Σηµαντική προσπάθεια καταβάλλεται από τη γραφειοκρατική ελίτ των Βρυξελλών προκειµένου να ανατρέψουν τις διαδικασίες δεκαετιών, και να αλλοιώσουν τις αρχές που διέπουν έως τώρα τις δαπάνες της ΕΕ, στα πλαίσια µιας σωστής εφαρµογής των πολιτικών που έχουν υιοθετηθεί. Θύµατα της νέας αυτής διαδικασίας είναι σε ύψιστο βαθµό η Περιφερειακή πολιτική και πολιτική Συνοχής τα τελευταία έτη, η Απασχόληση και σε µακροχρόνιο επίπεδο η διαρκής µείωση των δαπανών για την εφαρµογή της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Παρά το ότι η πρόεδρος της Κοµισιόν αφέθηκε ελεύθερη να αποφασίζει κατά το δοκούν για τη στρέβλωση των δαπανών αυτών, οι ευρωβουλευτές αρχίζουν και κατανοούν ότι αυτό που γίνεται οδηγεί σε κατακρήµνιση των αξιών της Ε.Ε. που γιορτάζουµε στις 9 Μαΐου κάθε χρόνο.
Στο εκδοθέν δελτίο στις 23/4/2025 του Ευρωκοινοβουλίου µε τίτλο «Η Επιτροπή Προϋπολογισµών που καθορίζει προτεραιότητες για τον επόµενο µακροπρόθεσµο προϋπολογισµό της ΕΕ» αναφερθήκαµε στα δυο τελευταία σηµειώµατά µας. Μάλιστα, στο τελευταίο µας σηµείωµα είχαµε αναλύσει τα κύρια χαρακτηριστικά του Ταµείου Ανταγωνιστικότητας.
Θα συνεχίσουµε σήµερα, µε γνώµονα την ανάδειξη της διαφοράς του Ταµείου Ανταγωνιστικότητας µε το Μηχανισµό Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας(ΜΑΑ).
Πράγµατι πρόκειται για δυο διαφορετικούς µηχανισµούς µε διακριτούς στόχους, χρονικό ορίζοντα και τρόπο λειτουργίας. Παρακάτω παρουσιάζεται µια σύγκριση για να φανεί καθαρά πώς διαφέρουν
ΜΑΑ (RRF – Μηχανισµός Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας):
Έκτακτο µέτρο στήριξης µετά την κρίση της πανδηµίας COVID-19.
Στόχος: οικονοµική ανάκαµψη, ανθεκτικότητα και µεταρρυθµίσεις.
Επικεντρώνεται στην πράσινη και ψηφιακή µετάβαση, αλλά µε έµφαση σε δηµόσιες επενδύσεις και µεταρρυθµίσεις.
Ταµείο Ανταγωνιστικότητας (πρόταση):
∆ιαρθρωτικό, µακροπρόθεσµο εργαλείο για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιοµηχανίας.
Στόχος: στήριξη στρατηγικών τεχνολογιών και βιοµηχανικής αυτονοµίας.
Ιδιαίτερη σηµασία έχει να δούµε τη χρηµατοδότηση αυτών των ενεργειών:
ΜΑΑ:
Ύψος: ~723 δισ. ευρώ (δάνεια και επιχορηγήσεις).
Πηγή: Έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους (NextGenerationEU).
Προκαθορισµένη χρονική διάρκεια: 2021–2026.
Ταµείο Ανταγωνιστικότητας:
∆εν έχει καθοριστεί ακόµη ακριβές ποσό.
Μπορεί να χρηµατοδοτηθεί από συγχωνεύσεις άλλων προγραµµάτων ή νέα κοινά οµόλογα.
Αναµένεται να έχει µόνιµο χαρακτήρα ή τουλάχιστον πιο µακροπρόθεσµη προοπτική.
Επίσης, ιδιαίτερη σηµασία έχει να δούµε τη διαδικασία εφαρµογής αυτών των ενεργειών, τόσο της ισχύουσας για τη ΜΑΑ, όσο και την προτεινόµενη από την Κοµισιόν για το Ταµείο Ανταγωνιστικότητας:
ΜΑΑ:
Κάθε κράτος µέλος υποβάλλει εθνικό σχέδιο ανάκαµψης, το οποίο εγκρίνεται από την Επιτροπή και το Συµβούλιο.
