ZYGMUNT BAUMAN διεθνούς αναγνώρισης καθηγητής Κοινωνιολογίας
Εκδόσεις ΕΡΑΣΜΟΣ Σειρά Ιδέες αρ. 29
Μετάφραση: Ρίκας Μπενβενιέστε – Κώστα Χατζηκυριάκου
Ισως… τίποτα περισσότερο από ίσως, αφού δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι μια κοινότητα θα οικοδομηθεί πράγματι αφού δεν υπάρχουν οι μέθοδοι που θα την εξασφαλίσουν.
Στην πραγματικότητα, η μόνη εξασφάλιση είναι η αδιάκοπη προσπάθεια των ίδιων των δημιουργών της. Κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει σ’ αυτή την προσπάθεια είναι η συνείδηση της στενής σχέσης (και όχι της αντίφασης) που υπάρχει ανάμεσα σε αυτόνομους, ηθικά αυθύπαρκτους και αυτοδιάθετους και γι’ αυτό συχνά δυσκολοκυβέρνητους και ενοχλητικούς πολίτες και μίαν απολύτως ώριμη, αυτοστοχαζόμενη και αυτορυθμιζόμενη πολιτική κοινότητα. Οπου μόνο μαζί μπορούν να υπάρξουν και οι μεν δεν νοούνται χωρίς τους δε.
Αλλά η αποξένωση του ανθρώπινου προσώπου κατά του Bauman δημιουργεί έναν ριζικά “ανήθικο” κοινωνικό πολιτικό χώρο. Με την αβεβαιότητα να είναι πια η μόνιμη συνθήκη της ζωής σε τομείς της και ιδιαίτερα στον χώρο της διεθνούς και της περιφερειακής πολιτικής κομμάτων και αποκομμάτων.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΡΙΖΑ
Το βιβλίο στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα κρίναμε ότι είναι εξαιρετικά επίκαιρο να το σχολιάσουμε μετά από τη μακρά και καθοριστικής σημασίας εναρκτήρια ομιλία που έκαμε ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπας κατά την έναρξη του Β’ συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα την περασμένη Πέμπτη το βράδυ. Ενα συνέδριο με πολλαπλούς στόχους για επανασυσπείρωση αιωρούμενων συριζικών και άλλων αριστερο-γενικών νεότερων και παλαιότερων πολιτικών δυνάμεων καθώς και δημοκρατικών κεντρώων, σοσιαλιστικών και εναλλακτικών προσώπων και πολιτικών φορέων για μια ευρύτερη διεύρυνση του κυβερνώντος κόμματος.
ΟΙ ΠΡΟΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ
Γι’ αυτό τον μεγάλο, σε τόσο δύσκολους πολιτικούς καιρούς, σκοπό – στόχο ο πρωθυπουργός ανέλυσε τη στρατηγική της διακυβέρνησής του ως σήμερα και τους σχεδιασμούς για το αύριο.
Επισημαίνοντας τις μεγάλες ευρωπαϊκές και διεθνείς δυσκολίες, αντιμαχίες, επιβουλεύσεις, ιδίως της γερμανικής πολιτικής του υπουργού των οικονομικών κ. Σόιμπλε.
Αλλά και πολλές ελληνικές πολιτικές αρνητικές αντιπαλότητες εντός και εκτός Βουλής κομμάτων και πολιτικών ομάδων και σχηματισμών.
Με την εναρκτήρια ομιλία του ο πρωθυπουργός σηματοδότησε την εμμονή του στη δικαίωση της ως τώρα στρατηγικής της διακυβέρνησής του, η οποία όμως είχε καταναγκαστικές προδεσμεύσεις των προηγηθεισών διακυβερνήσεων.
ΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΕΚΒΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΙ
Ομως παρά την αλήθεια αυτή, η ΣΥΡΙΖΙΚΗ διακυβέρνηση δεν απέφυγε τις δικές της μετα-δεσμεύσεις, οι οποίες είχαν, ασφαλώς όλες τις απαράδεκτες καταπιέσεις Ευρωπαϊκής Ενωσης, Δ.Ν.Τ., αμερικανικών και ανατολικών και Απωανατολικών δυνάμεων. Παράλληλα με τους εσωτερικούς ελληνικούς καταναγκασμούς, αρνητισμούς και κατατρομοκρατισμούς πολιτικών, θεσμικών και κοινωνικών σχημάτων…
Αλλά παρ’ όλα αυτά υπήρχαν πολλές άλλες δυνατότητες για αντιμετωπίσεις των απόλυτων εξωτερικών και εσωτερικών καταναγκασμών, εκβιασμών και ολοκληρωτισμών για αντιμετώπιση όλων των επίμαχων θεμάτων που δημιούργησε τόσα αδιέξοδα στη σύγχρονη ελληνική μας πραγματικότητα.
ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΝΕΑ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΝΙΚΗΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΗΤΤΕΣ
Ο πρωθυπουργός, την παραδέχτηκε στην ομιλία του, τονίζοντας την ανάγκη μιας πλατιάς προοδευτικής διεύρυνσης του πολιτικού φάσματος του ΣΥΡΙΖΑ για μια νέα δημιουργική διακυβέρνηση, για ολοκλήρωση της τετραετίας με αγωνιστικότητα για ΝΙΚΗ…
Ομως, πριν λίγες μέρες, ο καθηγητής Μηλιός, υπεύθυνος της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, λίγο πριν αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας δήλωσε σε συνέντευξή του σε ηλεκτρονικό site στη Θεσσαλονίκη, ότι οι αριστερές δυνάμεις της δικής του πλευράς ηττήθηκαν από αλλότριους μηχανισμούς κ.λπ.
Ενώ παράλληλα οι διαφωνήσαντες του κ. Λαφαζάνη και της ομάδας Κωνσταντοπούλου αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στο συνέδριο…
Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΙΔΕΩΔΕΣ
Με το κοινοβουλευτικό ΚΚΕ να μη συμφωνεί διατηρώντας τις δικές του “ορθόδοξες” αριστερές θέσεις. Με το ΚΚΕ να βρίσκεται λίγο πιο κάτω από την άκρα δεξιά, η οποία σταθερά αποτελεί το τρίτο κόμμα στα ποσοστά αποδοχής από τον ελληνικό λαό. Με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης με αρχηγό τον κ. Κυριάκο Μητσοτάκη να αυξάνει, συνεχώς, τα ποσοστά του, αλλά και τα ποσοστά της δημοφιλίας του έναντι του πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα…
Ο οποίος, όμως, καταθέτει ΔΥΝΑΜΙΚΑ την αγωνιστική προοπτική καλώντας δημοκρατικούς πολίτες απ’ όλους τους πολιτικούς και εναλλακτικούς χώρους για τη νέα ελληνική ανάπτυξη μέσα στις νέες ευρωπαϊκές υπερ-ατλαντικές και διεθνείς συνθήκες που δημιουργούνται μέσα σε εγκληματικούς πολέμους.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΟΝΗ ΧΩΡΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ
Οι οποίοι συνεχίζονται, με βάση τα μεγάλα συμφέροντα των ενεργειακών ανταγωνισμών. Οι οποίοι απειλούν την Ελλάδα διά της τουρκικής υπερ-εκβιαστικής πολιτικής του χωρισμού του Αιγαίου, της ανατροπής της συνθήκης της Λωζάννης, του ελέγχου της ΑΟΖ στο Καστελόριζο κ.λπ.
Σκληρές σύγχρονες πραγματικότητες απέναντι στις οποίες η Ελλάδα της μεγάλης οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης δεν έχει κανένα σύμμαχο, παρά μόνο εχθρούς. Γεγονός το οποίο καθημερινά διαπιστώνεται από τους Ελληνες – Ελληνίδες και κυρίως από όλους τους νέους και τις νέες των οποίων οι ελπίδες έχουν διαψευστεί και καταρρακωθεί. Οσο κι αν οι αγωνιστικές διακηρύξεις των λόγων δεν έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα μέσα στη δραματική μας πραγματικότητα.
ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΟΛΩΝ τΩΝ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΩΝ
Χωρίς όμως να παραγνωρίζουμε αρκετές επιτεύξεις που έχουν γίνει με τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και τις εν πολλοίς αγωνιστικές πρωτοβουλίες του πρωθυπουργού, οι οποίες όμως αποδυναμώνονται μέσα από την αγωνιώδη πραγματικότητα ότι είμαστε και πάλι μόνοι: Για να βρισκόμαστε μέσα στο ταραγμένο πέλαγος μετά τη βεβαιότητα όλων των αβεβαιοτήτων. Μια σκληρή πραγματικότητα την οποία επισημαίνει από το 1998 ο διάσημος εβραϊκής καταγωγής καθηγητής της κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Leeds με το σημαντικό δοκίμιό του (ελληνική έκδοση ΕΡΑΣΜΟΣ – σειρά ΙΔΕΕΣ, μετάφραση: Ρίκας Μπενβενιέστε – Κώστα Χατζηκυριάκου) που έχει τίτλο: Και πάλι μόνοι: Η ηθική μετά τη βεβαιότητα…
ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΚΛΕΙΨΗΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Με εισαγωγή στην ελληνική έκδοση από τον Κώστα Χατζηκυριάκου και περιεχόμενα: η εμφάνιση του ορθού λόγου… αποσπασματικότητα και ασυνέχεια, η ιδιωτικοποίηση της κοινής μοίρας, οι ανεπάρκειες της κοινότητας, κίνδυνοι και όρια, η νέα ηθική σε αναζήτηση νέας πολιτικής… Αλλά σε ποια νέα ηθική υπερισχύουσας ΑΝ-ΗΘΙΚΟΤΗΤΑΣ θα στηριχτεί μια νέα πολιτική, γενική, ελπιστικότητα για ένα καλύτερο αύριο, σ’ έναν καλύτερο κόσμο; Αφού ως τώρα εκεί κι άλλοι λαοί και άνθρωποι φτάσαμε στα πρόθυρα της ολικής έκλειψης του προσώπου; Ο καθηγητής Bauman υποστηρίζει ότι: Τούτη η σταδιακή κατάργηση του προσώπου αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό των νεότερων χρόνων, η έλευση των οποίων συνοδεύεται από τη γραφειοκρατική οργάνωση των κοινών και των αυτόνομων της οικονομικής δραστηριότητας από την υπόλοιπη ζωή των ανθρώπων και τη μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Η ΤΗΛΕΓΕΝΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ο Κώστας Χατζηκυριάκου, στην εισαγωγή του στην ελληνική έκδοση συμπυκνώνει όλη την ουσιώδη θέση – αντίθεση του Bauman μέσα στον σύγχρονο κόσμο μας.
