Ενας χρόνος έχει περάσει από την Iστορική επέτειο των 100 χρόνων από την Ενωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα. Το χρονικό αυτό διάστημα το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης απέκτησε συν τοις άλλοις κι ένα πολύ σπουδαίο κειμήλιο: Το “Ἡμερολόγιον των ἐπικρατούντων ἀνέμων καί συμβάντων ἐν τῄ περιφερεία τού Λιμεναρχείου Χανίων από 1ης Ἱανουαρίου 1899 ἀφ’ ής ἀνέλαβον ὑπηρεσίαν ἣς Λιμενάρχης Χανίων” του Κεντρικού λιμενάρχου Γεωργίου Κουρκούτη, όπως και “Επίσημα Έγγραφα – Αρχεία” του ιδίου σε μορφή δεμένου βιβλίου. Τα μοναδικά αυτά αντικείμενα δωρίθηκαν από την εγγονή του λιμενάρχου Στέλλα Κουρκούτη – Lewis. Πρόκειται για μίας ξεχωριστής σημασίας δωρεά, αφού μέσω αυτών των σπανίων χειρογράφων τόσο ο ιστορικός όσο και ο απλός αναγνώστης μπορεί να συναντήσει ενδιαφέρουσες πτυχές ιστορικών γεγονότων που αφορούν την Κρήτη, τη σπουδαία αυτή χρονική περίοδο που τόσα πολλά σημαντικά γεγονότα συνέβησαν στο πολύπαθο νησί. Παρακάτω, παρουσιάζεται η ημέρα της Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, η 1η Δεκεμβρίου του 1913, όπως την κατέγραψε ο ίδιος ο λιμενάρχης Γ. Κουρκούτης. Πρόκειται για μία διαφορετική οπτική των γεγονότων, για την οπτική του ίδιου του λιμενάρχου, ο οποίος καταγράφει άγνωστες λεπτομέρειες της ιστορικής εκείνης ημέρας.
Το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, το οποίο έχει ως προτεραιότητα να διαφυλάξει κάθε ιστορικό τεκμήριο, παραθέτει το παρακάτω απόσπασμα ως άλλη μία ιστορική πηγή, αποστασιοποιημένο από οποιαδήποτε ερμηνεία των ακολούθων λεγομένων. (Φωτο) «Κυριακή, 1η Δεκεμβρίου 1913, Με δύναμιν μικράν εις τας 8½ π.μ., ανεφάνη ο Ελληνικός Στόλος αποτελούμενος από θωρηκτό “Αβέρωφ”, “Σπέτσες” αντιτορπιλικόν, Ἱέραξ και Πάνθηρ εις τας 9 ηγκυροβόλησαν, έξωθεν Χανίων επιβαίνοντος της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου, συνοδευομένου υπό του διαδόχου Γεωργίου και πρίγκιπος Αλεξάνδρου μετά του προέδρου της Κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου, του προεδρείου της Βουλής και του αντιναυάρχου Π. Κουντουριώτου. Επέβη της λέμβου υφ’ ημών του λιμεναρχείου ο γεν. διοικητής της Κρήτης Λουκάς Ρούφος Κανακάρης συνοδευόμενος παρ’ εμού, λιμενάρχου Χανίων Γ. Κουρκούτη και αφίχθημεν εις τον Αβέρωφ. Εις τα 9.20 π.μ εξήλθεν η αυτού μεγαλειότης και μετέβημεν εις τον ναόν Τριμάρτυρης και εψάλη δοξολογία. Από εσπέρας μοί είχεν παραδόθη η σημαία κατά διαταγήν του γ. γενικού διοικητού, καθότι έμελλε να παρασθή εκ μέρους των αρχηγών εχόντων την απαίτηση να υψωθή παρ’ αυτών. Μετά τη δοξολογίαν μετέβημεν εις τον Τοπ Χανά εις θέσιν Φιρκά όπου είχε κανονισθή η ανύψωσις της Ελληνικής σημαίας, ἥ παράδειγμα ότι έγινε επιτέλους η προσάρτησις της Κρήτης μετά της μητρός Ελλάδος. Άμα τη αφίξει μας, εις Φιρκά παρέδωσαν τη σημαία εις την Α.Ε. τον γενικό διοικητήν Λουκάν Ρούφον την οποία και ούτος παρέδωσεν εις την Α. Μεγαλειότητα, προσκάλεσε τους πλέον γέροντας οπλαρχηγούς Χατζημιχάλην Γιάνναρη και Αναγνώστην Μάνδακα, τους έδωκεν τη σημαίαν όσων πιστεύσουν ότι ηνώθη η Πατρίς μας μετά της μητρός Ελλάδας, οπότε η αυτού Μεγαλειότης, με διέταξε να παραλάβω τη σημαίαν να την υψώσω, όπερ και έπραξα. Απεδόθησαν δε αι κανονισμέναι τιμαί υπό του Στόλου. Μετά μετέβημεν εις τα Δικαστήρια όπου εγένετο δεξίωσης δεχθείσης της Α.Μ. όλους τας Αρχάς. Την μεσημβρίαν εγευμάτισαν εις το γεν. διοικητήν.
