ΛΑΜΠΡΗ και ένδοξη για τη χώρα η δεκαετία της περιόδου 1910-1920. Ο διπλασιασμός της Ελλάδας σε έκταση, η πραγματοποίηση ονείρων αιώνων, η συγκέντρωση -αργότερα- του αμιγώς ελληνικού στοιχείου σ΄αυτό που σήμερα ονομάζουμε ελληνική επικράτεια, η ανάδειξη ηγετικών -στρατιωτικών- μορφών, η κατά τα πρότυπα των ευρωπαϊκών χωρών οργάνωση στρατού και πολιτείας, αποτελούν ελάχιστα δείγματα της έντονης προσωπικότητας που κυβερνούσε εκείνη την περίοδο… Βέβαια, από την άλλη, δεν έλειψε η αιώνια κατάρα που μας δέρνει: η διχόνοια «η δολερή». Η οποία, δυστυχώς, αναδεινύεται πιο δυνατή κι από τους ισχυρότερους ανθρώπους, αφού παρεμβαίνει κατά την πιο κρίσιμη ώρα, τότε ακριβώς που χρειαζόμαστε την ομόνοια όλων. Και “τυφλωμένη” αφήνει “κληρονομιά” -τί άλλο από μια εθνική καταστροφή; “Διδασκόμαστε”, υποτίθεται, στην ιστορία τις καταστροφές, ζήσαμε τη διχόνοια στον εμφύλιο και στο Κυπριακό, τη γευτήκαμε και στις πρόσφατες πολλαπλές εκλογές με το σύνθημα “Ή μας τελειώνουν ή τους τελειώνουμε”!
… ΑΥΤΟ που ξεφεύγει απ΄τη “λογική” της ιστορίας της εποχής του Ελ. Βενιζέλου (αν βέβαια η Ιστορία υπόκειται στη λογική!) είναι η αποτύπωση σε κάρτες και λιθογραφίες της λαϊκής λατρείας στο πρόσωπό του: μια σχεδόν «αγιογραφική» εκδοχή ενός προσώπου που έθεσε τη ζωή του αποκλειστικά στην υπηρεσία του έθνους. Δεν ξέρω, να υπάρχουν άλλοι ηγέτες στον κόσμο για τους οποίους να κυκλοφόρησαν, εκτός από βιβλία και άλλα δημοσιεύματα, τόσα «επιστολικά δελτάρια» (cartes-postaleς), ποιήματα, μουσικές και τραγούδια, λιθογραφίες, ή και να στήθηκαν τόσοι ανδριάντες!
ΜΙΑ από εκείνες τις ωραίες καρτποστάλ με θέμα τον Εθνάρχη, σχολιάζει ο Γ.Π. Εκκεκάκης σε κάποιο τεύχος ενός παλιού καλού κρητικού περιοδικού (“Εποχές”;). Η κάρτα (από το αρχείο Γ. Ζουρμπάκη -όπως αναφέρει ο Γ.Π.Ε.), με την εικόνα του Ελευθερίου Βενιζέλου, θα πρέπει να κυκλοφορούσε από το 1905. Το δε 12στιχο σε δεκαπεντασύλλαβη μορφή ποίημα («στιχούργημα-πορτραίτο της ψυχής» του Ελ. Βενιζέλου) είναι εκπληκτικής τελειότητας. Έγραφε, λοιπόν, ο “Κρητολόγος” (1) Γ.Π. Εκκεκάκης τα εξής για την καρτποστάλ, προτού την παραθέσει ολοσέλιδη στο περιοδικό:
«Ανάμεσα στα φύλλα ενός κρητικού φυλλαδίου των αρχών του 20ου αιώνα βρήκα κάποτε ένα χαρτί ξεχασμένο. Στο χαρτί ήταν γραμμένο με το χέρι ένα ποίημα. Τέτοια ευρήματα-πρέπει να πω-είχα πολλά κατά καιρούς. Και μόνο οι μαντινάδες που έχω βρει σε παλιά βιβλία θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν ολόκληρο συλλογή. Στην προκειμένη περίπτωση όμως είδα πως οι στίχοι προερχονταν από ποιητή λόγιο που δεν του έλειπε η έμπνευση. Από τις διορθώσεις και τις βελτιώσεις που υπήρχαν στο χειρόγραφο, σχημάτισα τη γνώμη πως πρόκειται για… εύρημα –κελεπούρι, νομίζοντας πως πρόκειται για κάτι άγνωστο. Αργότερα έμαθα πως το στιχούργημα είχε κυκλοφορήσει κατά χιλιάδες το 1905, ακόμα και σε… καρτ-ποστάλ και μάλιστα από διάφορους εκδότες. Η δημοσιευμένη εδώ κάρτα (φωτό, 1α) είναι μία από τις πολλές. Έμαθα επίσης πως η σύνθεση αποδίδεται στον κρητικής καταγωγής ποιητή Ιωάννη Κωνσταντινίδη (2), που ζούσε στην Καβάλα. Το εύρημά μου προκάλεσε τότε εντύπωση. Ακόμα κι αν δεν πρόκειται για το ιδιόγραφο του ποιητή, το θεωρώ και τώρα εύρημα αξιόλογο, όπως αξιόλογο είναι και το ίδιο το στιχούργημα.»
ΣΕ ΑΨΟΓΟ δεκαπεντασύλλαβο στίχο και διαδοχική ομοιοκαταληξία, με τίτλο «Ο Βενιζέλος μας», γράφει ο, όχι και τόσο «άγνωστος» για την Καβάλα, στιχουργός που υπογράφει ως «Ο ΚΡΗΣ»:
«Πάρε πτερά του αετού, καρδιά από λιοντάρι
Και την αγάπην του Χριστού και την οργήν του Άρη
Του Κόδρου αυταπάρνησιν ορμήν του Λεωνίδα
Τον πόνον που ησθάνετο ο Ρήγας στην Πατρίδα
Του Σφακιανάκη σύνεσι, παράπονο απ’ τον Διάκο
Λιγνής Νεράιδας λίγισμα, φτερούγισμα από Δράκο,
Σκότος βαθύ, φως άπλετον, τ’ ωκεανού το κύμα
Του Μιραμπώ (3) τον κεραυνό, του Περικλή το βήμα,
Από τ’ αηδόνι τη λαλιά, τσ’ αυγής το χαμογέλιο,
Παν ό,τι η φύσις έπλασεν αρμονικό και τέλειο
Και του Εικοσιένα μας τον τολμηρόν αγώνα
Του Β ε ν ι ζ έ λ ο υ της ψυχής να έχης την Εικόνα»
ΠΑΡΟΜΟΙΑ, έστω και πιο αδύναμα ποιήματα, κυκλοφορούσαν πολλά. Και δεν νομίζω να υπήρξε άλλος Έλληνας πολιτικός που να ενέπνευσε τέτοιον δημιουργικό οίστρο εκφρασμένο σε όλες τις μορφές της τέχνης (4), όπως ο Ελ. Βενιζέλος.(23/8/19).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Την έννοια της “Κρητολογίας” (άρα και του “Κρητολόγου”) μας δίνει Ο Γ. Μπαμπινιώτης στο ομώνυμο λεξικό του (έκδ. 2002, σελ. 960). Γράφει: Κρητολογία,(η): επιστημονική εξέταση θεμάτων που σχετίζονται με την Κρήτη. Από δε τη λέξη “Κρητολόγος” (1889) προέρχονται και τα επίθετα “κρητολογικός” (η, ον). Οι Κρητολόγοι σήμερα, στην εποχή του διαδικτύου και της εύκολης (όχι πάντα και έγκυρης) πληροφόρησης, σπανίζουν. Ωστόσο, θα μπορούσε κανείς να αναφέρει -σύμφωνα με τους Αντ. Πλυμάκη και Χάρη Στρατιδάκη- μερικούς