Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024

Η αυτονομία παιδιών και εφήβων κτίζεται…

Ενισχύουμε την αυτονομία παιδιών και εφήβων όταν τα βοηθάμε να αναπτύξουν τη χωρική τους αντίληψη και τον προσανατολισμό τους.

Η αυτονομία τους αναπτύσσεται σταδιακά και όταν τους δίνουμε ευκαιρίες να αποφασίζουν “επιλύοντας” μόνοι τους τα μικρά καθημερινά τους προβλήματα.

Η αδράνεια της καραντίνας μειώνει δραματικά τις ευκαιρίες για ανάπτυξη των αντανακλαστικών και της χωρικής αντίληψης παιδιών και εφήβων.

Ευτυχώς, κάποιες ατομικές δραστηριότητες, όπως η ιστιοπλοΐα και η ορειβασία προσφέρουν διέξοδο. Έτσι νεαροί ιστιοπλόοι και ορειβάτες παρατηρούν αδιάλειπτα, μαθαίνουν και επεκτείνουν τους ορίζοντές τους.

Στο σημείωμα παρουσιάζω προτάσεις για την ανάπτυξη της χωρικής αντίληψης την οποία θεωρώ πυλώνα της αυτονομίας ενός σύγχρονου ατόμου.

Η χωρική αντίληψη

Μια από τις πλέον δημοφιλείς διαλέξεις μου, ανά την Ελλάδα (1999-2012) είχε θέμα “Οι εικονοχωρικοί τύποι μαθητών μαθαίνουν εύκολα”. Έρευνες βεβαιώνουν τη σημαντική συμμετοχή του δείκτη της χωρικής αντίληψης σε μελλοντικά επιτεύγματα (εφευρέσεις – καινοτομίες). Πιστεύω ότι οι εικονοχωρικοί τύποι υπερέχουν:

1.- Επειδή παρατηρούν λεπτομέρειες στο περιβάλλον, κάνουν διπλή κωδικοποίηση των ερεθισμάτων που προσλαμβάνουν και χαρτογραφούν τα πάντα.
2.- Ανακαλύπτουν κρυμμένες ευκαιρίες δράσης που τις εκμεταλλεύονται, μόλις τους δοθεί η ευκαιρία.
3.- Θέτουν στόχους σε κάθε περίπτωση, πρόβλημα, άσκηση που αντιμετωπίζουν.
4.- Υιοθετούν μεταγνωστική στάση, δηλαδή ελέγχουν συνεχώς την κατάσταση, γνωρίζουν σε ποιο στάδιο βρίσκονται, επειδή αναλύουν τα δεδομένα.
5.- Μετά από κάθε στοχό-κατάκτηση τους, επιζητούν ψηλότερες προκλήσεις.

Χωρική αντίληψη και μνήμη εργασίας

Πρακτικά, οι εικονοχωρικοί υπολογίζουν με σχετική ακρίβεια αποστάσεις, διαστάσεις, γωνίες, τόξα, κατευθύνσεις, πορείες και ταχύτητες.
Αυτή η ευχέρεια σε συνδυασμό με αυξημένη χωρητικότητα στη μνήμη εργασίας, τους επιτρέπει να παίρνουν αποφάσεις και να λύνουν προβλήματα με την ταχύτητα που απαιτεί η περίσταση.

◊ Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι η συγκεκριμένη δεξιότητα βοηθάει στην ανάπτυξη της μνήμης εργασίας τους. Ανεξάρτητα από αυτό αναρωτηθείτε τις εφαρμογές αυτής της δεξιότητας στην οδήγηση, στην οργάνωση ενός γραφείου, στην καταγραφή πληροφοριών, στην παροχή οδηγιών κ.ά.

◊ Σε αντίθεση η ακαταστασία στο χώρο, η αταξία και η μη αρχειοθέτηση εμποδίζουν την καταγραφή και την ταξινόμηση στη επεισοδιακή και στη χωρική μνήμη μας και φυσικά την ανάκληση πληροφοριών. Πρακτικές οδηγίες για αναβάθμιση σε αυτές τις μνήμες υπάρχουν στο βιβλίο μου “Θυμάμαι εύκολα”.

Οι ιστιοπλόοι μας

Ιστιοπλόοι κάθε ηλικίας αναπτύσσουν και τελειοποιούν μια σειρά δεξιότητες που τους οδηγούν σε αυτονομία και αυτοτέλεια. Συγκεκριμένα:

✓ Μαθαίνουν να διαχειρίζονται το χρόνο τους.
✓ Αναπτύσσουν τη χωρική τους αντίληψη.
✓ Κάνουν διαχείριση πολλών παραγόντων σε κάθε τους πλεύση.
✓ Παίρνουν ταχείς αποφάσεις σε φυσικό περιβάλλον.
✓ Κτίζουν την αυτοπεποίθηση και την αυτογνωσία τους.

