Αρχές Αυγούστου και εκτός από τον εφιάλτη των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών, ένας άλλος έχει προστεθεί στην ήδη επιβαρυμένη καθημερινότητα – τα κουνούπια. Η ζέστη και οι συνθήκες υγρασίας ευνοούν την αναπαραγωγή και τη δραστηριότητά τους μέχρι και τον Σεπτέμβρη.
Οι γονείς έχουν έναν πρόσθετο λόγο να ανησυχούν, αφού τα νεογέννητα, τα μωρά και τα μεγαλύτερα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στο τσίμπημά τους. Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν μπορεί να είναι εντονότερα, ενώ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αλλεργικές αντιδράσεις. Σε εγρήγορση πρέπει να βρίσκονται και για την πιθανότητα δερματικών και συστηματικών λοιμώξεων, όπως ο δάγκειος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου.
«Τα τσιμπήματα εντόμων είναι συχνά στα μωρά και το σάλιο που εγχέεται στο σημείο συνήθως δεν προκαλεί τίποτα παραπάνω από φαγούρα και ενόχληση, όπως άλλωστε και στους ενήλικες. Ωστόσο, στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου είναι πιθανότερο να υπάρξουν πιο έντονες αντιδράσεις, αφού ο οργανισμός δεν έχει αναπτύξει ακόμα ανοσοποιητικό σύστημα και η ικανότητά του να αμύνεται αποκτάται σταδιακά», εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
«Υπάρχουν βέβαια και μεγαλύτερα άτομα που είναι πιο ευαίσθητα στο σάλιο των κουνουπιών. Αυτά εκτός από κνησμό μπορεί να παρουσιάσουν χαμηλό πυρετό, πόνους στο σώμα και πρησμένους λεμφαδένες ή αδυναμία, δυσκολία στην αναπνοή, συριγμό, απώλεια αισθήσεων. Όταν ένα μωρό παρουσιάσει κάποιο από αυτά είναι απαραίτητο να αναζητηθεί επειγόντως ιατρική βοήθεια, καθώς είναι ενδείξεις υπερευαισθησίας, αλλεργίας ή αναφυλακτικού σοκ», επισημαίνει.
Γιατί όμως άλλα άτομα παρουσιάσουν συμπτώματα και άλλα όχι; Γιατί αυτά εμφανίζονται σε κάποιους αμέσως και σε άλλους καθυστερημένα;
Όπως εξηγεί περαιτέρω ο δρ Στάμου, οι αντιδράσεις στο τσίμπημα κουνουπιού εμφανίζονται σε φάσεις: άμεση αντίδραση και καθυστερημένη αντίδραση, μαζί με εντονότερες τοπικές αντιδράσεις. Αμέσως μετά από το τσίμπημα, σχηματίζεται ένας στρογγυλός πομφός (εξόγκωμα) διαμέτρου 2-10 mm, με ερύθημα γύρω από αυτόν, που κορυφώνεται σε 20-30 λεπτά. Όταν υπάρχει καθυστερημένη αντίδραση τα συμπτώματα είναι ίδια, μόνο που κορυφώνονται σε 24-36 ώρες.
Διακρίνονται σε στάδια, τα οποία εξελίσσονται αναλόγως του αθροίσματος των τσιμπημάτων που έχει υποστεί ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Το πρώτο τσίμπημα κουνουπιού σε ένα μωρό έχει ως αποτέλεσμα μια μικρή, κόκκινη κηλίδα (στάδιο Ι). Τα επόμενα τσιμπήματα οδηγούν μόνο σε μια καθυστερημένη αντίδραση (στάδιο II), στη συνέχεια σε μια άμεση και καθυστερημένη αντίδραση (στάδιο III), στη συνέχεια μόνο σε μια άμεση αντίδραση (στάδιο IV) και τέλος σε καμία αντίδραση (ούτε άμεση ούτε καθυστερημένη) (στάδιο V). Δηλαδή, η φυσική απευαισθητοποίηση στο σάλιο των κουνουπιών μπορεί να συμβεί με μακροχρόνια έκθεση. Μια μελέτη, ωστόσο, διαπίστωσε ότι η πορεία της εξέλιξης του σταδίου διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, με 6 στους 10 να παραμένουν στο στάδιο III για μια περίοδο 30 ετών.
Υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν σοβαρότερα συμπτώματα και αλλεργία στο τσίμπημα των κουνουπιών έχουν τα άτομα με έντονη τοπική αντίδραση (πομφός > 5 mm) και ισχυρότερο κνησμό. Το ξύσιμο για την ανακούφισή του μπορεί να προκαλέσει εκδορές που γίνονται αιτία ουλών και υπερμελάγχρωσης.
