Η θέση της γυναίκας στην ιρανική κοινωνία είναι γνωστή και από τις µεθόδους καταστολής αλλά κυρίως από την µαντίλα που µε κάθε τρόπο προσπαθεί να τους επιβάλλει το κράτος, που εδράζεται πάντα ανεξαρτήτως ασκούµενης σκληρής ή ηπιότερης πολιτικής σε έναν άκρατο φνταµενταλισµό και έναν θρησκευτικό φανατισµό που ξεπερνά τα όρια της ανέχειας.
Εξού και η µεγάλη αντίσταση του ιρανικού λαού στις απαγορεύσεις και τις ποινικές διώξεις κατά των γυναικών εκείνων που στιγµατίζονται µε κάθε τρόπο όταν εκφράζονται ελεύθερα.
Το τελευταίο διάστηµα οι αντιστάσεις αυτές πολλαπλασιάζονται µε αποτέλεσµα το ιρανικό κράτος να σύρεται αναγκαστικά σε ηπιότερη αντιµετώπιση των κρουσµάτων ανυπακοής. Όµως η παρακολούθηση σε αυτή τη χώρα που αποτελεί µέρος της ευρύτερης κατασταλτικής πολιτικής δεν έχει τέλος. Μαζί µε αυτή και τα βάσανα του ιρανικού λαού και ιδιαίτερα των γυναικών.
Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα των ιρανικών µέσων ενηµέρωσης, το Ιράν ξεκίνησε την παρακολούθηση µέσω βιντεοκάµερας σε πολλές µεγάλες πόλεις για τον έλεγχο της υποχρεωτικής χρήσης της µαντίλας. Σύµφωνα µε την εφηµερίδα «Etemad», η µέτρο αυτή αφορά, µεταξύ άλλων, την πρωτεύουσα Τεχεράνη, καθώς και τις µεγαλουπόλεις Ισφαχάν και Σιράζ.
Οι γυναίκες που εµφανίζονταν σε δηµόσιους χώρους χωρίς τη µαντίλα που είναι υποχρεωτική στον Ιράν, λάµβαναν προειδοποιήσεις µέσω SMS. Μέχρι τώρα, η παρακολούθηση αυτή περιοριζόταν στην κυκλοφορία των οχηµάτων.
Το θέµα απασχολεί πλέον και την ηγεσία της χώρας. Σε συνέντευξή της στο πρακτορείο ειδήσεων Ilna, η αντιπρόεδρος του Ιράν, Σαρά Μπεχρούζ Ασάρ, δεσµεύτηκε να διερευνήσει το θέµα. «Προσπαθούµε να διασαφηνίσουµε από πού προέρχονται αυτά τα SMS, µε ποιο σκοπό αποστέλλονται και σε ποια νοµική βάση γίνεται αυτό», δήλωσε.
Το πλαίσιο είναι ότι πολλές γυναίκες στις µεγάλες πόλεις αγνοούν τους ισλαµικούς κανόνες ενδυµασίας – εν µέρει ως ένδειξη διαµαρτυρίας, εν µέρει ως έκφραση αυτοδιάθεσης. Αφορµή ήταν οι πανεθνικές διαµαρτυρίες το φθινόπωρο του 2022 µε σύνθηµα «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία».
Η ανοιχτή παραβίαση των κανόνων είναι αγκάθι στο µάτι των συντηρητικών σκληροπυρηνικών.
Η κυβέρνηση του µετριοπαθούς συντηρητικού προέδρου Μασούντ Πεζέσκιαν, µετά την ανάληψη των καθηκόντων του το καλοκαίρι του 2024, είχε υποσχεθεί µια πιο µετριοπαθή προσέγγιση της κοινωνικής πραγµατικότητας, χωρίς όµως να αµφισβητήσει την υποχρέωση της µαντίλας. Μια αµφιλεγόµενη µεταρρύθµιση του ποινικού δικαίου βρίσκεται επί του παρόντος σε αναστολή.
Η κυβερνητική εκπρόσωπος Φατεµέ Μοχατζεράνι επιβεβαίωσε την ενέργεια την Τρίτη, αναφερόµενη όµως στις «πικρές εµπειρίες του παρελθόντος» – πιθανώς σε αναφορά στη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων πριν από σχεδόν τρία χρόνια.
Αφορµή για τις διαδηλώσεις τότε ήταν ο θάνατος της νεαρής ιρανοκούρδισσας Jina Mahsa Amini. Τον φθινόπωρο του 2022 είχε συλληφθεί από την αστυνοµία ηθών για φερόµενη παραβίαση των ισλαµικών κανόνων ενδυµασίας και πέθανε λίγο αργότερα ενώ βρισκόταν υπό κράτηση.
Έκτοτε, η αστυνοµία ηθών εµφανίζεται σαφώς πιο συγκρατηµένη – µεταξύ άλλων και επειδή αντιµετωπίζει όλο και µεγαλύτερη αντίσταση. Αντ’ αυτού, οι αρχές ασφαλείας καταφεύγουν πλέον σε νοµικά µέτρα, όπως η κατάσχεση οχηµάτων σε περίπτωση επανειληµµένων παραβάσεων της υποχρέωσης φθοράς µαντίλας.
Από καλά ενηµερωµένες πηγές στο Τεχεράνη, αναφέρθηκε ότι δεν πρόκειται για συντονισµένη ενέργεια της αστυνοµίας ή της αστυνοµίας ηθών.
Από την πρωτεύουσα, ορισµένες γυναίκες ανέφεραν ότι πλέον προτιµούν να βγαίνουν από το σπίτι µε γυαλιά ηλίου για να αποφύγουν την αναγνώρισή τους από τις κάµερες στους δηµόσιους χώρους. Η υποχρέωση φουλάρι θεωρείται εδώ και περισσότερα από τέσσερα δεκαετίες ιδεολογικός πυλώνας της Ισλαµικής ∆ηµοκρατίας.
Η κατάσταση αυτή δεν αναµένεται να τερµατιστεί σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Οι γυναίκες στην ιρανική κοινωνία εξακολουθούν να αποτελούν στόχο των φανατικών ισλαµιστών. Πρόκειται για µία κατάσταση που όχι µόνο παραβιάζει στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώµατα αλλά γυρίζει τις κοινωνίες πολλά χρόνια πίσω, ίσως και δεκαετίες.
Θα πρέπει λοιπόν να συντονιστούν τα κινήµατα διαµαρτυρίας προκειµένου όχι να υπάρξει µετριοπαθής πολιτική απέναντι στην χρήση της µαντίλας αλλά να εξαλειφθεί το φαινόµενο αυτό που είναι απόρροια του θρησκευτικού φανατισµού και της µισαλλοδοξίας.
Αν αυτό δεν γίνει σε συντονισµό και µε άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων που βρίσκονται διάσπαρτες στις ισλαµικές χώρες, η θέση της γυναίκας θα εξακολουθεί να βρίσκεται σε δεύτερη µοίρα. Με ότι αυτό συνεπάγεται για την πρόοδο ή οπισθοδρόµηση των κοινωνιών.