Προκαθορισµένα ορόσηµα και στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν για να αποδεσµευθούν κονδύλια.
Ταµείο Ανταγωνιστικότητας:
Αναµένεται να λειτουργεί µέσω άµεσης στήριξης σε βιοµηχανίες, σε στρατηγικά έργα και clusters, ενδεχοµένως µε διακρατικά σχήµατα (π.χ. ΣΕΚΕΕ – Σηµαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος).
Μπορεί να περιλαµβάνει ευέλικτα σχήµατα επιδότησης ή εγγυήσεων για επιχειρήσεις.
Ως συµπέρασµα τονίζουµε ότι το ΜΑΑ είναι ένα έκτακτο εργαλείο ανασυγκρότησης, ενώ το Ταµείο Ανταγωνιστικότητας στοχεύει να γίνει ένα δοµικό εργαλείο στρατηγικής ενίσχυσης της ευρωπαϊκής οικονοµίας και βιοµηχανικής κυριαρχίας.
Οι επιπτώσεις τόσο του Μηχανισµού Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) όσο και του προτεινόµενου Ταµείου Ανταγωνιστικότητας στην Ελλάδα είναι (ή αναµένονται να είναι) σηµαντικές, αλλά διαφορετικής φύσης.
Πιστεύουµε ότι στις επιπτώσεις του Μηχανισµού Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας στην Ελλάδα πρέπει να εντάξουµε ως θετικές το ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες που λαµβάνουν αναλογικά τα περισσότερα κεφάλαια σε σχέση µε το ΑΕΠ (περίπου 30,5 δισ. ευρώ: 17,8 δισ. σε επιχορηγήσεις και ~12,7 δισ. σε δάνεια).
Επίσης, χρηµατοδοτούνται µεγάλα έργα υποδοµών, ενεργειακής απόδοσης, ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, ψηφιοποίησης της διοίκησης και των ΜΜΕ.
Όσον αφορά τις επιδοτούµενες χρηµατοδοτήσεις, ειδικά µέσω τραπεζικού συστήµατος, αυτές βοήθησαν ΜΜΕ και µεγάλες επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε φθηνό δανεισµό.
Τέλος να τονιστεί ότι επιταχύνθηκαν µεταρρυθµίσεις στη δικαιοσύνη, στην εκπαίδευση και στη δηµόσια διοίκηση λόγω των όρων αποδέσµευσης των κονδυλίων.
Οι αναµενόµενες επιπτώσεις του Ταµείου Ανταγωνιστικότητας (εφόσον εγκριθεί) είναι η δυνατότητα συµµετοχής σε ευρωπαϊκές βιοµηχανικές συµπράξεις (π.χ. ΣΕΚΕΕ – έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος), καθώς και µόχλευση επενδύσεων στον ιδιωτικό τοµέα, ειδικά για εξωστρεφείς επιχειρήσεις.
Οι φράσεις αυτές ακούγονται και διαβάζονται ως εξαιρετικές για την ανάπτυξη της χώρας. Όµως δεν έχει ακόµη η χώρα µας την απαραίτητη στρατηγική βιοµηχανική πολιτική, και θεωρούµε ότι ο ανταγωνισµός µε ισχυρότερες βιοµηχανικά χώρες (π.χ. Γερµανία, Γαλλία) για την κατανοµή των πόρων του Ταµείου θα είναι σε βάρος µας, όπως θα είναι και σε βάρος όλων των κρατών µελών µε ασθενέστερους προϋπολογισµούς.
Στο επόµενο σηµείωµά µας θα ασχοληθούµε µε την ενδεχόµενη διερεύνηση συγκεκριµένων κλάδων που µπορεί να ωφεληθούν από το Ταµείο Ανταγωνιστικότητας, καθώς και µε το τι σηµαίνει η υπό σκέψη θέσπιση αυστηρών µηχανισµών λογοδοσίας και διασφάλιση πλήρους διαφάνειας των χρηµατοδοτήσεων από τον κοινοτικό προϋπολογισµό.
Οι κινήσεις του οικονοµικού επιτελείου της κυβέρνησης πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικές στο εγγύς µέλλον για τις προτάσεις της Κοµισιόν.
https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20250414IPR27985/budgets-committee-sets-out-priorities-for-next-long-term-eu-budget
Γιώργοσ Μαρκατάτοσ
