Τα Στενά του Ορμούζ, η στενή λωρίδα νερού ανάμεσα στο Ιράν και το Ομάν, αποτελούν ίσως το πιο στρατηγικό σημείο για τη μεταφορά πετρελαίου στον κόσμο. Πάνω από το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου περνά καθημερινά από αυτή τη δίοδο, η οποία συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό.
Η ένταση στην περιοχή που κλιμακώθηκε τις τελευταίες ημέρες μετά την αιφνιδιαστική ισραηλινή επίθεση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν και οι δηλώσεις από πλευράς Τεχεράνης περί ενδεχόμενου αποκλεισμού των Στενών φέρνουν ξανά στην επιφάνεια το πάντα επικίνδυνα επίκαιρο ερώτημα: Τι θα συμβεί αν το Ιράν προχωρήσει πράγματι σε κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ;
Οικονομικός σεισμός σε παγκόσμια κλίμακα
Η πρώτη και πιο άμεση συνέπεια θα ήταν μια εκτίναξη στις τιμές του πετρελαίου. Οι διεθνείς αγορές αντιδρούν με ευαισθησία σε κάθε ένδειξη κινδύνου για τη ροή του «μαύρου χρυσού», και το ενδεχόμενο διακοπής εξαγωγών από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα οδηγούσε σε σοβαρές ανατιμήσεις.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να ξεπεράσει ακόμα και τα 150 δολάρια ανά βαρέλι, προκαλώντας νέο κύμα πληθωριστικών πιέσεων στις παγκόσμιες οικονομίες και ιδιαίτερα στις ευάλωτες αναδυόμενες αγορές. Οι επιπτώσεις θα γίνουν άμεσα αισθητές στα καύσιμα, στη μεταφορά προϊόντων και στο κόστος ζωής.
Η κρίσιμη γεωπολιτική διάσταση
Πέρα όμως από τις αγορές, σύμφωνα με την ΕΡΤ, η στρατιωτική και γεωπολιτική διάσταση ενός τέτοιου σεναρίου είναι ακόμη πιο κρίσιμη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που διατηρούν ισχυρή στρατιωτική παρουσία στον Περσικό Κόλπο, έχουν επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι δεν θα ανεχθούν κλείσιμο των Στενών, τα οποία θεωρούν διεθνή ύδατα.
Ένα τέτοιο βήμα από το Ιράν μπορεί να οδηγήσει σε στρατιωτική επέμβαση, με επιθέσεις σε ιρανικές ναυτικές δυνάμεις, αλλά και σε κρίσιμες υποδομές. Ο κίνδυνος γενικευμένης σύρραξης δεν μπορεί να αποκλειστεί, ιδιαίτερα αν εμπλακούν οι περιφερειακοί αντίπαλοι του Ιράν, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).
Σε κάθε περίπτωση, η απειλή και μόνο του κλεισίματος του πορθμού μπορεί να αξιοποιηθεί από την Τεχεράνη ως «όπλο αποτροπής» – όχι απαραίτητα για πλήρες κλείσιμο των Στενών, αλλά για την αποστολή ενός ισχυρού μηνύματος προς τη Δύση και για διαπραγματευτικά ανταλλάγματα σε ζητήματα κυρώσεων, πυρηνικού προγράμματος και εσωτερικών πιέσεων.
Εναλλακτικές διαδρομές και λύσεις
Κάποιες χώρες του Κόλπου εδώ και χρόνια επενδύουν σε εναλλακτικές διαδρομές μεταφοράς πετρελαίου, όπως η Σαουδική Αραβία με αγωγούς προς την Ερυθρά Θάλασσα και τα ΗΑΕ με αγωγό προς τον Ινδικό Ωκεανό, μέσω του Ομάν. Ωστόσο, αυτοί δεν μπορούν να καλύψουν το σύνολο της παραγωγής, ενώ χώρες όπως το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μεταφέρουν το πετρέλαιό τους μέσω αυτού του πορθμού.
Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προσφύγουν πιθανότατα στα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου για να μετριάσουν την κρίση, ενώ χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία – που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές μέσω των Στενών – θα πιεστούν να λάβουν ενεργότερο ρόλο στις διπλωματικές εξελίξεις.
Η κρίσιμη παγκόσμια συγκυρία
Η απειλή κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ δεν είναι καινούργια. Επανέρχεται σχεδόν κάθε φορά που το Ιράν βρίσκεται σε ένταση με τη Δύση. Ωστόσο, η χρονική συγκυρία, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ενεργειακή ανασφάλεια στην Ευρώπη και την εύθραυστη παγκόσμια ανάκαμψη, την καθιστούν πιο επικίνδυνη από ποτέ.
Ένα τέτοιο βήμα δεν θα πλήξει μόνο τους αντιπάλους του Ιράν – θα προκαλέσει σοκ σε όλο το διεθνές σύστημα. Και το ερώτημα που παραμένει είναι αν η Τεχεράνη θα επιδιώξει μια πραγματική ρήξη ή αν απλώς παίζει το χαρτί του εκβιασμού για να αποφύγει έναν στρατηγικό αποκλεισμό.
