Μνήμη, δίδαγμα και ιστορικό καταφύγιο σε δύσκολους καιρούς για τον Ελληνισμό τα νεότερα χρόνια υπήρξε η παρακαταθήκη που άφησε η βυζαντινή αυτοκρατορία, η οποία διασώθηκε μέσα απ’ την ορθόδοξη και τη λαϊκή παράδοση. Αυτό επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, στην εκδήλωση μνήμης για την άλωση της Πόλης, που διοργάνωσε ο Σύλλογος των Απανταχού Κρυπτοχριστιανών στον χώρο της Εκκλησιαστικής Σχολής στον Αγιο Ματθαίο.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με εσπερινό και τρισάγιο στη μνήμη του αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και των συν αυτώ πεσόντων μαχητών του Γένους, μεταξύ αυτών και του Κώστα Ηλιάκη.
Ακολούθησαν ριζίτικα για την άλωση απ’ ομάδα ανδρών της Ενωσης Απανταχού Λακκιωτών και κρητική μουσική έπαιξαν οι Αλέξανδρος Ξηρουχάκης και Μανώλης Μπαλωμενάκης, ενώ ο παραδοσιακός Ομιλος “ο Φάρος” παρουσίασε κρητικούς χορούς.
Ο θεολόγος και ιστορικός ερευνητής Νικόλαος Χριστοδουλάκης πραγματοποίησε ομιλία όπου τόνισε τη σημασία που έχει να κρατηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη του Βυζαντίου. «Η Πόλη και το Βυζάντιο για εμάς είναι ιστορική μνήμη, γιατί είμαστε παιδιά της ελληνορθόδοξης αυτοκρατορίας και αν η αρχαία Ελλάδα μπορούμε να πούμε ότι ήταν η γιαγιά μας, το Βυζάντιο ή καλύτερα η Ρωμανία, είναι η μητέρα μας», τόνισε ο κ. Χριστοδουλάκης και συμπλήρωσε: «Το Βυζάντιο ως αυτοκρατορική οντότητα μπορεί να έπεσε την Τρίτη 29 Μαΐου το 1453, αλλά δεν έπαψε να ζει μέσα απ’ την Ορθόδοξη Εκκλησία, τον ελληνισμό και την παράδοσή μας. Ολα αυτά ήταν που μας κράτησαν ζωντανούς και μετέπειτα, ώστε να αντέξουμε την τουρκοκρατία και τη φραγκοκρατία. Χωρίς την Ορθόδοξη Εκκλησία και χωρίς αυτές τις μνήμες και θύμησες δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε. Μνήμη, λοιπόν, ιστορική συνέχεια και δίδαγμα είναι η Ρωμανία για εμάς».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων των Απανταχού Κρυπτοχριστιανών Γιώργος Γυπάκης στον σύντομο χαιρετισμό του υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ότι «το 1453 δεν ήταν μονάχα το τέλος της Βυζαντινής Κωνσταντινούπολης, αλλά το τέλος, μίας ολόκληρης εποχής, που η Αγία Πίστη μας εξαπλώθηκε και δοξάστηκε».
Επίσης, σημείωσε ότι «στους έντεκα αιώνες η Αγία Ρωμανία, το Βυζάντιο δηλαδή που κακώς συνηθίζουμε να λέμε, υπήρξε καταφύγιο των Χριστιανών, η γέφυρα που ένωσε τον αρχαίο κόσμο με τις βάσεις του νέου» και πρόσθεσε: «Η Αγία Ρωμανία χτυπήθηκε και πολεμήθηκε όσο κανένα άλλο βασίλειο στην ιστορία της ανθρωπότητας και άντεξε 11 αιώνες με επιθέσεις απ’ όλες τις πλευρές του ορίζοντα σε μία πορεία γενναιότητας, αλλά και Γολγοθά, μιμούμενο το γένος μας την πορεία του Κυρίου μας».
