Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα µέσω του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού (ΘΧΣ) αποκτά ένα πλήρες κείµενο που θεσµοθετείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και αποτυπώνει σε χάρτες τις χρήσεις, τις δραστηριότητες και τα όρια στις θαλάσσιες ζώνες και την ελληνική υφαλοκρηπίδα, αποδίδοντας πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας µε τα νησιά (συµπεριλαµβανοµένου των νησίδων και βραχονησίδων).
Η έκδοση Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ), εκτός από τα περιβαλλοντικά, οικονοµικά και αναπτυξιακά οφέλη που θα προκύψουν, έχει και µεγάλη γεωπολιτική αξία.
Ειδικότερα, µε την επίδραση που δόθηκε στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, τα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας γειτνιάζουν µε τα δυτικά όρια της Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης της Κύπρου έτσι ώστε, η Ελλάδα µε την Κύπρο να έχουν κοινά θαλάσσια όρια.
Το γεγονός αυτό, είναι υψίστης εθνικής σηµασίας, διότι για πρώτη φορά κατοχυρώνεται σε θεσµικό ευρωπαϊκό κείµενο τα όσα αναφέρει ο «Χάρτης της Σεβίλλης» (που προκαλεί τις έντονες αντιδράσεις της Τουρκίας), για τον καθορισµό των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενηµερωτικά, ο Χάρτης της Σεβίλλης απεικονίζει τις ΑΟΖ των κρατών µελών της Ε.Ε. µε βάση το ∆ίκαιο της Θάλασσας του 1982 και καταγράφει σαφώς, τη σύνδεση της Ελληνικής και Κυπριακής ΑΟΖ.
Ο εν λόγω Χάρτης, δεν συνιστά επίσηµο έγγραφο της Ε.Ε., αλλά το γεγονός ότι ο ΘΧΣ της Ελλάδας θα αποτυπώνει σε επίσηµο ευρωπαϊκό θεσµικό κείµενο τα όσα αναφέρει ο συγκεκριµένος Χάρτης, τον νοµιµοποιεί και του δίνει νοµική και πολιτική ισχύ για την Ε.Ε..
Η εξέλιξη αυτή, επηρεάζει και τον Ελληνο-Τουρκικό διάλογο αφού, σε δηλώσεις του στο CNN Turk (17-9-2020), ο κ. Μελβούτ Τσαβούσογλου έθεσε ως προαπαιτούµενο για την έναρξη ενός ελληνοτουρκικού διαλόγου να ανακοινώσει η Ελλάδα, ότι δεν αποδέχεται το Χάρτη της Σεβίλλης.
Επιπλέον, η αποτύπωση της Ελληνικής ΕΧΣΘΧ σε επίσηµο κείµενο της Ε.Ε., ορίζει και προσδιορίζει µε σαφήνεια όχι µόνο τα ελληνικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά θαλάσσια όρια.
Για του λόγου το αληθές, αποτελεί µέγιστη εθνική δικαίωση το γεγονός, ότι σε ευρωπαϊκό θεσµικό κείµενο θα γίνουν αποδεκτά και δεν θα µπορούν να αµφισβητηθούν από κανένα κράτος µέλος της Ε.Ε., τα όσα ορίζονται στην Ελληνική ΕΧΣΘΧ σε σχέση µε:
Τα όρια της υφαλοκρηπίδας τα οποία καθορίζονται όπως στις Συµφωνίες Ελλάδας-Ιταλίας του 1977 και του 2020,
Τα όρια της ΑΟΖ τα οποία καθορίζονται όπως στη Συµφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου του 2020,
Το όριο της χωρικής θάλασσας το οποίο καθορίζεται σύµφωνα µε την ισχύουσα εθνική νοµοθεσία, το Πρωτόκολλο Ελλάδας-Τουρκίας του 1926, τη Συµφωνία Ιταλίας-Τουρκίας και το Πρωτόκολλο του 1932, µε τη γενική επιφύλαξη για επέκταση του πλάτους έως τα 12 ναυτικά µίλια, σύµφωνα µε τη Σύµβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας, που αντανακλά το εθιµικό διεθνές δίκαιο.