Αυθορμητισμός και χωρική δεξιότητα

Ο ευκολότερος τρόπος για να εξερευνήσετε τον αυθορμητισμό είναι να πειραματιστείτε με κάτι περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Κάτι που μπορείτε να κάνετε στην πόλη, σε ένα λόφο, ή στο χώρο σας.

Οι παρακάτω προτάσεις είναι ενδεικτικές:

✓ Για μία ώρα, ακολουθήσετε μια διαδρομή χωρίς καθορισμένο προορισμό.
✓ Πείσετε τους γονείς σας να δοκιμάσουν μια εναλλακτική διαδρομή με το αυτοκίνητο.
✓ Αν μπορούσα να εξερευνήσω κάτι σήμερα, τι θα έκανα;
✓ Πώς θα περνούσα το χρόνο μου κατά τη διάρκεια μιας μη προγραμματισμένης ημέρας;
✓ Αν έκανα κάτι εθελοντικό σήμερα εκτός σπιτιού, τι θα ήταν;
✓ Αν ήταν να προσθέσω μια περίεργη νέα γωνία στο δωμάτιο μου, τι θα έβαζα;

Αυτονομία στην κοινωνία

Ας δούμε πως αναπτύσσεται η χωρική αντίληψη, αν και πολλά παιδιά την έχουν έμφυτη. Η εκπαίδευση παιδιών και εφήβων γίνεται ανέξοδα μετά την πανδημία…

✓ Για μαθητές Δημοτικού χρήσιμες εμπειρίες είναι οι επισκέψεις σε Βιβλιοθήκες, Μουσεία, Ιστορικούς χώρους με την προϋπόθεση ότι θα κάνουν εργασίες στις οποίες απαραίτητο είναι το στοιχείο του χώρου.

✓ Το ίδιο συμβαίνει με τις επισκέψεις σε υπαίθριες αγορές και σουπερμάρκετ. Στα τελευταία, η ανάθεση μικρής συγκριτικής έρευνας σχετικά με μεγέθη, ιδιότητες και τιμές προϊόντων είναι χρήσιμη.

✓ Αφήσετε ένα παιδί να περιπλανηθεί στη γειτονιά ή στα χωράφια με τον παππού. Αν ο καλόγνωμος παππούς εκτός από μάθημα προσανατολισμού, αφηγείται βιώματα του για κάθε γωνιά ή πατιά, τότε το εγγόνι θα βιώνει και θα κωδικοποιεί κάθε τι διπλά.

✓ Η ουσιαστική συμμετοχή του μαθήματος της Τεχνολογίας στο Γυμνάσιο με κατασκευές σε κλίμακα, έρευνα για τις πραγματικές και τις δυνητικές χρήσεις κτηρίων και χρήση φωτοσκίασης είναι εξαιρετικά χρήσιμη.

✓ Η χάραξη, σε χάρτη, της συντομότερης πορείας που θα ακολουθήσει μια τάξη σε ένα περίπατο με στοιχεία αναφοράς: τους δρόμους, τα ιστορικά κτήρια, τις πλατείες, το χρόνο που θα απαιτηθεί, την ασφάλεια κλπ. είναι μοναδική προίκα για όλους.

Προϋπόθεση η εφαρμογή GPS – Χάρτες που έχουν τα κινητά τους τηλέφωνα να χρησιμοποιηθεί μόνο για έλεγχο και αξιολόγηση.

Συμπερασματικά

◊ Η χωρική μας αντίληψη αναπτύσσεται με λύση προβλημάτων στην ύπαιθρο σε περιορισμένο χρόνο.

◊ Τα ελλείμματά μας στη χωρική αντίληψη και στον προσανατολισμό είναι εμφανή στην οδική μας συμπεριφορά, στην αξιοποίηση χώρων, στην παρατηρητικότητα και σε λειτουργίες της μνήμης.

◊ Ποιοι θα πάρουν την πρωτοβουλία να οργανώσουν, μετά την πανδημία, ασκήσεις του μαθητικού πληθυσμού στην αντίληψη του χώρου και στον προσανατολισμό;

◊ Ένας αυτόνομος έφηβος δεν σπαταλά το χρόνο του για να βρει το δρόμο του, αναπτύσσει την κουλτούρα του, απορρίπτει τη σαβούρα και δεν παπαγαλίζει ύλη, ιδέες και συνθήματα.

Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα