστό στον πλέον φρικτό θάνατο.
Η Ιερουσαλήµ καταστράφηκε. Αµέτρητοι Ιουδαίοι σφαγιάσθηκαν, πουλήθηκαν, διασκορπίσθηκαν στα πέρατα της γης. Έχασαν την πατρίδα τους, έχασαν και τη βασιλεία του Θεού. Αυτό ακριβώς πρέπει να φοβίσει πολύ εµάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς. ∆ιότι σε µας χάρισε ασυγκρίτως ανώτερες δωρεές από ό,τι στον ιουδαϊκό λαό. Μας χάρισε την Εκκλησία του, τα Μυστήρια της σωτηρίας µας, τις δωρεές του Αγίου Πνεύµατος. Και ιδιαιτέρως εµείς οι Έλληνες πρέπει να φοβηθούµε ακόµη περισσότερο. ∆ιότι είµαστε πληµµυρισµένοι από ακόµη περισσότερες ευεργεσίες. Στη χώρα µας διάβηκαν τόσοι Απόστολοι, την πότισαν µε το αίµα τους εκατοµµύρια µάρτυρες, την αγίασαν αµέτρητοι όσιοι, ασκητές, διδάσκαλοι. Στη χώρα µας γράφτηκε η Αποκάλυψη του Ιωάννου, συνήλθαν οι Οικουµενικές Σύνοδοι· στη χώρα µας υπάρχουν ιερά Λείψανα και θαυµατουργές εικόνες, µοναστήρια και προσκυνήµατα. Όλα µας τα έδωσε ο Χριστός! Γι’ αυτό περιµένει πολλά. Και προπαντός καρπούς µετανοίας, πνευµατικής καρποφορίας και αγιότητας.