Η Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο αφορά άµεσα και τις δραστηριότητες που σχετίζονται µε την άµυνα και ασφάλεια της χώρας, αφού επισηµαίνεται ότι δραστηριότητες που αποσκοπούν αποκλειστικά στην άµυνα και την εθνική ασφάλεια, συµπεριλαµβανοµένης της έρευνας και διάσωσης, έχουν προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων δραστηριοτήτων στη θάλασσα. Επίσης, αποτυπώνονται οι περιοχές όπου θα εκτελούνται στρατιωτικές δραστηριότητες (πεδία βολής και ασκήσεων, περιοχές ναρκοπολέµου, περιοχές ασκήσεων υποβρυχίων κ.λπ), οι οποίες βρίσκονται εντός των χωρικών ενοτήτων.
Η ανωτέρω ρύθµιση είναι κοµβικής σηµασίας για την εθνική άµυνα και ασφάλεια (έπειτα και από τις τελευταίες εξελίξεις στην Ευρώπη σε σχέση µε την ενδυνάµωση της ευρωπαϊκής άµυνας και ασφάλειας), διότι αυξάνει το αποτύπωµα των Ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και του ρόλου τους ως Πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας και παράλληλα, κατοχυρώνει τον διεθνή και ευρωπαϊκό χαρακτήρα του ελληνικού θαλάσσιου χώρου.
Η έκδοση της ΕΧΣΘΧ έρχεται επίσης, σε συνέχεια των πρόσφατων επιτυχηµένων κινήσεων του Έλληνα Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη σε σχέση µε τη συµφωνία της Ελλάδας µε τον αµερικανικό κολοσσό Chevron για την έναρξη ερευνών και εκµετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές Νότια της Κρήτης.
Όπως η έναρξη των θαλάσσιων ερευνών από µέρους της Chevron αναγνωρίζει εµπράκτως την ελληνική ΑΟΖ και ουσιαστικά ακυρώνει το τουρκολιβυκό µνηµόνιο, έτσι και η έκδοση της ΕΧΣΘΧ ακυρώνει την Γαλάζια Πατρίδα.
Η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει επίσης, να εκδώσει την ΕΧΣΘΧ κόντρα σε όσα αναφέρουν οι γνωστές Κασσάνδρες για υποχωρητικότητα έναντι της Τουρκίας και αναστολή των εργασιών της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, λόγω των απειλών της Τουρκίας.
Η εν λόγω επιλογή αποδεικνύει, ότι ο Πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης και η Ελλάδα δεν ανέστειλαν και δεν πρόκειται να αναστείλουν τις εργασίες ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, λόγω των απειλών της Τουρκίας.
Αποφάσισαν να προβούν σε έναν στρατηγικό ελιγµό και στις αντιδράσεις και απειλές της Τουρκίας να απαντήσουν µε µια καθαρά επιθετική διπλωµατική κίνηση, µιλώντας µε όρους πραγµατικής αποτροπής (και όχι κενών περιεχοµένου βερµπαλισµών), θέτοντας τετελεσµένα στην Τουρκία και εκπέµποντας το µήνυµα, ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να υποχωρήσει από την υπεράσπιση και διεκδίκηση των εθνικών και κυριαρχικών της συµφερόντων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Εν κατακλείδι, η έκδοση της ΕΧΣΘΧ αποτελεί µια ιστορικής σηµασίας στρατηγική κίνηση για την Ελλάδα, όπου αλλάζει τα έως τώρα δεδοµένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η κίνηση αυτή τέλος, αυξάνει τη διαπραγµατευτική ισχύ της Ελλάδας και επανακαθορίζει τη σχέση Ελλάδας – Τουρκίας στην περιοχή.
*Ο ∆ρ. Κωνσταντίνος Π. Μπαλωµένος είναι πολιτικός επιστήµονας – διεθνολόγος, πρώην γενικός διευθυντής – Γενικής ∆ιεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άµυνας και ∆ιεθνών Σχέσεων (Γ∆ΠΕΑ∆Σ) Υπουργείου Εθνικής Άµυνας (ΥΠΕΘΑ)
