Εναν από τους τρεις σημαντικότερους βιότοπους για την προστατευόμενη θαλάσσια χελώνα Caretta – Caretta αποτελεί η Κρήτη μαζί με την Πελοπόννησο και τη Ζάκυνθο. Παράλληλα, το βόρειο παραλιακό μέτωπο των Χανίων χαρακτηρίζεται ως ο δεύτερος μεγαλύτερος βιότοπος αναπαραγωγής της Caretta – Caretta μετά το Ρέθυμνο σε επίπεδο νησιού.
Κι όμως οι συμπαθέστατες θαλάσσιες χελώνες βρίσκονται ουσιαστικά υπό διωγμό τα τελευταία χρόνια καθώς η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη, η αυθαίρετη δόμηση και η έλλειψη σεβασμού στο περιβάλλον έχουν δυσκολέψει πολύ τις συνθήκες για τις Caretta – Caretta.
Χαρακτηριστικά είναι όσα ανέφερε, μιλώντας στις “Διαδρομές”, η υπεύθυνη για το πρόγραμμα του “ΑΡΧΕΛΩΝ” στην Κρήτη, Αθανασία Νικολοπούλου: «Στα Χανιά σύμφωνα με τα στοιχεία του “ΑΡΧΕΛΩΝ” παρατηρούμε μια μείωση κατά 50% του μέσου ετήσιου αριθμού φωλιών για την περίοδο 2003-2015 (55 φωλιές/έτος) σε σχέση με την περίοδο 1992-2002 όπου καταγράφονταν 110 φωλιές ανά έτος. Αντίστοιχα στο Ρέθυμνο η μείωση του μέσου ετήσιου αριθμού φωλιών έφτασε το 46% για την περίοδο 2000-2015, δηλαδή 210 φωλιές/έτος, συγκριτικά με την περίοδο 1990-1999 όπου καταγράφονταν 387 φωλιές ανά έτος».
ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ
Ειδικότερα για τα Χανιά θα πρέπει να επισημανθεί ότι το παραλιακό μέτωπο από τον Κάτω Σταλό έως το Κολυμπάρι, συνολικού μήκους 14.5 χλμ, αποτελεί την 2η μεγαλύτερη περιοχή ωοτοκίας στην Κρήτη.
Ολόκληρος ο κόλπος των Χανίων φιλοξενεί κατά μέσο όρο 84 φωλιές της Caretta – Caretta, ενώ ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας που αναπαράγεται στην Κρήτη είναι ότι εμφανίζεται διαφοροποιημένος γενετικά από τους άλλους πληθυσμούς που ωοτοκούν στην Ελλάδα.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΓΕΝΕΘΛΙΟ ΤΟΠΟ
Το πόσο σημαντικό είναι να προστατευτεί η θαλάσσια χελώνα και ο βιότοπος της, δηλαδή οι παραλίες της Κρήτης, της Ζακύνθου και της Πελοποννήσου, καταδεικνύεται μόνο και μόνο από το γεγονός ότι οι Caretta – Caretta είναι “προγραμματισμένες” να επιστρέφουν για να γεννήσουν εκεί που γεννήθηκαν και οι ίδιες.
Ετσι κάθε χρόνο, από τον Μάιο έως και τα τέλη Ιουλίου, οι χελώνες επιστρέφουν για ωοτοκία στις βόρειες παραλίες των Χανίων και από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο εκκολάπτονται τα μικρά χελωνάκια τους. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις 1 στα 1000 μικρά χελωνάκια θα καταφέρει να φτάσει σε αναπαραγωγική ηλικία και να επιστρέψει στην παραλία για να αφήσει τα δικά του αυγά.
Σε αυτή την “οδύσσεια” που πρέπει να ξεπεράσουν οι Caretta – Caretta τα εμπόδια που βρίσκουν μπροστά τους είναι πολλά: «Κάτι το οποίο συμβάλει στη μείωση του αριθμού των φωλιών, άρα και της μείωσης του πληθυσμού, είναι η υποβάθμιση των παραλιών και η εκτεταμένη και μη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Μιλάμε για κατασκευή κτιρίων κατά μήκος της παραλίας που περιορίζει τον διαθέσιμο χώρο για τις χελώνες αλλά και έχει σαν συνέπεια να προκαλούνται φαινόμενα διάβρωσης. Επίσης, η εικόνα της παραλίας που συναντάμε συχνά είναι μια παραλία γεμάτη με ομπρελοκαθίσματα, όπου γίνονται πάρτι, υπάρχουν βαριές εγκαταστάσεις, υπάρχει θόρυβος και ισχυρά φώτα. Όλα αυτά ενοχλούν πολύ και την ενήλικη χελώνα που θέλει να γεννήσει αλλά και τις φωλιές και τα νεογέννητα χελωνάκια», υπογράμμισε η κα Νικολοπούλου.
«ΚΛΕΙΔΙ» Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ
Μια χελώνα μπορεί να κάνει από 60 έως 120 αυγά, ενώ στην Ελλάδα ωοτοκεί το 60% του συνολικού πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας.
«Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να δείξουν σεβασμό στο βιότοπο της χελώνας. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, σεβασμό από τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ακτές», ανέφερε η κα Νικολοπούλου και συμπλήρωσε: «Για παράδειγμα τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απομακρύνονται από την παραλία κατά τις νυχτερινές ώρες (9μμ – 7πμ) γιατί αν μια χελώνα συναντήσει κάποιο εμπόδιο όταν θα βγει από τη θάλασσα τότε επιστρέφει πίσω, γεννάει τα αυγά μέσα στο νερό και αυτά καταστρέφονται. Επίσης, δεν θα πρέπει να υπάρχει στην παραλία έντονος φωτισμός γιατί αποπροσανατολίζει τα χελωνάκια με συνέπεια να κινούνται προς την ακτή κι όχι προς τη θάλασσα. Είναι σημαντικό ακόμα να μην γίνονται beach party, που ούτως ή άλλως απαγορεύονται, να μην υπάρχει δυνατή μουσική και να περιοριστεί η κίνηση οχημάτων πάνω στην παραλία που καταστρέφει τις φωλιές και “πετρώνει” την άμμο. Όταν η άμμος γίνει τόσο σκληρή η χελώνα δεν μπορεί να φτιάξει τη φωλιά της κι αν ακόμα τη φτιάξει τα χελωνάκια που θα γεννηθούν δεν μπορούν να φτάσουν στην επιφάνεια του εδάφους», εξήγησε η υπεύθυνη του “ΑΡΧΕΛΩΝ” στην Κρήτη.
Προσοχή στις φωλιές!
Όλες οι φωλιές που εντοπίζονται κατά την πρωινή έρευνα στην παραλία ελέγχονται για την καταλληλότητα της θέσης τους. Αν θεωρηθεί ότι δεν κινδυνεύουν άμεσα από κάποια πλημμύρα ή καταστροφή από κάποιο άλλο φυσικό αίτιο τότε αφήνονται στη θέση τους και ένας μεταλλικός κλωβός τοποθετείται από πάνω. Οι κλωβοί προσδιορίζουν την τοποθεσία κάθε φωλιάς και την προστατεύουν από τυχαία καταστροφή από τους χρήστες των παραλιών. Η πινακίδα που φέρουν (σε τρεις γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά), πληροφορεί το κοινό για το σκοπό των κλωβών.
Εθελοντικές δράσεις
Η δράση του “ΑΡΧΕΛΩΝ” βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στους εθελοντές του Συλλόγου για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta – Caretta. Είναι οι άνθρωποι που καταγράφουν κάθε πρωί την κατάσταση που υπάρχει στις φωλιές και την αναπαραγωγική δραστηριότητα, φροντίζουν για την προστασία των φωλιών, με περίφραξη και σήμανση των φωλιών αλλά και σκίασή τους όπου αυτό είναι απαραίτητο και παράλληλα βοηθούν στην εκσκαφή των φωλιών μετά την ολοκλήρωση της εξόδου των νεοσσών για την εκτίμηση του αριθμού των νεοσσών που βγήκαν από την φωλιά.
Επίσης, οι εθελοντές συμβάλουν στην ενημέρωση του κοινού μέσα από τη λειτουργία του Εποχικού Σταθμού Ενημέρωσης που βρίσκεται στο παλιό λιμάνι απέναντι από το Μεγάλο Αρσενάλι, τη διοργάνωση ενημερωτικών προβολών με διαφάνειες σε τουριστικές μονάδες, καθώς και με ενημερωτικές εξορμήσεις στην παραλία για την ευαισθητοποίηση των λουόμενων.
Συστάσεις και επαφή με τον “ΑΡΧΕΛΩΝ”
Είναι σημαντικό οποιοσδήποτε πολίτης εντοπίσει κάποια τραυματισμένη χελώνα ή κάποια φωλιά με χελωνάκια που δεν έχει σημανθεί ή αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα να ενημερώσει τους ανθρώπους του “ΑΡΧΕΛΩΝ” για να παρέμβουν.
Αν η φωλιά κινδυνεύει από τη διέλευση πεζών ή αυτοκινήτων τότε θα πρέπει να περιφραχτεί με πασαλάκια, τοποθετημένα στα 2 μέτρα περιμετρικά της φωλιάς και ενωμένα με σχοινί. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα πρέπει κανείς να σκάψει τη φωλιά.
Επίσης, αν τριγύρω βρίσκονται πέτρες ή άλλα εμπόδια που μπορεί να εμποδίσουν τα χελωνάκια στο δρόμο τους προς τη θάλασσα, τότε τα εμπόδια πρέπει να απομακρυνθούν.
Αν κάποιος πολίτης βρει μια τραυματισμένη θαλάσσια χελώνα τότε πρέπει να τη μεταφέρει σε ασφαλές μέρος μακριά από κόσμο και θόρυβο, πιάνοντας τη χελώνα πάντα από το καβούκι και ποτέ από τα πτερύγια ή το κεφάλι.
Αν είναι μεγάλο ζώο που θα μεταφερθεί από 2 άτομα τη σηκώνουμε πιάνοντας το καβούκι πίσω από τον αυχένα και πάνω από την ουρά.
Ακουμπάμε το ζώο προσεκτικά φροντίζοντας να μη διπλωθούν από κάτω τα πτερύγια του.
Επίσης, φροντίζουμε η χελώνα να είναι σε προφυλαγμένο και περιορισμένο χώρο, μακριά από ρεύματα και αέρα. Τους θερινούς μήνες καλό είναι να σκεπάζουμε ιδιαίτερα στα τραύματά της με ένα υγρό ύφασμα, ενώ η θερμοκρασία του χώρου δεν πρέπει να πέσει κάτω από τους 15 βαθμούς Κελσίου. Δεν είναι απαραίτητο, η χελώνα να μπει στο θαλασσινό νερό, ιδιαίτερα όταν είναι τραυματισμένη στο κεφάλι ή εξαντλημένη, καθώς υπάρχει κίνδυνος να πνιγεί.
Αν έχει μπλεχτεί σε δίχτυα ή πετονιά, τα αφαιρούμε πολύ προσεκτικά. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν προσπαθούμε να τραβήξουμε αγκίστρι ή πετονιά που εξέχει από το στόμα ή την ουρά. Ελέγχουμε όλα τα πτερύγια για τυχόν σήματα αναγνώρισης (tags) και καλούμε τον αριθμό του Δικτύου Διάσωσης στο 210 8944444.
Για επικοινωνία με τον “ΑΡΧΕΛΩΝ” Κρήτης οι πολίτες μπορούν να καλούν στο τηλέφωνο 6937 352 379 ή να στέλνουν μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση
archelon.crete@gmail.com.