Για να γράψει τις σελίδες (12-13) και τα εξής: Κανένας κύκλος δεν μπορεί να περικλείει πια στα όριά του τον μονότονο άνθρωπο “τον υπνοβάτη του απείρου” (όπως είχε πει ο Χ. Μπροχ). Η δε ολοένα και μεγαλύτερη ταύτιση της ηθικής με τη νόμιμη συμπεριφορά επιτρέπει στους κατασταλτικούς κρατικούς μηχανισμούς να παρουσιάζονται ως η μοναδική ασπίδα απέναντι στην “τηλεγενή εγκληματικότητα” που οι ασφαλισμένες κατά της κλοπής τηλεοράσεις μας προβάλλουν στο εσωτερικό των σπιτιών μας τα οποία προστατεύονται από τα ολοένα και πιο “ευφυή” συστήματα που επινοεί η ιδιωτική πρωτοβουλία…
Αλλά μια πρόταση που βρίσκει απήχηση και στη δεξιά και στην αριστερά είναι η ανασύσταση της κοινότητας, η οποία όμως απαιτεί από τα μέλη της την απόλυτη νομιμοφροσύνη, ενώ η λογική της δεν μπορεί να ξεφύγει από τη λογική του ΕΜΕΙΣ και οι ΑΛΛΟΙ με τις κοινότητες από παλιά να αναγνωρίζουν μόνο τα μέλη τους.
Μια αναγνώριση από την οποία αποστασιοποιήθηκε ο πρωθυπουργός στην εναρκτήρια ομιλία του ανακοινώνοντας την απόφασή του για πλατιά διεύρυνση του Συριζα με νέα οργάνωση δημοκρατικής αμεσότητας και ελεγκτικότητας, με το κόμμα να λειτουργεί και ως έλεγχος της κυβέρνησης της οποίας ανασχηματίζεται ριζικά… χωρίς αυτές οι πρωτοβουλίες να αποτελούν βεβαιότητα εξόδου από την κρίση μέσα στη σκληρή πραγματικότητα του να είμαστε πάλι μόνοι μέσα στο τέλμα της ηθικής μετά τη βεβαιότητα.
Για να προτείνει ο Bauman σε όσους-όσες εναντιώνονται στις επιλογές του νεοφιλελευθερισμού και αρνούνται να γίνουν συνένοχοι στην πολιτική που καταδικάζει την πλειονότητα των ανθρώπων στην αθλιότητα να επωμιστούμε ξανά την ευθύνη απέναντι στο πρόσωπο των συνανθρώπων μας…
Με μια πολιτική στάση που δεν μπορεί παρά να αποσκοπεί στην εξάπλωση της άμεσης δημοκρατίας των αμφισβητήσεων, στη βεβαιότητα του εργαλειακού – τεχνοκρατικού λόγου, στον περιορισμό της οικονομικής σφαίρας, στον σεβασμό του πολιτισμού – δηλαδή: τόπο – χρόνο – τρόπο των άλλων.
Μια πολιτική στάση καταλήγει ο Bauman που δεν θα δίσταζα να χαρακτηρίσω “ΑΡΙΣΤΕΡΗ”. Ομως μέσα σε μια αριστεροφάνεια τι γίνεται όταν αυτή των ανθρώπων βρίσκεται καταναγκασμένη σε μια πολιτική που η πλειονότητα αντιμετώπιζε ως αθλιότητα;