αξιόλογους πνευματικούς ανθρώπους που θα χαρακτηρίζαμε άνετα ως “Κρητολόγους”: τους Στέφανο Ξανθουδίδη, Νικόλαο Πλάτωνα, Στέργιο Σπανάκη, Νικόλαο Σταυρινίδη, Μενέλαο Παρλαμά, Ελευθέριο Πλατάκη, Ανδρέα Καλοκαιρινό, Paul Faure, Θεοχάρη Δετοράκη, Στυλιανό Αλεξίου. “Μέσα στην τιμητική δωδεκάδα -κατά τον Χ. Στρατιδάκη- εντάσσεται ασφαλώς και ο Γιώργος Εκκεκάκης”. Και -γιατί όχι, έστω κι ως “ερασιτέχνης ιστοριοδίφης” και ανήσυχος ερευνητής κάθε τι που έχει σχέση με την Κρήτη, κι ο Χανιώτης Μιχ. Γρηγοράκης;
-(2) ΠΡΑΓΜΑΤΙ, για τον ποιητή Κωνσταντινίδη Ιωάννη, βρήκαμε τα εξής (αποσπασματικά) στοιχεία στην ιστοσελίδα http://11dim-kaval.kav.sch.gr :
“Στα τέλη του 1871 ή στις αρχές του 1872 είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Καβάλα ο ποιητής Ιωάννης Κωνσταντινίδης. Από το χρόνο της εγκατάστασής του ως το χρόνο του θανάτου του, για μισό σχεδόν αιώνα, στάθηκε η ψυχή της πόλης και πρωτοστάτησε σε κάθε πνευματική και εθνική εκδήλωσή της. Αγνός πατριώτης, γενναίος, τίμιος και ειλικρινής, θερμός λάτρης του ένδοξου ελληνικού παρελθόντος, ακούραστος ψάλτης της ελευθερίας και της μεγάλης ιδέας, κήρυκας των Ελληνοχριστιανικών παραδόσεων, αγωνίστηκε μακριά από τη γενέτειρά του για να κρατήσει ψηλά τον πυρσό της Ελλάδας στις βόρειες επαρχίες του Ελληνισμού, που κινδύνευαν από Τούρκους και Βούλγαρους…
Ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης ήταν φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βίκτωρος Ουγκώ. Υπήρχαν μάλιστα επιστολές τις οποίες φύλαγε η Βασιλική (σ.σ. η σύζυγός του) σ΄ ένα χρηματοκιβώτιο, το οποίο κατέστρεψαν οι κομιτατζήδες ανατινάζοντάς το. Ενίσχυε τον αγώνα της Μακεδονίας φέρνοντας παλικάρια από την Κρήτη. Οργάνωνε τη μεταφορά τους και τα έκρυβε με κίνδυνο σπίτι του πριν τα διοχετεύσει στον αγώνα…”.
-(3) Ο Γάλλος Honoré Gabriel Riqueti, Compte de Mirabeau (1749-1791), αποκαλούμενος απλά Μιραμπώ, υπήρξε συγγραφέας και δεινός πολιτικός ρήτορας, αποτελεί δε μια από τις σπουδαιότερες μορφές των πρώτων χρόνων της Γαλλικής Επανάστασης (1789). [Ο Ελ. Βενιζέλος ήταν εξίσου δεινός ρήτορας]
-(4)Κάρτες με τον Εθνάρχη φυσικά και υπάρχουν στο Ίδρυμα Ελ. Κ. Βενιζέλος (Χανιά), ή και αλλού. Καλό θα ήταν, αν δεν έχουν ήδη εκδοθεί, να αποτυπωθούν σε βιβλίο, με επεξηγήσεις. Οι δε κάρτες με ποιήματα, θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελούν ένα καλό ενθύμημα (souvenir).
