Η χλωρίδα των ανώτερων φυτών της Ελλάδας τον Απρίλιο του 2020 περιελάµβανε 5.885 ενδηµικά και εισαγόµενα είδη και 2.000 υποείδη, που αντιστοιχούν σε 6.760 τάξεις, 1.087 γένη και 184 οικογένειες. Η χώρα µας σε επίπεδο Ευρώπης φιλοξενεί τα περισσότερα είδη των ενδηµικών φυτών. Πράγµατι από τα 5700 ενδηµικά είδη τα 750 φύονται στην Ελλάδα. Οι αριθµοί αυτοί δεν είναι σταθεροί. Κι αυτό γιατί σχεδόν κάθε µέρα ανακαλύπτονται νέα είδη φυτών. Ακόµα πολλά ενδηµικά µε τη βαθειά µελέτη της χλωρίδας βρέθηκαν και σε άλλες περιοχές.
Σήµερα στη χώρα µας η αξιολόγηση του κινδύνου εξαφάνισης ενός είδους γίνεται µε βάση τα κριτήρια της ∆ιεθνούς Ένωσης ∆ιατήρησης της Φύσης (International Union for Conservation of Nature – IUCN). Υπεύθυνη υπηρεσία είναι ο Οργανισµός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α).Ο οργανισµός αυτός ανέλαβε το εµβληµατικό έργο της σύνταξης του Κόκκινου Κατάλογου των Απειλούµενων ειδών φυτών, ζώων και µυκήτων της Ελλάδας, που αποβλέπει στην προστασία και οικολογική διαχείριση της ελληνικής φύσης .Για τον σκοπό αυτό ο ελληνικός οργανισµός δηµιούργησε ένα δίκτυο από 140 Έλληνες και ξένους επιστήµονες, οι οποίοι µε τη συνεργασία και την υποστήριξη της IUCN, της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας αγωνίζονται νυχθηµερόν για τη σύνταξη του κόκκινου κατάλογου. Το έργο αυτό είναι πράγµατι επίπονο και χρονοβόρο. Ήδη έχουν αξιολογηθεί πάνω από 11.000 είδη ζώων, φυτών και µυκήτων και έχουν καταταγεί σε κατηγορίες κινδύνου εξαφάνισης. Βρέθηκε µάλιστα πως το 21% των αξιολογηθέντων ειδών κατατάχθηκε στα απειλούµενα µε εξαφάνιση.
Οι νέες κατηγορίες κινδύνου του IUCN µπορούν να εφαρµοστούν σε φυσικούς πληθυσµούς ή σε πληθυσµούς που έχουν εισαχθεί σε µία περιοχή χάριν της διατήρησης ενός είδους. Αλλά κατά την εφαρµογή τους πρέπει να ορίζεται ακριβώς η ταξινοµική βαθµίδα και η περιοχή ,όπου γίνεται η αξιολόγηση. Τα κριτήρια που χρησιµοποιεί το νέο σύστηµα αξιολόγησης του IUCN κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες:
Εξαφανισθέντα (Extinct), (EX) ∆εν υπάρχουν πλέον άτοµα του είδους.·
Εξαφανισθέντα στη Φύση (Extinct in the Wild), (EW). Επιβιώνουν µόνο στην «αιχµαλωσία», ή ως εισηγµένος στη φύση πληθυσµός έξω από την ιστορική τους κατανοµή.
Εξαφανισθέντα τοπικώς (Regionally Extinct) (RE). Όταν υπάρχει βάσιµη υποψία ότι έχει εξαφανιστεί και το τελευταίο άτοµο του είδους σε εθνικό επίπεδο.
Κρισίµως Κινδυνεύοντα (Critically Endangered), (CR) Πολύ υψηλός κίνδυνος εξαφάνισης στη φύση.
Κινδυνεύοντα (Endangered), (EN) ∆ιατρέχουν µεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης στη φύση,
Εύτρωτα (Vulnerable), (VU) . Θεωρείται ότι διατρέχουν µεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης στη φύση.
Σχεδόν απειλούµενα (Near Threatened) (NT). Όταν έχουν αξιολογηθεί και δεν πληρούν τα κριτήρια για να θεωρηθούν απειλούµενα.
Χαµηλού Κινδύνου (Least Concsrn) (LC).Αν ένα είδος έχει αξιολογηθεί και δεν είναι απειλούµενο ή σχεδόν απειλούµενο και δεν εντάσσεται σε άλλο κριτήριο επικινδυνότητας.
Ανεπαρκώς Γνωστά (Data Deficient, (DD) . ∆εν υπάρχουν επαρκή δεδοµένα, ώστε να γίνει αποτίµηση του κινδύνου εξαφάνισης. Τα είδη για τα οποία, παρόλο ότι έχουν αξιολογηθεί, οι υπάρχουσες πληροφορίες δεν είναι επαρκείς
Κριτήρια µη εφαρµόσιµα (Not applicable) (NA).Το είδος δεν είναι επιλέξιµο για αξιολόγηση σε εθνικό επίπεδο.
Μη αξιολογηθέντα (Not Evaluated) ( NE). ∆εν έχουν ακόµα αξιολογηθεί µε τα κριτήρια του IUCN.
Η Κρήτη είναι ένα από τα µεγαλύτερα κέντρα υψηλής βιοποικιλότητας της Λεκάνης της Μεσογείου. Η µακροχλωρίδα της φιλοξενεί 1742 είδη, από τα οποία τα 159 είναι ενδηµικά γνωστά και ως αυτόχθονα.