Εις τας 3 μ.μ. εισήλθαν εις Αβέρωφ. Εις τας 6μ.μ. εξήλθε και μετέβη εις το Δικαστήριον διά να γίνη λαμπαδηφορία. Εις τα 7 ½ επανήλθεν εις τον Αβέρωφ εις τας 8 ½ επιβαίνων εις το Αβέρωφ διά να δειπνήσουμε. Παρακαθίσαμεν εις του τραπεζίου 56 άτομα. Και η φύσις εχάρη διά την Ένωση της Κρήτης. Από Τρικυμίας ο καιρός μετετράπη εις γαλήνην κατά την ημέρα ταύτην. Δεν περιγράφεται ο ενθουσιασμός των παρευρεθέντων την ημέραν ταύτην εις Χανιά και η τάξις μεθ’ ης η εορτή διεξήχθη. Η Α.Μ. ανεχώρησε κατενθουσιασμένος. Τα μεσάνυχτα ακριβώς ο Στόλος απέπλευσε εις Πειραιά απελευθερωθείσας ούτος της πατρίδος μας ύστερον από 370 έτη.» Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, είναι γνωστό ότι ο λιμενάρχης Κουρκούτης ήταν “παρών” κατά την ύψωση της Ελληνικής Σημαίας στο φρούριο του Φιρκά. Ο ίδιος όμως, στο παραπάνω απόσπασμα μας πληροφορεί και για όσα συνέβησαν πριν και μετά την τελετή στο φρούριο. Αναφέρει την παρουσία ιστορικών προσώπων της εποχής, όπως τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον βασιλιά Κωνσταντίνο, τον αντιναύαρχο Π. Κουντουριώτη. Περιγράφει μετέπειτα, τη δοξολογία που ακολούθησε στη Μητρόπολη των Χανίων καθώς αναφέρει και όσους παρευρέθηκαν στην ακόλουθη ύψωση της σημαίας, όπως τους Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Αναγνώστη Μάντακα.
Ακολούθησε δεξίωση στα Δικαστήρια και το απόγευμα λαμπαδηφορία. Μετά το δείπνο στο Αβέρωφ στο οποίο παρέστη και ο ίδιος ο Κουρκούτης κατά τα μεσάνυχτα ο Στόλος αποχώρησε από τα Χανιά. Το επιμύθιο του παραπάνω αποσπάσματος και αυτό που ο καθένας θα πρέπει να θυμάται είναι ότι η 1η Δεκεμβρίου του 1913 αποτέλεσε το τέλος των μακρόχρονων κρητικών αγώνων και ταυτόχρονα την αρχή μίας νέας εποχής για την Κρήτη και την Ελλάδα. Τόσα χρόνια προσπάθειας για να ενωθεί το νησί με τη μητέρα Ελλάδα, δεν πήγαν χαμένα και δεν πρέπει να λησμονηθούν από κανέναν Ελληνα και δη Κρητικό. Η στιγμή που κυμάτισε η ελληνική σημαία στο Φρούριο του Φιρκά, θα αποτελεί πάντα τον φωτεινό φάρο της Κρητικής Ιστορίας, που όχι μόνο θα θυμίζει σε όλους μας την αξία της Ένωσης των Κρητικών με την Ελλάδα, αλλά θα υποδεικνύει και την επιτακτική ανάγκη να παραμένουν ενωμένοι όλοι οι Ελληνες μεταξύ τους.
Για το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης Ο πρόεδρος Εμμ. Πετράκης αρχιπλοίαρχος (Μ) Π.Ν. ε.α. Επιμέλεια: Μαριτίνα Τσουβαλά αρχαιολόγος – υπάλληλος Ν. Μ. Κρήτης.