Στα παιδιά η αλλεργία εκδηλώνεται με μεγάλους πομφούς, κοκκινίλα γύρω από αυτούς, αίσθημα θερμότητας, οίδημα, που μπορεί να συνοδεύονται από πυρετό και λεμφαδενοπάθεια. Το σύνδρομο Skeeter, όπως ονομάζεται η αλλεργική αντίδραση στο τσίμπημα των κουνουπιών, εμφανίζεται εντός ωρών και υποχωρεί 3-10 ημέρες μετά.
Τα ατοπικά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και παρουσιάζουν ισχυρές αντιδράσεις. Σε μια μελέτη 180 παιδιών διαπιστώθηκε ότι το 32% που παρουσίασε έντονες τοπικές ή ασυνήθιστες αντιδράσεις είχε συνοδό ατοπική νόσο (ατοπική δερματίτιδα ή άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα).
Ο κύριος στόχος, επομένως, των γονέων θα πρέπει να είναι η προστασία των μωρών, νηπίων και μεγαλύτερων παιδιών τούς προσεχείς 2 μήνες τουλάχιστον – ιδιαίτερα εκείνων που θα περάσουν τις διακοπές τους στην εξοχή ή ακόμη περισσότερο σε χώρες του εξωτερικού με ιδιαίτερη δραστηριότητα κουνουπιών (υγρά και θερμά περιβάλλοντα). Μόνο έτσι μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους που διατρέχουν από το τσίμπημά τους, περιλαμβανομένων των λοιμώξεων από το ξύσιμο, το οποίο απαιτεί τη λήψη αντιβιοτικών.
Μέτρα πρόληψης
Τα κουνούπια επιλέγουν το υποψήφιο θύμα τους μέσω οπτικών χρωματικών ενδείξεων. Καθώς το πλησιάζουν, βασίζονται όλο και περισσότερο σε θερμικά και οσφρητικά ερεθίσματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι έλκονται ιδιαίτερα από τα ζεστά ιδρωμένα σώματα, το εκπνεόμενο διοξείδιο του άνθρακα και τη μυρωδιά ορισμένων δερμάτων. Η οσμή του ανθρώπινου σώματος προκύπτει εν μέρει από πτητικές οργανικές ενώσεις που εκπέμπονται από βακτήρια του δέρματος. Όσοι έχουν χαμηλή, για παράδειγμα, ποικιλομορφία του μικροβιώματός του έλκουν περισσότερο τα κουνούπια.
Σύμφωνα με τον δρ Στάμου, οι εξής πρακτικές αποτρέπουν τα τσιμπήματα των κουνουπιών:
- Η περιποίηση του παιδικού δέρματος με προϊόντα που δεν περιέχουν αρώματα
- Η επιλογή ρούχων που καλύπτουν το δέρμα (μακρυμάνικα βαμβακερά μπλουζάκια, μακριά παντελονάκια και κάλτσες) σε παλ χρώματα
- Η παραμονή σε δροσερούς χώρους για την αποφυγή της εφίδρωσης, αφού ο ιδρώτας προσελκύει τα κουνούπια
- Η τοποθέτηση κουνουπιέρων στα κρεβατάκια και σίτων στα παράθυρα και στις σκηνές κάμπινγκ
- Η απομάκρυνση στάσιμων νερών από βεράντες και κήπους, δεδομένου ότι τα κουνούπια αναπαράγονται σε αυτά
- Η αποτροπή παραμονής και παιχνιδιού σε εξωτερικούς χώρους με νερά ή υγρασία, π.χ. στο ποτισμένο γκαζόν το σούρουπο
«Η χρήση εντομοαπωθητικών πρέπει να γίνεται με φειδώ στα μωρά. Να επιλέγονται όσα προορίζονται για αυτά και να απομακρύνονται με νερό και σαπούνι μόλις ο κίνδυνος τσιμπήματος παρέλθει. Να αποφεύγεται η χρήση στο πρόσωπο και στα χέρια, αφού τα πολύ μικρά παιδιά τα βάζουν συχνά στο στόμα, καθώς και όπου το δέρμα παρουσιάζει ασυνέχεια, λόγω εκδοράς ή τραύματος, ή υπάρχει δερματική πάθηση.
Τα περισσότερα απωθητικά είναι ασφαλή για χρήση σε παιδιά ηλικίας 3 μηνών και άνω, όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες, αν και ορισμένα σκευάσματα συνιστώνται μόνο για παιδιά μεγαλύτερα του ενός έτους.
Οι γονείς πρέπει να ελέγχουν εάν είναι κατάλληλα για την ηλικία των παιδιών τους διαβάζοντας την ετικέτα του προϊόντος και να επαναλαμβάνουν την επάλειψη τακτικά, διότι η δράση του εντομοαπωθητικού εξασθενεί με τον ιδρώτα και το κολύμπι», καταλήγει ο γιατρός.