Η παλιά επαρχία Σελίνου και κατά συνέπεια ο σηµερινός ∆ήµος Καντάνου-Σελίνου, που προέκυψε από τη συνένωση των Καποδιστριακών ∆ήµων Ανατολικού Σελίνου ,Καντάνου και Πελεκάνου εκτείνεται σε 369,06 τετραγωνικά χιλιόµετρα.
Το πολύµορφο φυσικό του περιβάλλον µε τους πολλούς φυτοβιότοπους, τις ψηλές βουνοκορφές, τις βαθιές χαραδρώσεις, τις πολλές βραχώδεις βουνοπλαγιές, τα γραφικά φαράγγια, τα βοσκοτόπια και τα παραδεισένια τοπία φιλοξενεί µια πλούσια µακροχλωρίδα. Η ποιοτική σύνθεση της µακροχλωρίδας αυτής περιλαµβάνει συνολικά 366 είδη από τα οποία 39 είναι ενδηµικά, 8 πολύ σπάνια ,89 σπάνια , 220 κοινά και 10 πολύ κοινά κατά την Οργάνωση Φυτοταξονοµικής Μελέτης των Μεσογειακών Περιοχών (Organisation pour l etude Phytotaxonomie des Resions Mediterrannees,OPTIMA) . Αξίζει να αναφερθεί πως στη ζώνη κυριαρχίας του ∆ήµου φύονται 17 αρωµατικά και θεραπευτικά βότανα. Μάλιστα το ενδιαίτηµα της ζώνης της κοινότητας Παλαιοχώρας φιλοξενεί 158 είδη ανώτερων φυτών. Κι ακόµα τα δικοτυλήδονα ενδηµικά είδη που εντοπίζονται στο ∆ήµο ανέρχονται στα 29 και ανήκουν σε 12 οικογένειες και σε 20 γένη. Στα µονοκοτυλήδονα υπάρχουν 5 οικογένειες µε 9 γένη και 10 είδη.
Τα ιδιαίτερα και αξιόλογα αυτά χαρακτηριστικά της φυτοποικιλότητας του ∆ήµου απειλούνται και κινδυνεύουν από την ενσκύψασα κλιµατική αλλαγή, την ενδεχόµενη µεταβολή της χρήσης της γης , την υπέρµετρη ανάπτυξη του τουρισµού , τις πυρκαγιές, την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, τη µη ορθολογική συλλογή βοτάνων και αρωµατικών φυτών, την ελλιπή ενηµέρωση των δηµοτών και τις άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
Για τα πολύ σπάνια είδη ελλοχεύει ο κίνδυνος να εξαφανιστούν εδώ και τώρα, αν δεν ληφθούν µέτρα προστασίας τους. Μέτρα προστασίας θα πρέπει να προβλεφτούν και για τα άλλα φυτικά είδη που έχουν χαρακτηριστεί ως «σπάνια» και «κοινά».
Πρώτιστη προτεραιότητα του ∆ήµου ,αν δεν έχει ξεκινήσει ή γίνει κάτι αποτελεί η έκδοση σε συνεργασία µε τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α και άλλα ιδρύµατα επίσηµου κόκκινου βιβλίου για τη χλωρίδα της περιοχής του. Ως γνωστό το βιβλίο αυτό θα είναι πολύτιµο και για κάθε τουριστικό επισκέπτη. Το µέτρο της «αιχµαλωσίας» πολύ σπάνιων φυτικών ειδών και η υιοθέτηση σε συνεργασία µε το ∆ήµο από ενηµερωµένα άτοµα , συλλόγους , οργανισµούς, ξενοδοχεία κλπ. θα ήταν µια πολύ καλή λύση για την προστασία των υπό εξαφάνιση αυτών ειδών. Θα πρέπει επίσης να δηµιουργηθεί ειδική επιτροπή, η οποία θα παρακολουθεί τα υποψήφια προς εξαφάνιση φυτικά είδη και µε διάφορες εκδηλώσεις να ενηµερώνεται δια βίου το κοινό. Η γνώση είναι δύναµη. Ο ενηµερωµένος σωστά και δια βίου πολίτης µπορεί να βοηθήσει στην προστασία της πολύτιµης κληρονοµιάς της µακροχλωρίδας της ζώνης του ∆ήµου και να εµποδίσει ενδεχόµενη καταστροφή της. Κι είναι γνωστό πως η εξαφάνιση ενός ενδηµικού φυτού δεν πισωγυρίζει. «Είναι για πάντα», όπως διατείνεται το Παγκόσµιο Ταµείο για τη Φύση (World Wide Fund for Nature, WWF). Βέβαια η προστασία της φυτοποικιλότητας πέρα από τη γνώση και την ευαισθητοποίηση του κοινού χρειάζεται απαραίτητα και την πολιτική βούληση. Η απόφαση του ΟΗΕ στις 28 του Οκτώβρη του 1982 είναι ξεκάθαρη. « Ο άνθρωπος πρέπει να αποκτήσει τη γνώση για το πώς θα διατηρήσει και θα επαυξήσει την ικανότητά του να χρησιµοποιεί τους πόρους της Φύσης , έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η διατήρηση των ειδών και οικοσυστηµάτων προς όφελος των σηµερινών και µελλοντικών γενεών».
∆ρ Βαγγέλης Α. Μπούρµπος
Γεωπόνος Ερευνητής, Οικοτοξικολόγος
